लघु(ह्रस्व)
१) अ,इ, उ, ऋ- स्वर वर्ण
२)अ,इ, उ, ऋ सँग जोडिएका ब्यञ्ण वर्णहरु
क, कि,कु,
गुरू(दिर्घ)
१) आ।ई,ए,एइ,ओ,औ, स्वर वर्णहरु
२)आ।ई,ए,एइ,ओ,औ सँग मिलेर बनेको व्यण्जन वर्णहरु
का,की,कू,के,कै,को,कौ
३) अनुस्वार(ं) लागेको अक्षर जस्तै कं, पं, रं वर्न
४)संयुत्त अक्षरको अघिल्लो अक्षर - 'खण्ड'-ख वर्ण
५)हलन्त लागेको अक्षर आदि- नगर् मा ग वर्ण
६)विसर्ग(:) सहितका अक्षर- दु:ख मा दु वर्ण
अपवाद
१) संयुत्त अक्षरमा, गर्यो मा म वर्ण
२) पाउको अन्तिम् वर्ण- लघु र गुरू दुवै हुन सक्छ!
ँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँ
अनुस्टुप छन्द
अनुस्टुप छन्द चार चरण(पाउ)को हुन्छ!
प्रत्यक चरणमा ८ अक्षर हुन्छन
पहिलो र तेश्रो चरणको सातौ अक्षरमा गुरू
दोश्रो र चौथो चरणको सातौ अक्षर लघु
सबै चरणमा पाँचौ अक्षर लघु
र छैटौ अक्षर गुरू हुन्छन।
"हारेको छैन हामीले
खै छातीमा कतै पनि
यहाँ गोली म पाउन्न
खै म खै कहिले मरे "
~वालकृष्ण सम
No comments:
Post a Comment