सल्यानमा वाईसियलद्धारा राप्ती राजमार्गको यातायात अवरुद्ध

पुरुषोत्तम गिरी
सल्यान पुस १२
प्रहरीले आफ्ना कार्यकर्तालाई दुवर््यवहार र कुटपिट गरेको भन्दै वाईसियल कार्यकर्ताहरुले राप्तीराजमार्गको यातायात विहान ९ बजेदेखि अवरुद्ध पारेका छन् । सल्यान रुकुम सडकखण्ड अन्र्तरगत थारमारेमा उनिहरुले सडक अवरुद्ध भएपछि सल्यान हुदै रुकुम जाने र रुकुमबाट सल्यान हुदै वाहिरीने सवारीका साधनहरु विचबाटोमै अलपत्र परेका छन् । एक्कासि गरीएको यातायात अवरुद्धका कारण गन्तव्यमा हिडेका दर्जनौँ सवारीका साधनहरु विचबाटोमै रोकिदा यात्रुहरुपनि अलपत्र परेका छन् । हिजो साँझ थारमारेको उक होटेलमा प्रहरीले आफ्ना कार्यकर्तालाई कुटपिट गरेको र दुवर््यवहार गरेको वाईसियलले आरोप लगाएको छ । वाईसियल जिल्ला अध्यक्ष गणेश शाहिले विज्ञप्ती निकालेरे दोषि प्रहरीलाई कारवाहि नगरेसम्म आन्दोलन जारी राख्ने बताउनुभएको छ ।

सल्यानमा वाईसियलद्धारा राप्ती राजमार्गको यातायात अवरुद्ध

पुरुषोत्तम गिरी
सल्यान पुस १२
प्रहरीले आफ्ना कार्यकर्तालाई दुवर््यवहार र कुटपिट गरेको भन्दै वाईसियल कार्यकर्ताहरुले राप्तीराजमार्गको यातायात विहान ९ बजेदेखि अवरुद्ध पारेका छन् । सल्यान रुकुम सडकखण्ड अन्र्तरगत थारमारेमा उनिहरुले सडक अवरुद्ध भएपछि सल्यान हुदै रुकुम जाने र रुकुमबाट सल्यान हुदै वाहिरीने सवारीका साधनहरु विचबाटोमै अलपत्र परेका छन् । एक्कासि गरीएको यातायात अवरुद्धका कारण गन्तव्यमा हिडेका दर्जनौँ सवारीका साधनहरु विचबाटोमै रोकिदा यात्रुहरुपनि अलपत्र परेका छन् । हिजो साँझ थारमारेको उक होटेलमा प्रहरीले आफ्ना कार्यकर्तालाई कुटपिट गरेको र दुवर््यवहार गरेको वाईसियलले आरोप लगाएको छ । वाईसियल जिल्ला अध्यक्ष गणेश शाहिले विज्ञप्ती निकालेरे दोषि प्रहरीलाई कारवाहि नगरेसम्म आन्दोलन जारी राख्ने बताउनुभएको छ ।

निर्दोष हुदाहुदै घरबाट निकालिएकि कृष्णा न्याय माग्दै संघसंस्थाको दैलोमा

पुरुषोत्तम गिरी÷नपाल समाचारपत्र
सल्यान पुस १२

निर्दोष हुदाहुदैपनि आफ्नै मितछोरा सँग अवैध यौन सम्वन्ध राखेको आरोप लागेर घरबाट निकालिएकि सल्यानको खलङ्गा गाविस १ श्रीनगरकी २९ वर्षकी कृष्णा घर्ति अहिले न्यायको खोजीगर्दै सदरमुकाममा भौतारिरहेकी छन् ।
महिलाको क्षेत्रमा कामगर्ने संघसंस्था, प्रशासन, सञ्चारकर्मि, मानवअधिकारकर्मि सवैकहाँ पुग्दा पनि उनले न्याय पाउन सकेकी छैनन् ।
आफ्नै घरमा डेरा गरी बस्ने मितछोरा डम्वर केसी विरामी भएपछि औषधि लिएर उनको कोठामा गएको वेला श्रीमानले वाहिरबाट ढोका लगाईदिएको र अरु गाँऊलेलाई बोलाएर प्रहरीकहाँ बुझाएको उनले बताईन ।
उनले भनिन–त्यसपछि प्रहरीले अस्पतालमा लगेर मेडिकल चेक गर्दा कुनै शारीरिक सम्वन्ध नराखेको प्रमाणित समेत भयो र हामी दुईलाई प्रहरीले पनि तपाँईहरुको घरको कुरा आफै मिलाउनुहोस भनेर छाडिदियो । उनले अगाडि रुदै थपिन– मेरो ईज्जतमा त दाग लगाए ति पापिहरुले तर मेरो घर परिवार पनि मैले गुमाउनुप¥यो ।
त्यसपछि उनलाई घरमा जान दिईएको छैन भने उनका छोरा र छोरीसँग पनि भेट्न दिईएको छैन । अहिले उनि सल्यानको सेजवालटमाकुरामा बस्दै आएकी छन् ।
उनले आफ्नो गमेको ईज्जत त नफकर्ने भन्दै परिवारको मेलमिलाप गराइदिन म सवैलाई अपिल गर्छु । उनले भनिन– म निर्दोष छु, म माथी लागेको कलंक मेटाईदिनुहोस ।

मलेसियामा सल्यानका एक युवकको ज्यान गयो ।

पुरुषोत्तम गिरी
सल्यान पुस १२
कामको सिलसिलामा मलेसिया गएका एकजनाको मलेसियामा ज्यान गएको छ । ढाँकाडाम गाविस वडा नम्वर २ का २९ वर्षिय अजित सुनारको मलेसियामा गयराती ज्यान गएको हो । काठमाडौँ इन्टरनेसनल मेनपावरबाट एक महिनाअघि मलेसिया गएका सुनारको गयराती ज्यान गएको मलेसियाबाट सल्यान प्रवासि सेवा समाज मलेसियाका लोकराज भण्डारीले जानकारी दिनुभयो । हिजो काम सकेर खाना खाईसकेपछि साथीभाई सँग कुरा गरेर सुतेका सुनार विहान मृत अवस्थामा भेटिएका थिए । भेटिए लगतै अस्पताल पु¥याईएका सुनारलाई अस्पतालले मृत घोषणा गरेको थियो । अहिले उनको सवलाई मलेसियाको रावांग अस्पतालमा राखिएको र भोली पोष्टमार्टम हुने भण्डारीले जानकारी दिनुभयो ।

दरबार हत्याकाण्ड राजनीतिक षड्यन्त्र थियो’

१२ पौष, काठमाडौं । तत्कालीन राजा वीरेन्द्र मुलुकको दुर्गतिबाट आजित भएर सत्ता नियन्त्रणमा लिने तयारीमा थिए । युवराज दीपेन्द्रचाहिँ उनको उदारवादी कार्यशैलीबाट दिक्क थिए । त्यहीबीच राजनीतिक षड्यन्त्रअन्तर्गत दरबार हत्याकाण्ड भएको थियो । त्यसमा विदेशी शक्तिकेन्द्र पनि जोडिएको थियो । माओवादीलाई भारतीय सैन्य शिविरमा तालिम दिइएको थियो । त्यसबारे थाहा पाएलगत्तै राजाका सैनिक सचिव पदमुक्त गरिएका थिए ।

तिनै सैनिक सचिव विवेककुमार शाहले राजदरबारमा करिब ३० वर्ष कार्यरत छँदा थाहा पाएका थुप्रै अनुद्घाटित तथ्य चाँडै पुस्तकाकारमा सार्वजनिक गर्दैछन् । ‘मैले देखेको दरबार’ शीर्षकको ५९९ पृष्ठको यो पुस्तकमा समाविष्ट उनका संस्मरण र दैनिक डायरीमार्फत नेपाली राजनीतिकका अनेक पाटाको खुलासा हुँदैछ ।

वीरेन्द्रको “अपरेसन वाज”सेवानिवृत्त रथी शाहले आफ्नो पुस्तकमा दरबार हत्याकाण्ड हुनु ठीकअघि राजा वीरेन्द्रले सत्ता हातमा लिने तयारी गरेको रहस्यसमेत खोलेका छन् । त्यसनिम्ति ‘अपरेसन वाज’ नामको एक गोप्य योजना बनाइएको उनको भनाइ छ ।

एडीसी र सैनिक सचिवका रूपमा वीरेन्द्रसँग करिब २६ वर्ष बिताएका शाहले पुस्तकमा लेखेका छन्, ‘माओवादीसँग कुनै हिसाबले सहमति भएपछि प्रतिनिधिसभा भंग गर्ने र राजनीतिक नेताहरूको सहभागितामा गोलमेच सम्मेलन गरी माओवादीसहितको राष्ट्रिय सरकार गठन गर्ने सरकारको (वीरेन्द्रको) योजना थियो ।’


दुई वर्षपछि आमचुनाव गर्ने र चुनावअगाडि संविधानको प्रस्तावना यथावत् राखी संविधान संशोधन गर्नेबारे समेत तत्कालीन राजाले गृहकार्य गरेको उनले खुलासा गरेका छन् । ‘संविधान संशोधन गरी राजाको भूमिका बेलायत या जापानको राजाको जस्तो वा भारतका राष्ट्रपतिको जस्तो निर्धारण गरिनुपर्छ भन्ने पनि सरकारको सोचाइ थियो,’ शाहले लेखेका छन्, ‘यो प्रस्ताव माओवादीलाई मान्य नभए राज्यका सबै शक्ति प्रयोग गरेर उसलाई निःशस्त्रीकरण गरी राजनीतिको मूलधारमा ल्याउने रणनीति पनि सरकारबाट सोचिबक्सँदै थियो ।’

त्यही उद्देश्यअन्तर्गत राजाले आफ्ना भाइ धीरेन्द्र र सेनाका महासेनानी दिलीप रायमाझीलाई माओवादीसँग सम्पर्क एवं वार्ता गर्न छुट्टाछुट्टै रूपमा खटाएका थिए । वीरेन्द्रले देशमा संकट आएको अवस्थामा अपनाउनुपर्ने विभिन्न रणनीति उल्लेख गर्दै बनाएको ‘वाज’ नामक योजनाको गोप्य फाइल २०५७ को मध्यतिर आफूलाई अध्ययन गर्न दिएकोबारे शाहले उल्लेख गरेका छन् ।


वीरेन्द्रले पूर्वप्रधानसेनापति धर्मपालवर सिंह थापालाई फिल्ड मार्सल बनाएर सबै सुरक्षा निकायसँग समन्वयकर्ताको जिम्मेवारी दिने सोच बनाएका थिए । ‘राजनीतिक नेताहरू र उनीहरूका गतिविधिमा समेत निगरानी राख्ने योजना बनेको थियो,’ शाहले लेखेका छन् ।

२०५७ सालको अन्तिममा चीन भ्रमण गर्दा वीरेन्द्रले आफ्नो प्रस्तावित योजनामा सहयोगको आश्वासन पाएको हुनसक्ने शाहको आँकलन छ । उनले बेलायत र अमेरिकाको सहयोग लिने प्रयास गरेकोसमेत पुस्तकमा उल्लेख छ ।

‘आफूले उठाउन चाहिबक्सेको कदममा भारतको सहयोग लिन मौसुफबाट व्यक्तिगत रूपमै प्रयास भइरहेको थियो,’ सैनिक सचिव शाहका शब्दमा, ‘यसमा भारतको दृष्टिकोण सकारात्मक भएन भने माओवादीसँग रहेको उसको सम्बन्ध उजागर हुने हुँदा भारतलाई नै असजिलो हुनसक्ने सरकारको बुझाइ थियो ।’


आफ्नो तयारी लागू गर्नै लागेका बेला वीरेन्द्र मारिए । ‘मुलुकको समस्या समाधानका लागि यसरी एउटा गम्भीर योजनाले आकार लिन लागेका बेला रहस्यमय तरिकाले राजदरबार हत्याकाण्ड हुन पुग्यो,’ शाहले त्यसलाई राजनीतिक षड्यन्त्र भनेका छन्, ‘त्यसैले यस घटनामा स्वदेशी तथा विदेशी विभिन्न तत्त्वहरूको हात हुन सक्छ भन्ने मेरो विश्लेषण तथा निष्कर्ष रहेको छ ।’

हत्याकाण्डसँग जोडिएका रहस्य

दरबार हत्याकाण्डका पछाडि भारतीय भूमिका रहेको संकेत पूर्वरथी शाहले गरेका छन् । वीरेन्द्रले राजनीतिक कदम चाल्न लागेकोमात्र नभई जर्मन कम्पनी हेक्लर एन्ड कोकको हतियार ‘एसेम्बल’ गर्ने कारखाना काठमाडौंमै राख्ने र एचके जी-३६ नामको अत्याधुनिक राइफल उत्पादन गरेर दक्षिण एसियाली मुलुकहरूमा बेच्ने योजना पनि कतिपयले मन नपराएको वृत्तान्त पुस्तकमा छ ।

‘एचके जी-३६ राइफल खरिद गर्ने र नेपालमै एसेम्बल गर्ने योजना हाम्रो छिमेकी देश भारतलाई मन परिरहेको थिएन । किनभने उसले भारतमै बनेको कम गुणस्तरको इन्सास राइफल बेच्न सबै किसिमले जोड दिइरहेको थियो,’ शाहका भनाइमा, ‘हतियारको राजनीति पनि राजदरबार हत्याकाण्डभित्र लुकेको एउटा प्रमुख कारण हुन सक्छ भन्ने मलाई लाग्दछ ।’ वीरगन्जमा महावाणिज्य दूतावास स्थापना गर्न, बुटवललगायतका स्थानमा पेन्सन क्याम्प स्थापना गर्न र नेपालका लागि घातक हुने नागरिकता विधेयक जारी गर्न भारतले विभिन्न चरणमा निरन्तर दबाब दिइरहेको समेत उनले उल्लेख गरेका छन् ।


वीरेन्द्रलाई मन नपराउनेहरूले दीपेन्द्रलाई उकासेको पूर्वसैनिक सचिव शाहको दाबी छ । ‘दीपेन्द्र सरकारलाई ‘ही इज अ गुड लिडर, स्ट्रङ लिडर, दीपेन्द्र सरकार स्ट्रङ किङ हुन सकिबक्सन्छ’ भनेर केही मान्छेले बारबार उक्साउने गरेको हामीले नदेखेका, नसुनेका होइनौं,’ शाहले उल्लेख गरेका छन्, ‘राजपरिवारभित्रको कलह र विवाद तथा कमीकमजोरीमा खेल्दै युवराजाधिराज दीपेन्द्रको महत्त्वाकांक्षालाई उकासेर लामो तथा सुविचारित षड्यन्त्रअन्तर्गत देशी तथा विदेशी शक्तिले दरबार हत्याकाण्ड गराएको हो भन्ने मेरो निष्कर्ष रहेको छ ।’

हत्याकाण्डपछि यसको छानबिन गर्न गठित उच्चस्तरीय आयोगले त्यो रात घटनास्थलमा के भएको थियो भनेर मात्र छानबिन गरेको, तर घटना किन भयो, त्यसमा कसले सहयोग गरेको थियो जस्ता पक्षको खोजी हुन नसकेको शाहको भनाइ छ । त्यसको छानबिन गर्न आवश्यक परे विदेशी विशेषज्ञको पनि सहयोग लिनुपर्छ भनेर जोड दिए पनि राजा ज्ञानेन्द्रले ध्यान नदिएको उनले उल्लेख गरेका छन् । हत्याकाण्डमा मारिएकाहरूको पोस्टमार्टम पनि गरिएको थिएन ।


मुमा बडामहारानी रत्नको ‘हुकुम’ अनुसार त्यसो गरिएको शाहले खुलासा गरेका छन् । ‘महाराजाधिराजको शरीरचाहिँ नचिर्ने हो कि ? हुकुम भयो । अनि प्रधानमन्त्री कोइराला पनि यस कुरामा सहमत हुनुभयो,’ पुस्तकमा उल्लेख छ ।

माओवादीसँग रुष्ट भारत

राजसंस्थालाई विस्थापित गर्न भारतले माओवादीलाई प्रयोग गरे पनि संविधानसभा निर्वाचनबाट ठूलो शक्ति बनेपछि उसलाई ‘साइज’ मा राख्न ‘मधेस कार्ड’ प्रयोग गर्न थालेको शाहको बुझाइ छ । यस सन्दर्भमा उनले २०६३ चैत ७ गते भारतीय राजदूतावासमा कार्यरत द्वितीय सचिव दार्जिलिङ निवासी धीरज मुखियाको घरमा केही साथीहरूसँग डिनरमा जाँदा थाहा पाएको तथ्य सार्वजनिक गरेका छन् ।


त्यसै दिन गौरमा माओवादीका २७ भन्दा बढी कार्यकर्ता मारिएका थिए । ‘हामी डिनरमा पुग्दा भारतीय दूतावासका तीन-चारजना कर्मचारी आइसकेका रहेछन् । तीमध्ये एक जनाको हातमा दुइटा मोबाइल थिए । उनी गौर घटनाको विवरण र अन्य जानकारी एउटा मोबाइलबाट ‘अपडेट’ गरी उक्त खबर अर्को मोबाइलबाट रिपोर्ट गरिरहेका थिए । साथै स्थानीय इन्र्फमरलाई केही निर्देशनसमेत दिँदै थिए । उनलाई गौरबाटै माओवादी कार्यकर्ताको हत्याबारे सम्पूर्ण ताजा विवरण आइरहेको थियो । त्यसबाट मलाई दूतावासका ती कर्मचारी भारतीय गुप्तचर संस्था रअका हुन् भन्ने स्पष्ट भयो,’ शाहले लेखेका छन् ।


संयोगवश उक्त घटनाको भोलिपल्ट भेटिएका माओवादी नेताद्वय पुष्पकमल दाहाल र बाबुराम भट्टराईले शाहसँग भनेका रहेछन्, ‘भारतलाई हामीले प्रयोग गरिरहेका छौं भन्ने हाम्रो बुझाइ थियो तर भारतले हामीलाई पो उल्टै खेलाइरहेको रहेछ, अहिले आएर हामी स्तब्ध भएका छौं ।’


संविधानसभा निर्वाचनमा माओवादी ठूलो पार्टीका रूपमा स्थापित हुनु, राष्ट्रियताका नारासमेत अगाडि सार्नु र माओवादी अध्यक्ष दाहालले प्रधानमन्त्रीका हैसियतमा पहिले चीनको भ्रमण गर्नुबाट भारत असन्तुष्ट बन्न पुगेको शाहको ठहर छ । ‘भारत अब माओवादीबाट आफ्नो हितको रक्षा हुने देखिरहेको छैन । त्यसैले ऊ माओवादीलाई ठीक ठाउँमा ल्याउन चाहन्छ,’ उनले लेखेका छन् ।

भारतद्वारा माओवादीलाई तालिम

भारतले माओवादीलाई संरक्षण र सहयोग दिएको भन्ने अनेक संवेदनशील प्रसंग आफू सैनिक सचिव छँदा जानकारीमा आएको शाहको भनाइ छ । त्यस क्रममा उनले २०६० असारतिर सशस्त्र प्रहरीको एउटा कम्पनी भारतको देहरादूननजिक चक्रातामा कमान्डो तालिम लिन जाँदा पाएको सूचना उल्लेख गरेका छन् ।


त्यहाँबाट फर्केका एक इन्स्पेक्टरले आफ्नो गुल्मले चक्रातामा जहाँ तालिम लिएको थियो, एक महिनाअघि माओवादी टोलीले पनि त्यही स्थानमा तालिम लिएको रिपोर्ट बुझाएका थिए । ती इन्स्पेक्टरको भनाइमा, ‘सशस्त्रको टोलीलाई तालिम दिने क्रममा जस्तो स्यान्ड मोडल बनाइएको थियो, हुबहु त्यस्तै स्यान्ड मोडल माओवादीले दाङको सतबरिया, अछामको मंगलसेन र संखुवासभाको चैनपुर आक्रमणमा प्रयोग गरेका थिए ।’


तालिम केन्द्रबाहिरका चिया पसलेले समेत ‘योभन्दा अगाडि नेपालबाट तालिमका लागि आएको टोलीमा महिला पनि थिए तर तपाईंको टोलीमा महिला रहेनछन्’ भनेको पनि ती इन्स्पेक्टरले उल्लेख गरेका थिए । त्यस्तै एकजना प्रशिक्षकले ‘भारतले यो के गरेको होला, नेपालका माओवादी र नेपालकै सशस्त्र प्रहरीलाई पालैपालो तालिम दिइरहेको छ’ भनेका थिए ।


भारतले श्रीलंका तमिल विद्रोही, बंगलादेशका मुक्ति बाहिनी र तिब्बतका खम्पाहरूलाई चक्राताको त्यही ‘इस्ट्याब्लिसमेन्ट-२२’ नामक अमेरिकाले बनाइदिएको ‘कम्प्लेक्स’ मा तालिम दिएको थियो । नेपालका माओवादीलाई समेत त्यहीं तालिम दिइएको सूचना आएपछि आफूले राजा ज्ञानेन्द्रसमेतको सहमतिमा गुप्तचर विभागका पूर्वडीआईजी लालबहादुर थापालाई २०६० साउनमा गोप्य अनुसन्धानमा खटाएको शाहले खुलासा गरेका छन् ।


चक्राता क्षेत्रको जानकार भएकाले थापालाई उक्त जिम्मेवारी दिइएको र उनी त्यही वर्ष दसैं-तिहार ताका त्यहाँ जाने तय भए पनि त्यसपश्चात् उनी ‘बेपत्ता’ भएको तर आफूचाहिँ सैनिक सचिवबाटै पदमुक्त हुनुपरेको विवरण शाहले उल्लेख गरेका छन् । उनलाई तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रले २०६० कात्तिकमा राजीनामा मागेका थिए ।

कोसोभोस्थित संयुक्त राष्ट्रसंघीय मिसनबाट फर्केका नेपाल प्रहरीका अर्का अधिकृतको सनसनीखेज भनाइ शाहले पुस्तकमा उद्धृत गरेका छन्, ‘कोसोभो मिसनमा मैले काम गर्ने सेक्टरका प्रमुख भारतीय सिनियर आईपीएस अधिकृत थिए । एक दिन कुराकानीकै क्रममा उनले भने, ‘हेर, नेपालमा हामी जे चाहन्छौं, त्यही हुन्छ । दरबारमा एकजना सैनिक सचिवलाई थाहा भयो कि, भारतले नेपालका माओवादीलाई तालिम दिइरहेको छ । भारतलाई लाग्यो, यसबाट उसलाई इम्ब्यारेसमेन्ट हुन सक्छ, त्यही भएर ती सैनिक सचिवलाई त्यहाँबाट हटाउन जरुरी छ । हाम्रो पनि दरबारमा एडीसी छन्, अरू मान्छे पनि छन् । अनि नेपालका प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापा त हाम्रै मान्छे हुन् । उनीसमक्ष पनि सैनिक सचिवलाई हटाउन प्रस्ताव पठाइयो । हामीले उनलाई परिचालन गर्‍यौं र महाराजलाई भनेर सैनिक सचिव हटाउन भन्यौं । अनि महाराजले पनि उनलाई हटाए ।’

राउटेको 'तोकुवा चन्दा'

सल्यान मंसिर २४ - केही वर्ष अघिसम्म काठको भाँडाकुँडासँग विनिमय गरेको अनाजबाहेक अन्य लिन नमान्ने राउटेहरुले तोकेरै चन्दा माग्ने गरेपछि सल्यानका कार्यालय प्रमुखहरु हैरान भएका छन्।
राउटेको यस्तो तोकुवा चन्दाका कारण कार्यालय प्रमुखहरु सम्मुखै पर्दैनन्।
उनीहरुले प्रमुख जिल्ला अधिकारी नारायणप्रसाद आचार्यलाई सबैसँग चन्दा संकलन गरिदिन दबाबसमेत दिए। दाङ, बाँकेलगायतका प्रमुख जिल्ला अधिकारीले मातहत सवै कार्यालय प्रमुखलाई कार्यकक्षमा बोलाएर रकम संकलन गरिदिएकाले सल्यानमा पनि यस्तै गनु पर्ने राउटेहरुको भनाइ छ।
दुई दिनसम्म प्रमुख जिल्ला अधिकारी आचार्यको कार्यकक्षमा धाएका राउटेहरुले चार हजार रुपैयाँ लिएरै छाडे। राउटेहरुले प्रजिअलाई एउटा काठको भाँडो उपचार दिए तर उपहारको मूल्य भने तोकेरै लिए।
'एउटा काठको भाँडोलाई चार हजारमा भिडाइदिए,' प्रजिअ आचार्यले भने, 'कार्यालय प्रमुखहरुलाई बोलाएर ३० हजार उठाइदेउ भन्दै थिए, बल्लबल्ल ४ हजार दिएर पठाएँ।' आफ्नो कूल पुजामा चाहिने खसी तथा माल समान किन्न पैसा चाहिएको राउटे हरिबहादुर शाहीको भनाइ छ। 'के गर्ने कुलपूजा आएको छ, खसीको मासु खान मन लागेको छ,' शाहीले भने, 'हाम्रा जनता खसीको आशामा छन्, आइमाई र केटाकेटीलाई एक फेर लुगा पनि हालिदिने हो, सवै नाङ्गै छन्।'
राउटेहरु आफू थोत्रा लुगा लगाए पनि राम्रो होटेलमा खाने र जिविसको गेस्ट हाउसमा बस्ने गरेका छन्। उनीहरुको मागअनुसार जिल्ला विकास समितिको अतिथि घरमा राखेको प्रजिअले बताए। राउटेहरुले यसै साता जिल्लामा आएका स्थानीय विकास अधिकारी सुमन दाहाललाई समेत छाडेनन्। उनीहरुले दाहालवाट पनि तोकेरै रकम लिए।

गुनासो

समय एकनास नहुदो रहेछ
अन्तर बिरोधहरुको भिडमा
आज कताकता
स्वाभिमानमा
अचानक
बिना बर्षा
बिना सुनामी
पैरो गए जस्तो
लागिरहेछ
लगामबिनाको
कलमहरुको भिडमा
अक्षर कुद्नेहरुको
बगालमा ।

घोकेको बौधिकता
छ।ट्नेहरुको लाममा
उभिन बेक्कार रहेछ
द्रबित हुन्छु
पचाइ दिन्छु
निरर्थक
को सङ्ग गर्नु छ र?
गुनासो
अनर्थको ।

म एक्लो
स्वाभिमानी
दुखेका मनका
समिस्रणमा
तरङ्गित हुँदै
आशु स्विकारे
अस्विक्रित बने
फिस्स हासि दिए
निसन्देह
समयले
सङ्ख फुकिरहेछ।

छन्दमा कविताहरु

स्कूलमा मात्र १० कक्षासम्म नेपालीको अध्ध्ययन् गरेको एक शिकारू हूँ म नेपाली भाषामा । मेरा बुवा जैनेन्द्र जीवन लेखक हुन् भने मेरा स्वर्गीय ठूला हजुरबुवा केशवराज पिँडाली पनि नेपाली सहित्यका प्रसिद्ध हाँस्य व्यङ्ग लेखक हुन् । म सानो हूँदा रातो बंगला स्कूलमा मेरा नेपाली कविताका गुरु श्री कमल दिक्षित पनि एक प्रसिद्ध साहित्यकार हुन् । कविता र सहित्यमा मेरो सानैदेखि रुचि रहेकोले मेरा बुवाले मलाइ आफूसँग एकफेर कवि सम्मेलन गोष्ठीमा चित्वन लगेका थिए । त्यस भ्रमणमा मैले माधव घिमिरे जस्ता प्रसिद्ध लेखकका साथसाथै अन्य धेरै लेखखरुसँग भेटको मौका पाएँ । गजलशिरोमणि नाम दिइएका गजलकार ज्ञानुवाकर पौडेल मेरो बुवाका घनिष्ट मित्र हुन् । यि व्यक्तित्वहरुबाट मैले प्राप्त गरेको कविता र छन्दको ज्ञान आज म यस ब्लगका पाठक वर्गहरु माझ बाँड्न चाहन्छु ।
छन्दमा नलेखिएका कविताहरु पनि उत्कृष्ट हुनसक्छन् र राम्रो कविता लेख्न छन्द नै अपनाउन पर्छ भन्ने छैन । यसको एक उदाहरण हो यो तल दिइएको कविता । भूपि शेरचनद्वारा रचित “मेरो चोक” कविताबाट लिइएको एक श्लोक:

साँघुरो गल्लीमा मेरो चोक छ ।
यहाँ के छैन? सबथोक छ ।
असंख्य रोग छ, अनन्त भोक छ,
असीम शोक छ, केवल हर्ष छैन,
यहाँ त्यसमाथि रोक छ ।।

कुनै छन्दमा नलेखिए पनि यस कविता कति मर्मस्पर्शी छ । यसैगरी छन्दमा लेखिएको कविता पनि आफ्नै ढंगमा मीठो हुन्छ । छन्द भनेको कविताको लय हो । तर यो लय कसरी बन्छ त? यस प्रश्नको उत्तर हो - ह्रस्व र दीर्घ । छन्द साश्त्रमा ह्रस्वलाई लघु र दीर्घलाई गुरु भनिन्छ, र लेख्दाखेरि ह्रस्वलाई ” I “ र दीर्घलाई ” S “ लेखिन्छ । कुन पद ह्रस्व र कुन पद दीर्घ हुन्छ भनेर तल दिइएको छ ।

अ, इ, उ - ह्रस्व
आ, ई, ऊ, ए, ऐ, ओ, औ, अं, अ: – दीर्घ

“अं” ले आधा अक्षर जनाउँछ । “ग” र “गर्” दुबै एक पद हुन्छन्, तर ग (जस्तै अ) ह्रस्व हुन्छ भने गर् (जस्तै अं) दीर्घ हुन्छ । त्यसैगरी छन्द मिलाउनको निम्ति “अ:” को प्रयोग पनि गर्न सकिन्छ । जस्तै, “दुख” म यदि “ख” लाई दीर्घ बनाउन परेमा, ख: बनाउन सकिन्छ । यो गर्दा ख को उच्चारण अलि लामो हुन जान्छ । उदाहरणको लागि तल दिइएको श्लोक पढ्नुहोस् ।

के हो अहो अमृत त्यो सुरदेव पान?
सच्चा कमाइ गरि खानु भनेर जान ।
खोज्छन् सबै सुख भनी सुख त्यो कहाँ छ?
आफू मिटाइ अरुलाइ दिनू जहाँ छ ।

यो महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको प्रश्नोत्तर कविताको पहिलो श्लोक हो । यो कविता “वसन्त कुसुमाकर” छन्दमा रचित छ । यो छन्दको बनावट यस प्रकार छ :-
S S I S I I I S I I S I S I
कविताको हरेक अक्षरलाई यदि यो ह्रस्व र दीर्घको बनावटमा मिलाएर हेर्नुभयो भने सबै ठ्याक्कै मिल्न जान्छ । यस छन्दको आखिरी पद ह्रस्व भएपनि कतै कतै दीर्घ लेखिएको हुन्छ । यस्तोबेलामा खास अक्षर ह्रस्व भएनि फरक पर्दैन किनकि कविता वाचन गर्दा आखिरको पदलाई लामो तानेर नै उच्चारण गरिन्छ । याद गर्नुहोस्, कविले छन्द मिलाउने क्रममा केही शब्दहरुको हिज्जे गलत लेखेका छन् । उदाहरणका लागि, “लाई” हुनुपर्ने ठाउँमा “लाइ” छ । यो गलत मानिदैन, केवल यस “इ” को उच्चारण छोटो हुन जान्छ । हिज्जे नबिगारिकन छन्द मिलाउन सके झनै राम्रो, तर गार्हो जरूर हुन्छ । महाकविले त छन्द मिलाउन हिज्जे बिगार्दथे भने हामीलाई त अवश्य माफ होला !!

आदिकवि भानुभक्त आचार्यको रामायण पनि छन्दमा लेखिएको छ । रामायणमा भानुभक्तले धेरै छन्दको प्रयोग गरेका छन्, खासगरी “शार्दुलवीकृडित” र “शिखरीणि” छन्दहरु । यि दुबै छन्द संस्कृतका छन्दहरु हुन् । नेपाली कविताहरुमा संस्कृतका छन्दहरु प्रयोग गर्न सकिन्छ, अथवा अरु नेपाली नया छन्दहरु । संस्कृतका छन्दहरु नेपाली मात्र नभइ हिन्दी र बंगाली जस्ता भाषाहरुमा पनि पाइन्छ । तल भानुभक्त रामायणको बालकाण्डको पहिलो श्लोक दिइएको छ ।

एक् दिन् नारद सत्यलोक् पुगिगया, लोक् को गरूँ हित् भनी ।
ब्रह्मा ताहिं थिया पर्या चरणमा, खुशी गराया पनी ।।
क्या सोध्छौ तिमि सोध भन्छु म भनी, मर्जी भएथ्यो जसै ।
ब्रह्माको करुणा बुझेर ऋषिले, बिन्ती गर्या यो तसै ।।

यो श्लोक शार्दुलवीकृडित छन्दमा छ । यसै छन्दमा लेखिएको अर्को कविताको उदाहरणका लागि लिउँ यो तल दिइएको श्लोक । भीमनिधि तिवारीद्वरा रचित “काम्यो लुगलुग त्यो” कविताको पहिलो श्लोक हो यो ।

मैन्हा माघ थियो, बिहानपखमा हावा चलेको थियो ।
छानामा, पथमा तथा चउरमा चीनी छरे झैँ थियो ।।
जाडो खूब थियो, समस्त जलमा ऐना जमेको थियो ।
काम्यो लुग्लुग त्यो गरीब बिचरा त्यस्मा दया गर्छ को ।।

तल दिइएको अर्को श्लोक बालकृष्ण समको “इच्छा” कविताको पहिलो श्लोक हो । नेपालमा SLC स्तरको नेपाली पढेकाहरुले कक्षा १० को नेपाली पुस्तकमा पनि यो कविता पढेको हुनुपर्छ । यो श्लोक पनि शार्दुलवीकृडित छन्द मै छ ।

इच्छा यो छ महेश, अन्तिम जसै यो मृत्युसैया जली
मेरो रक्त सुकाउला म गरुँला अन्योल भै छट्पटी
त्यो बेला मुखमा बुटीहरु परुन् नेपालकै केवल
जे-जेमा हिमशैलको छ मधुरो मीठो चिसो चुम्बन ।।

शार्दुलवीकृडित छन्द शार्दुल र बीकृडित गरी दुइवटा छन्द मिलेर बनेको हुन्छ । यसको बनावट यस प्रकार छ :-
S S S I I S I S I I I S S S I S S I S
माथिको दुबै कविताहरुलाई यस् छन्दको बनावटसँग दाँज्नु भएमा सबै हिज्जे मिल्नेछ । मैले अघि भने झैँ, आखिरीको पदमा ह्रस्व लेखे पनि दीर्घ नै मानिन्छ किनकि यो पदलाई वाचन गर्दा लामो उच्चारण गरिन्छ । यसैगरी, अब रामायणको अयोध्या काण्डको शिखरीणि छन्दमा रचित एक् श्लोक पढौँ । राम बनवास जानु अघी रामले भनेका शब्दहरु हुन् यि :-

गयो खान्या वेला मकन त मिल्यो रज्य वनको ।
भरत् ले राज् पाया यहिं बसि गरुन् राज्य जनको ।।
बिदा बक्स्या जावस् खुशिसित म जान्याछु वनमा ।
म चाँडै फिर्न्याछू विरह न हवस् कत्ति मनमा ।।

शिखरीणि छन्दको बनावट यस प्रकार हुन्छ ।
I S S S S S I I I I I S S I I I S
यो बनावटसँग माथिको श्लोकलाई मिलाएर हेर्नुहोस्, अवश्य मिल्नेछ ।

यसैगरी अरु पनि धेरै छन्दहरु हुन्छन्, जस्तै मालिनि (माधव घिमिरेको “चरीको व्यथा”), अनुष्टुप (यो छन्दमा केही पदहरु खूला हुन्छन्, यानि ह्रस्व र दीर्घ जे लेखे नि हुन्छ, त्यसैले यो छन्दलाई सरल मानिन्छ), मन्दाक्रान्ता, र अरु धेरै हुन्छन् । झ्याउरे छन्दमा पनि धेरै कविता पाइन्छ । तल, यसै छन्दमा लेखिएको भूपि शेरचनको “सहीदहरुको सम्झनामा” कविताको एक श्लोक प्रस्तुत छ ।

हुँदैन बिहान मिर्मिरमा तार झरेर नगए ।
बन्दैन मुलुक दुई-चार सपूत मरेर नगए ।।

यसै छन्दमा रचित मुनामदनको एक श्लोक पनि प्रस्तुत छ ।

हातका मैला सुनका थैला, के गर्नु धनले?
साग र सिस्नु खाएको वेस आनन्दी मनले ।

यस छन्दको लय हाम्रो नेपाली झ्याउरे गीत जस्तै हुन्छ, त्यसैले यसको नाम झ्याउरे छन्द हुन गएको हो । आशा छ यो लेखले तपाईँहरुमाझ छन्दहरुको बारेमा केही नौला कुराहरु प्रस्तुत गर्यो होला । पाठकवर्गमा कसैले यस विषयमा रुचि जनाएमा मलाइ आउने यि केही छन्दहरुको भाका सुनाउन म mp3 मा केहि कविता वाचन गरेर पनि पोस्ट गरिदिनेछु । धन्यवाद ।

छन्द परिचय!

लघु(ह्रस्व)
१) अ,इ, उ, ऋ- स्वर वर्ण
२)अ,इ, उ, ऋ सँग जोडिएका ब्यञ्ण वर्णहरु
क, कि,कु,
गुरू(दिर्घ)
१) आ।ई,ए,एइ,ओ,औ, स्वर वर्णहरु
२)आ।ई,ए,एइ,ओ,औ सँग मिलेर बनेको व्यण्जन वर्णहरु
का,की,कू,के,कै,को,कौ
३) अनुस्वार(ं) लागेको अक्षर जस्तै कं, पं, रं वर्न
४)संयुत्त अक्षरको अघिल्लो अक्षर - 'खण्ड'-ख वर्ण
५)हलन्त लागेको अक्षर आदि- नगर् मा ग वर्ण
६)विसर्ग(:) सहितका अक्षर- दु:ख मा दु वर्ण

अपवाद
१) संयुत्त अक्षरमा, गर्‍यो मा म वर्ण
२) पाउको अन्तिम् वर्ण- लघु र गुरू दुवै हुन सक्छ!

ँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँँ
अनुस्टुप छन्द
अनुस्टुप छन्द चार चरण(पाउ)को हुन्छ!
प्रत्यक चरणमा ८ अक्षर हुन्छन
पहिलो र तेश्रो चरणको सातौ अक्षरमा गुरू
दोश्रो र चौथो चरणको सातौ अक्षर लघु
सबै चरणमा पाँचौ अक्षर लघु
र छैटौ अक्षर गुरू हुन्छन।

"हारेको छैन हामीले
खै छातीमा कतै पनि
यहाँ गोली म पाउन्न
खै म खै कहिले मरे "
~वालकृष्ण सम

खुल्ला कविता प्रतियोगिता हुनेबारे रेडियो राप्ती एफएम सल्यानको सुचना ।

शारदा मिडिया संगमद्धारा संचालित रेडियो राप्ती एफएम सल्यानले यहि मंसिर २६ गते तेस्रो वर्ष पुरा गरी चौथो वर्षमा प्रवे गर्न लागेकोले तेस्रो वार्षिक उत्सव तथा चौथौ वर्ष प्रवेशको अवसरमा खुल्ला कविता प्रतियोगिता गर्न लागेको जानकारी गराउदछौँ । खुल्ला कविता प्रतियोगितामा भाग लिन चाहने इच्छुक कवि, कवयत्रि तथा नवसर्जकहरुले सम्पर्क राख्नुहुन अनुरोध गरीन्छ । प्रतियोगितामा समावेश हुने कविताको प्रति मसिंर २४ गतेभित्र यस रेडियो राप्ती एफएमको कार्यालयमा पठाईदिनुहुन अनुरोध गरीन्छ । २४ गते सम्म आईपुगेका कविताहरुलाई २५ गते अन्तिम छनौट गरी २६ हुने वार्षिक उत्सव कार्यक्रममा सहभागि गराइनेछ । प्रतियोगितामा प्रथम, द्धितिय, तृतिय र शान्त्वना हुने कवितालाई रेडियो राप्ती एफएमको साहित्यप्रधान कार्यक्रम सप्तरंगीमा प्रशारण गरीनेछ र आकर्षक पुरस्कार पनि प्रदान गरीनेछ । विस्तृत जानकारीको लागि रेडियो राप्ती एफएमको कार्यालय सल्यानको कार्यालय अथवा फोन नम्वर ०८८–५२०२५५ अथवा ९८४७८४३१०० मा अथवा radiorapti@yahoo.com र news.giriunn@gmail.com मा सम्पर्क राख्नुहोला ।

रेडियो राप्ती एफएम सल्यान

संगितको क्षेत्रमा कतिपय कुरा भन्न मिल्नेपनि छन र कतिपय कुरा भन्न नमिल्नेपनि हुन्छन :गायिका रेणु विष्ट

पश्चिम नेपालको दाङमा जन्मेर संगितको क्षेत्रमा व्यवसायीक रुपमा भर्खरै पाइला टेकेकी गायिका रेणु विष्ट यतिवेला आफ्नो पहिलो एल्वम पहिलो पाइलाका कारण चर्चामा छिन् । सानैदेखि गायनमा रुचि राख्ने विष्ट गित संगीतलाई दुःख पीर भुलाउने एक माध्यमको रुपमा लिनुपर्ने वताउछिन् । रेणु आफु गायनको क्षेत्रमा प्रवेश गरिसकेपछि परिवारको राम्रो साथ पाएको दावि गर्छिन । यसै सेरोफेरोमा रहेर गायिका रेणु विष्टसंगko अन्र्तवार्ता :

आजभोली के मा ब्यस्त हुनुहुन्छ ?

-आजभोली म आफ्नो पहिलो एल्बम पहिलो पाईलाका लागि दौडिरहेकी छु । कहिले टेलीभिजन कहिले रेडियोमा बोलाईरहनु भएको छ त्यसमा ब्यस्त छु ।

तपाईले आफ्नो गायन यात्रा कहिलेदेखि सुरु गर्नु भएको थियो?

मेरो यो गायन यात्रा बच्चादेखि नै रहर हो । मैले औपचारिक रुपमा गायन यात्रा २०६० सालमा म काठमाडौंमा आएपछि सुरु भएको हो । त्यसपछि व्यवसायिक रुपमा २०६३ सालबाट म गायिकाका रुपमा छु ।

संगीतलाई धेरैले धेरै कोणबाट परिभाषित गर्ने गर्छन, तपाई चाहीं संगीतलाई कसरी परिभाषित गर्नुहुन्छ ?

-संगीतको मेरो आफ्नै परिभाषा छ । यो जीवनको रमाईलो पाटो हो । संगीतलाई मैले दुःख पीर भुलाउने एक माध्यमको रुपमा लिन्छु ।

तपाईको पहिलो एल्बम चै कुन हो ?

मेरो पहिलो सोलो एल्बम अहिले बजारमा आउँदै गरेको पहिलो पाईला नै हो । तर मैले १० बर्ष अघि मनोज आचार्यको शब्द र वीरेन शाक्यको संगीतमा एउटा गीत गाएकी थिए । त्यो मनोज आचार्यको एल्बम अनाबरणमा राख्नुभएको थियो । त्यो त्यति चर्चामा आएन ।


यो क्षेत्रमा आउँदाको सुरुको चरणमा तपाईले के कस्तो संघर्ष गर्नुभयो ?

-यो क्षेत्र एकदमै संघर्षशील छ । म एउटा महिला भएको कारणले यो क्षेत्रमा लाग्दा झन् गाह्रो भयो । यसमा कतिपय कुरा भन्न मिल्नेपनि छन र कतिपय कुरा भन्न नमिल्नेपनि छन् । गाह्रो भएपनि मेरो पारिवारिक सपोर्टले मलाई त्यति गाह्रो भएन् ।कला क्षेत्रमा लागेका मान्छेहरुको परिवारसंग त्यति राम्रो सम्बन्ध हुन्न भन्छन् तपाईको परिवारले तपाईलाई कस्तो सहयोग गरेको छ ?तपाईले भनेको कुरा सही हो । सबैका परिवारले सबै कलाकारलाई सपोर्ट गर्दैनन् । मेरो परिवारले यो भन्दा अघि सहयोग गर्नु भयो भएन त्यो आफ्नै ठाउँमा छ । अहिले संगीतमा म लागि सकेपछि मलाई पुरा सपोर्ट गर्नु भएको छ । तपाईको एल्बम पहिलो पाईलाले बजारमा चर्चा पनि पाएको छ ।

के तपाईले यो एल्बमले यत्तिको चर्चा पाउला भन्ने सोच्नु भएको थियो ?

-एकदमै सोचेको थिईन । मैले पहिलो पाइला एल्बम निकालेपछि यसरी चर्चा होला र मिडियामा छाउला भन्ने सोचेकै थिईन । सायद समय र भाग्यले साथ दिएको होला । यो यत्तिको चर्चा हुनुको पछाडि मेरो गीतकार भाइ लोकराज अधिकारीको ठुलो हात छ । त्यसैगरी भुपेन्द्र भट्टको पनि ठूलौ हात छ । उहाँहरुको सहयोग नभएको भए सायद परिवारको सहयोगले पनि म यति सफल हुन्नथे होला ।
यो संगीत क्षेत्रमा नलागेको भए तपाई के गर्नु हुन्थ्यो ?

-संगीत क्षेत्रमा नलागेको भए म हाउस वाइफ हुन्थे होला । मेरो दुईटा बच्चालाई हेर्ने थिएँ होला । परिवारलाई हेर्थे होला । मेरो टिचिङ गर्नेपनि ठूलो सौख हो । मैले संगीत र टिचिङ संगसंगै गरेको थिएँ । टिचिङका लागि मेरो घरमा अनुमति भएन र संगीत क्षेत्रमा त्यस्तो व्यबधान भएन र म यो स्थानमा आइपुगेँ ।

अब कस्तो एल्बमको तयारीमा हुनु हुन्छ ?

-मेरो पहिलो पाइला एल्बममा मैले आधुनिक गीतलाई प्राथमिकता दिएकी छु । आगामी एल्बममा पहिलो पाईलामा भएका गल्ती कमजोरीलाई सच्याएर अर्को एलबम निकाल्ने छु । मेरो आगामी एल्बम आमा सम्बन्धी र देशभक्तिपुर्ण भावनालाई समेट्ने हुनेछन् । त्यसैगरी अहिलेका स्रोताहरुको मनमस्तिष्कमा छाउने खालको गीतपनि सो एल्बममा समाबेश हुने छन् ।

धेरैले कलाकारहरुको बीचमा एक आपसमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा हुन्छ भन्छन् । के त्यो सही हो ?

-हुन्छ । कहिले काही आफ्नैसंग पनि हुन्छ । सम्बन्ध आफ्नो ठाउमा छ प्रतिष्पर्धा आफ्नो ठाउँ छ । मैले चाही त्यो सोच्दिन ।

अन्त्यमा, गीत संगीतलाई संरक्षण गर्न राज्यले के गर्नु पर्ला ?

-अहिले संगीत क्षेत्रमा सबै भन्दा समस्या भनेको पाइरेसी हो । यो पाइरेसीलाई राज्यले रोक लगाईदिए हुन्थ्यो । एउटा त्यस्तो कानून बनाईदियोस् कि पाईरेसी पुर्ण रुपमा बन्द होस् । त्यसैगरी नयाँ कलाकारलाई प्रमोट गर्न सहयोग गरोस् ।

दोस्रो दिन चार हजार दर्शकले मध्यपश्चिम महोत्सव अवलोकण

सल्यानको श्रीनगरमा संचालन भएको मध्यपश्चिम महोत्सवको दोस्रो दिन करिव ४ हजार दर्शकले अवलोकण गरेका छन । ९ मंसिर देखि सुरु भएको महोत्सवमा पहिलो दिन भन्दा करिव २ हजार बढि दर्शकले अबलोकण गरेको आयोजकले बताएका छन ।
महोत्सव मुल आयोजक समितिका सचिब बिर बहादुर चलाउनेका अनुसार दोस्रो दिन करिव २ लाख बराबरको आर्थिक कारोबारो भएको छ । कारोबारोको मुख्य केन्द्र बिश्ब कै होचा ब्यक्ति खगेन्द्र थापा र प्रबेश पास भएको चलाउनेले बताउनु भएको छ । महोत्सवमा राप्ती तथा केन्द्रिय कलाकारले दिनभर मनोरन्जनात्मक कार्यक्रम संचालन गरेका थिए । कार्यक्रममा माथीबाट बगाई ल्यायो दही खाने बटुकी लै लै हो जाले रुमाल, कि त साटौ हातको आँठी कि साठौ पटुकी भन्ने गितबाट ३० बर्ष भन्दा बढि लोक क्षेत्रमा लागेकि चन्द्रकला शाहको बुढौली जोसले सबैलाई नचाएको थियो । राप्ती क्षेत्रका बरिठ लोक गायक मधुबाबु थापा लगाएतले आफ्नो प्रस्तुति गरेका थिए । कार्यक्रममा शाह र थापाले लोपोन्मुख संस्कृतिको जर्गना गर्नका लागि ३ दशक खर्चेको बताए । लामो समय देखि गायन क्षेत्रमा लागेर राप्तीको नामलाई सबैतिर चिनाएको भन्दै सल्यान उद्योग बाषिज्य संघ दुवैलाई सम्मान गरेको छ । संघका प्रथम उपाध्यक्ष सुधन कुमार श्रेष्ठले दोसल्ला, कदर पत्र र मायाको चिनो सल्यानी खुकुरी प्रदान गर्नु भएको थियो ।
सो कार्यक्रमका अन्य आक्रर्षणहरुमा शिला आले, सिन्धु मल्ल, कमल गाउले, कृष्ण रेउले, खड्क बुढा, लिलावति बुढा,मन्जु प्युठानी लगाएतका कलाकारले आफ्नो प्रस्तुति गरेका थिए । प्रस्तुतिको अन्त्यमा सल्यानका प्रजिअ नारायण प्रशाद आचार्य लगाएत कार्यालय प्रमुखहरु छमछम नाचेका थिए । यी कलाकारले शनिबार पनि आफ्नो प्रस्तुति गर्ने छन भने देश÷बिदेशमा ख्याति कमाएका हास्य कलाकार मनोज गजुरेल पनि आउने कार्यक्रम रहेको छ ।

वामपन्थी आन्दोलनको नयां धार र माओवादी द्विविधा

वामपन्थी आन्दोलनको नयां धार र माओवादी द्विविधा
प्रदीप ज्ञवाली


भर्खरै सम्पन्न निर्वाचनमा दिल्मा ¥युसेफ ब्राजिलको राष्ट्रपति पदमा निर्वाचित भइन् । १६ बर्षको उमेरदेखि वामपन्थी राजनीतिमा सङ्लग्न दिल्मा १९६४ मा ब्राजिलमा सैन्य तानाशाही स्थापना भएपछि त्यसका विरुद्ध लड्न ‘नेशनल लिबरेशन कमाण्ड (कोलिना)’ नामक छापामार सङ्गठनको सदस्य बनेर सशस्त्र युद्धमा होमिएकी थिइन् । तीन बर्षसम्म कठोर जेल जीवन र यन्त्रणा भोगेकी यी पूर्व छापामार नेतृको ल्याटिन अमेरिकाको सर्वाधिक शक्तिशाली राष्ट्रको सर्वोच्च कार्यकारी पदमा विजयले खास अर्थ राख्छ ।
अमेरिका समर्थित सोमोजा तानाशाही शासन विरुद्ध सशस्त्र सङ्घर्ष गरेर चर्चित रहेका र १९८५ को राष्ट्रपति निर्वाचनमा विजयी माक्र्सवादी डानियल ओर्टेगा लामो अन्तरालपछि फेरि निर्वाचनमार्फत् सत्तामा फर्केका छन् । १९९० को निर्वाचनमा अमेरिका समर्थित र कोन्ट्राहरूको सहयोगप्राप्त भायोलेता चमारोसँग पराजित भए पनि यी पूर्व सशस्त्र विद्रोहीले लोकतन्त्र र शान्तिको बाटो परित्याग गरेनन् । फलतः २००६ मा भएको निर्वाचनमा उनी पुनः राष्ट्रपतिमा विजयी भएर यो मुलुकलाई नयाँ निर्माणको दिशामा नेतृत्व गरिरहेका छन् ।
‘समाजवादी आन्दोलन’ नामक अभियानका नेता इभो मोरालेज २००५ मा भएको निर्वाचनमा बोलिभियाको राष्ट्रपति पदमा विजयी भए । आदिवासी जनजाति र समग्र राष्ट्रको पक्षमा काम गर्दै जाँदा उनले २००८ मा भएको जनमत सङ्ग्रहमा दुई तिहाई भन्दा बढी बोलिभियाली जनताले उनलाई प्रत्याह्वान गर्ने प्रस्तावलाई अस्वीकार गर्दै पदमा बहाली रहन आदेश मात्रै दिएनन्, २००९ मा उनले ६३ प्रतिशत लोकप्रिय मतद्वारा दोस्रो कार्यकालका लागि राष्ट्रपति निर्वाचन जितेका छन् । यो त्यही बोलिभिया राष्ट्र हो, जहाँ चे ग्वेभाराले क्युबाको जस्तै सशस्त्र क्रान्तिको बिऊ रोप्न क्युबा छाडेर त्यहाँ पुगेका थिए र जहाँ उनको सिआइएको षडयन्त्रमा कायरतापूर्ण हत्या गरिएको थियो ।
अमेरिकाको लगातार विरोध र घेराबन्दीका बाबजुद भेनेज्वेलामा राष्ट्रपति ह्युगो चाभेजको ‘क्रेज’ बढेको बढ्यै छ । जनताको अभिमतबाट पनि विजयी बन्न, राष्ट्रिय हितका लागि लड्न र साम्राज्यवाद विरुद्ध आन्दोलन चलाउन सकिन्छ भन्ने दृष्टान्त उनले प्रस्तुत गरेका छन् । लामो गृहयुद्धपछि एल साल्भाडोरको शान्ति प्रकृया अगाडि बढेको छ र यतिबेला त्यहाँ पूर्व वामपन्थी छापामार आन्दोलन ‘फाराबुन्दो मार्ती राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा’ को समर्थनमा टिभी पत्रकार म्याउरियो फ्युनेस राष्ट्रपति बनेका छन् । पूर्व वामपन्थी छापामारहरू निर्वाचनमा विजयी बनेका छन् ।
कुनै बेला ‘साइनिङ पाथ’ लाई माओवादी विद्रोहको नमूना मानिन्थ्यो, एण्डिज पर्वतमालामा विद्रोह फुल्दै गरेको सपना देखिन्थ्यो र नेपालमा माओवादी पार्टी नबन्दै हाम्रा मसालका साथीहरू ‘गो याङ्की गो होम, हाम्रो रातो झण्डा पेरुमा फर्फराउँदैछ’ भन्ने गीत गाउँथे । ‘माओवाद’ पदावलि प्रयोग गर्ने व्यक्तिमध्ये डा. गोञ्जालो पनि थिए र त्यसको पेरुमा भएको ‘सिर्जनात्मक प्रयोग’ लाई ‘गोञ्जालो विचारधारा’ भनिन्थ्यो । (यसैको भद्दा अनुशरण थियो नेपालमा ‘प्रचण्डपथ’ ।) कुनै बेला लिमामा दिउँसो मात्रै सरकारको नियन्त्रण हुन्छ, राति त त्यो साइनिङ पाथको छापामारको कब्जामा हुन्छ समेत भनिन्थ्यो । सरकारले वार्ताको निम्ति आह्वान गर्दा गोञ्जालोले अभिमानकासाथ ‘प्रतिकृयावादी सरकारसँग वार्ता गर्न’ अस्वीकार गरेका थिए । तर आज स्थिति बदलिएको छ । साइनिङ पाथ ध्वस्तप्रायः भएको छ र जेलबाट गोञ्जालोले गरेको वार्ताको आह्वान सुन्न कोही तयार छैन । हिंसालाई क्रान्तिको अनिवार्य साधन र माक्र्सवादी सिद्धान्तको अविभाज्य अङ्ग ठान्ने ‘टुपाक अमारो’ र कोलम्बियाको विद्रोहीहरूको क्षयीकरण पनि तीव्र बनेको छ ।
ल्याटिन अमेरिकाले वामपन्थी आन्दोलनको नयाँ धारलाई प्रतिविम्वित गरिरहेको छ । हो, यसमा जोखिम पनि छन् । कुनै बेला निर्वाचनबाट सत्ता जितेका लोकप्रिय राष्ट्रपति साल्भाडोर एलेण्डेसहित चिलीका हजारौं समाजवादीहरू मारिएका थिए । त्यतिबेला सिआइएको बिगबिगी र अमेरिकाको समर्थनमा सैन्य तानाशाही दक्षिण अमेरिकाको चारित्रिक विशेषता बनेको थियो । तर यतिबेला स्थिति केही बदलिएको छ । आफ्नै पोष्यपुत्र तानाशाह पिनोसे, फुजिमोरी र इण्डोनेसियाको सुहार्तोलाई जोगाउन सक्ने अवस्थामा अमेरिकासमेत छैन ।
तानाशाह मार्कोस विरुद्धको ऐतिहासिक आन्दोलनमा फिलिपिनी कम्युनिष्ट पार्टी कहीँ कतै देखिएन । जबकि उसले लामो समयसम्म सशस्त्र सङ्घर्ष चलाएको थियो र उसँग हजारौं छापामारहरू साथमा थिए । तर ‘वुर्जुवा प्रजातन्त्रको निम्ति आन्दोलन’ मा सहभागी हुन र अगुवाइ गर्न उनीहरूले आवश्यक ठानेनन् । कोराजोन अक्विनो आन्दोलनकी ‘आइकन’ बनिन् । हुँदाहुँदा त्यस सरकारसँग वार्तालाई समेत लत्याएर अघि बढ्न खोज्दा फिलिपिनी कम्युनिष्ट पार्टी आज असान्दर्भिक जस्तै बन्न लागेको छ । होजे मारिया सिसोंले युरोपमा निर्वासित जीवन बिताउँदै क्रान्तिका किताब लेखे पनि त्यो कार्यान्वयन हुने संभावना क्षीण बन्दै गएको छ ।
यही कुरा बर्मामा पनि लागू हुन्छ । कुनै बेला त्यहाँको कम्युनिष्ट पार्टीले आधा भूभागलाई आफ्नो मुक्ति क्षेत्र बनाएको छ भन्ने गरिन्थ्यो । तर जब सैनिक तानाशाही सुरु भयो, कम्युनिष्ट पार्टीले कुनै प्रतिवाद गर्न सकेन । जनताको सरोकारका मुद्दाबाट अलग हुँदा त्यो अप्रासङ्गिक र क्षतिग्रस्त बन्दै गयो । आज खासै राजनीतिक पृष्ठभूमि नभएकी आङ सान सु की बर्मामा प्रजातन्त्रको पर्याय र जनताको आशाको केन्द्र बनेकी छिन्, तर कम्युनिष्ट पार्टी कहीँ छैन ।
माथिका केही सन्दर्भ उल्लेख गर्नुको अर्थ हो– वामपन्थी या समाजवादी आन्दोलनका आएको नयाँ सन्दर्भ, नयाँ अवसर र नयाँ चुनौतीको चर्चा गर्नु र जनताका अधिकारका लागि, जनता जहाँ छन् त्यहीं साथमा रहेर लड्न सके मात्रै पार्टीहरू जीवित रहन सक्छन् भन्ने तथ्यलाई उजागर गर्नु । ती वामपन्थीहरू जसले जनतामाथि भरोसा गर्छन्, समाजको शान्तिपूर्ण रूपान्तरण संभव छ भन्ने विश्वास गर्छन् र जो लोकतान्त्रिक विधिबाट अगाडि बढ्न तयार छन्, तिनीहरू सफलता पाइरहेका छन् । तर हिंसालाई अनिवार्य ठान्ने र सर्वहारा अधिनायकत्वको नाममा एकदलीयताको पक्षपोषण गर्ने धार निरन्तर खस्किरहेको छ । प्रजातन्त्रको अभाव भएको बेला, सत्ता नाङ्गो हिंसाका उत्रिएको बेला, वैधानिक ढङ्गले अगाडि बढ्ने सबै ढोका बन्द भएको बेला सायद हिंसा पनि कुनै बेला आन्दोलनको वाध्यात्मक साधन बन्दो हो । तर हिंसा कहिल्यै पनि क्रान्तिको अनिवार्य साधन बन्न सक्दैन । त्यसमाथि पनि, शान्तिपूर्ण ढङ्गले अगाडि बढ्ने संभावना मौजुद भएको बेला र लोकतान्त्रिक विधिबाट आन्दोलन अगाडि बढाउन सकिने अवसर विद्यमान भएको बेला हिंसालाई साधन बनाउनु, त्यसलाई आस्था र आदर्शको बिषय बनाउनु भूल हो । यस्तै, समाजवादी लक्ष्यको तुलनामा ‘वुर्जुवा प्रजातन्त्र’ अपर्याप्त, अपूर्ण र तल्लो तहको प्राप्ति मात्रै हो । तर सामन्तवाद समाप्त भइनसकेको समाजमा यही प्रजातन्त्र पनि अग्रगामी कुरा हो र यसलाई मजबुत नगरी समाजवादमा प्रवेश गर्न खोज्नु घरको जगै नहाली दोस्रो तलामा जान खोज्नु जस्तै हो । समाजवादी मूल्य र वामपन्थी धारको सान्दर्भिकता आजको दिनमा झनै बढेको छ– तर त्यो लोकतान्त्रिक विधिबाट मात्र प्राप्त हुन सक्छ ।
यतिबेला सिङ्गै देशको ध्यान माओवादीको पालुङटार विस्तारित बैठकतिर केन्द्रित छ । त्यहाँ चलिरहेको छलफलको एउटा विषय छ– सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र वुर्जुवा गणतन्त्र हो, त्यसमा केन्द्रित हुनु यथास्थितिवादी हुनु हो । हामी सिधै जनताको गणतन्त्रमा जानु पर्छ । त्यसका लागि ‘जनविद्रोह’ अनिवार्य छ । अबको कार्यदिशा त्यही विद्रोहको तैयारीको हुनुपर्छ । एमाले, काङ्ग्रेस जस्ता यथास्थितिवादी शक्तिसँग मिलेर शान्ति र संविधान असंभव भएकोले अब ‘देशभक्त, राष्ट्रवादी र प्रगतिशील’ शक्तिसँग मिलेर ‘भारतीय विस्तारवाद’ विरुद्ध ‘राष्ट्रिय स्वाधीनतको लडाइँ लड्नुपर्छ’, ‘वर्गयुद्धलाई राष्ट्रिय मुक्ति युद्धमा विकास’ गर्नुपर्छ ।
नेपालको माओवादीहरू अब कुन बाटो हिंड्लान् ? साइनिङ पाथ, होजे मारिया सिसों र संसारका अन्य अतिवामपन्थीहरू हिडेको बाटोमा कि लोकतान्त्रिक रूपान्तरणकासाथ शान्तिपूर्ण बाटोमा ? आफूलाई लोकतान्त्रिक रूपान्तरण गरे भने उनीहरूका लागि पर्याप्त स्पेस छ । जनतामा अहिलेका लोकतान्त्रिक शक्तिप्रति पनि पर्याप्त गुनासा छन् । काङ्ग्रेस अहिले पनि सामाजिक–आर्थिक परिवर्तनका मुद्दामा अनुदार छन् भने एमाले विचार राम्रो भए पनि कार्यान्वयन गर्न नसकेर आलोचित छ, कमजोर बनिरहेको छ, भुत्ते बन्दै गएको छ । मुलुकमा यस्तो राजनीतिक शक्तिको खाँचो छ, जो अन्तर्वस्तुमा क्रान्तिकारी होस्, परिवर्तनकारी होस् र त्यो परिवर्तन शान्तिपूर्ण ढङ्गले र लोकतान्त्रिक विधिबाट प्राप्त हुन सक्छ भन्ने कुरामा प्रतिवद्ध होस् । रूपान्तरित हुने हो भने माओवादीले त्यो खालि ठाउँ लिन सक्छन् । तर आफैले रगत बगाएर ल्याएको गणतन्त्रलाई ‘वुर्जुवा र यथास्थितिवादी’ भन्दै अस्वीकार गर्ने, जनताले खोजेको र आफैले पनि प्रतिवद्धता जनाएको शान्ति प्रकृयालाई ‘आत्मसमर्पण’ को रूपमा अथ्र्याउने र यसलाई दाउपेचको रूपमा प्रयोग गर्ने, आफूलाई खोलो तार्ने लोकतान्त्रिक शक्तिहरूलाई ‘प्रतिगामी’ र ‘यथास्थितिवादी’ ठान्ने र ‘राष्ट्रवाद’को नाममा राजावादीहरूसँग एकता गर्न खोज्ने हो भने माओवादीको अधःपतनलाई कसैले रोक्न सक्नेछैन । त्यसै पनि कमल थापाले उनीहरूलाई ‘जनवादी या सांस्कृतिक राजासहितको प्रजातन्त्रमा आउन’, ‘राजावादी र माओवादी मिलेर भारत र संसदवादी पार्टीविरुद्ध लड्न र संविधान विघटन गर्न’ आह्वान गरिसकेका छन् ।
उग्रवामपन्थताले कसरी दक्षिणपन्थताको सेवा गर्छ भन्ने उदाहरण हेर्न यहाँभन्दा अन्त कतै जानु पर्छ र ?
कmचष्तष्ज्ञढटद्द२नmबष्।िअयm

उसको लोग्ने र बिरालो (उपन्यास)

पहिलो दिन -
आज नीला र आभासको बिहे भएको पहिलो दिन हो । विवाहित हुनुको कुनै नौलो अनुभूति नहु“दानहु“दै पनि आज नीलाका मनका तहतहमा खुसीका मीठा अनुपम लहरहरू आउ“दै जा“दै गर्दै छन् । “नीला † मेरो इच्छा पुग्यो । तिमीहरूको जीवन सुखमय बितेको देख्नसुन्न पाऊ“ ।” त्यस रात सुदेश र उर्मिलालाई बिदा गर्ने बेलामा नीलालाई आÏनो अ“गालोमा बा“धेर उर्मिलाले भनेकी थिई । आभास र नीलाका सल्लाहले नै आÏनो बिहाको उपलक्ष्यमा उर्मिला र सुदेशलाई मात्र बेलुकीको खानाका लागि बोलाएका थिए । आपूmभित्र उमङ्ग, उत्साह र अपार आनन्दप्राप्तिको अवसर भए पनि उनीहरू दुवैको यो दोस्रो विवाह भएका कारण पराई आ“खाका अघि आÏनो रमाइलो खण्डित हुने डरले उनीहरूले कसैलाई पनि डाकेका थिएनन् । उनीहरूबीचको पुल भएकी उर्मिलालाई मात्र आÏनो खुसीमा साझेदार बनाएका थिए । “नीला † तिमीलाई पाएपछि मैले मेरो जीवनको रोकिएको गतिलाई अघि बढाउन पाएको महसुस गरेको छु । म तिमीलाई खूबै माया गर्छु≤ सधै“ गरिरहनेछु ।” त्यस रात भावविभोर भएर आभासले भनेको थियो । “मलाई पनि तिम्रो साथले नवजीवन दिएको छ । म जीवनपर्यन्त तिम्रो प्रेमको आभारी रहनेछु ।” आभासको अ“गालोमा बा“धिएको त्यस क्षण उसैको नसामा डुबेकी नीलाले पनि भनेकी थिई । “जिल्ला अदालतको मेरो साथी अनुप बाहिर गएको रहेछ≤ एक हप्तामा ड्ढर्कन्छ । ऊ आउनासाथ “कोर्ट म्यारिज” पनि गरिहाल्ने ।” आभासले अ“गालो कस्तै भनेको थियो । “भैगो नि † हामीले भगवान् साक्षी राखेर बिहे गरिसक्यौ“ । कोर्ट म्यारिज किन गर्नुप¥यो र ?” नीलाले अ“गालोबाट केही फुत्कन खोज्दै भनेकी थिई । “होइन नीलु † हामी दुई नै बा“चुन्जेलसम्म त कानुनी कुराको

जरुरी पनि पर्दैन । तर केही गरी म पहिले मरे“ भने“” आभासले बोल्दाबोल्दै उसको मुखमा नीलाले आÏनो दाहिने हात पु¥याएकी थिई । “तिमी मात्रै चाहिन्छ मलाई≤ तिमी नभएपछिको तिम्रो धन के काम मलाई ? आजको दिन पनि यस्तो नरमाइलो कुरा गर्ने तिमी ?” नीलाले केही रुष्ट हुन खोज्दै भनेकी थिई । कसोकसो उसको गला पनि अवरुद्ध हुन खोजेको थियो । “होइन≤ मेरी प्यारी, जीवनमा धेरै कुरा सोच्नुपर्छ । मैले तिम्रो चित्त दुखाउन खोजेको पक्कै पनि होइन । तर अहिलेको युग कानुनी मान्यतामा अडिएको युग हो । धर्म र अधर्मको नापजोख पनि कानुनले नै गर्छ । त्यसैले हाम्रो विवाहलाई कानुनसम्मत पनि बनाउनुपर्छ भन्न मात्र खोजेको हु“ मैले ।” त्यसपछि पुनः रातको मिठास बोलाउने क्रममा आभासले नीलालाई पनि आÏना कुरामा सहमत बनाएको थियो । नाइटबल्बको उज्यालामा पनि तस्बिरका बिरालाका आ“खाले भने नीलालाई हेरिरहेझै“ लाग्यो । तर त्यस बेला उसले त्यो तस्बिरको बिरालाका आ“खा नदेखेजस्तो गरेर आÏनो मनलाई बा“धिरही । आधारातमा नीला बिउ“झिएकी थिई । त्यस बेला पनि तस्बिरको बिरालाका आ“खाले एकनास उसलाई हेरिरहेका थिए । रातको चकमन्नतामा बिरालाका एक जोडी कुइरा आ“खा देख्दा नीलालाई अचानक डरको अनुभूति पनि भयो । आभास सन्तुष्ट निद्रामा मस्त थियो । नीलाले नाइटबल्ब पनि निभाई । कोठामा अब निस्तब्ध अन्धकारको मौनता छाएको थियो । नीलाले आ“खा चिम्लिई । झनै अ“ध्यारो भयो । उसले हात बढाएर निदाएको आभासलाई अ“गालो हाली । मनको डर भने हरायो तर आभास र आपूm टा“स्सिएको अ“गालोका बीचमा त्यही तस्बिरको बिरालाका आ“खा आएजस्तो लाग्यो उसलाई । नीला आभासस“ग एकदमै टा“स्सिएर निदाउन खोजी ।

दोस्रो दिन -
“नीला † आज हामी नारायणघाट हाम्रो खेतीमा पुगेर आऊ“ । तिमीलाई पनि देखाइदिन्छु । धेरै दिन भयो म नगएको । यात्रा रमाइलो लाग्छ मलाई≤ अझ साथमा तिमी भए पछि झनै रमाइलो हुन्छ ।” बिहान सबेरै आभासले नीलालाई भनेको थियो । वीरगन्ज जा“दा बसबाट देखेको भए पनि नीलाका लागि नारायणघाट त्यत्ति परिचित ठाउ“ थिएन । नीलाले ब्याङ्कबाट तीन दिनको बिदा लिएका कारण उसलाई अरू दुई दिनसम्म केही चिन्ता थिएन । “मेरो भोलिसम्म मात्र बिदा छ ।” नीलाले आभासलाई आÏनो बिदाबारे पुनः जानकारी गराएकी थिई । “मलाई थाहा छ≤ त्यसैले त आजको रात त्यहा“ बस्ने, भोलि बेलुकी यहा“ आइहालिन्छ । तिम्रो अड्ढिस पर्सिदेखि जानुपर्ने हैन ?” आभासले सोधेको थियो । बाटाका लागि चाहिने सरसामानहरू आभास आड्ढै“ले नोकरहरूको सहयोगमा मोटरमा राखेको थियो । उसले सबै तयारी गरिसक्ता बल्लतल्ल नीला आपूm तयार भएकी थिई । बिहानको खाना अलि छिट्टै खाएर उनीहरू नारायणघाटका लागि हि“डेका थिए । “नीला † तिमी यो पेन्टिङ्स“गै उभिऊ त म तिम्रो ड्ढोटो लिन्छु ।” आभासले उसको बाबुका पेन्टिङहरू टा“गिएको हलका अघि उनीहरू पुग्नासाथ टक्क उभिएर भनेको थियो । आभास नीलाको ड्ढोटो खिच्न एकदमै तयार थियो । आभासका हातमा क्यामेरा भएको कुरा पनि नीलाले चाहि“ भरखरै मात्र याद गरेकी थिई । आपूm उभिएको भित्तातिर ड्ढर्केर नीलाले हेरी । त्यहा“ एउटा अमूर्त पेन्टिङ थियो । त्यो पेन्टिङ राम्रो थियो । पेन्टिङ अमूर्त भएको कारण नीला र आभास दुवैले आआÏना कल्पनाका दृश्यहरू त्यहा“ देख्थे । नीला त्यो पेन्टिङमा पहाडका थुम्काहरू र रुखहरू देख्थी भने आभास त्यस पेन्टिङमा बिरालाहरूको झुन्ड देख्थ्यो । आभासको मन परेको पेन्टिङमध्येको एउटा विशेष पेन्टिङ थियो त्यो । त्यसैले नीलालाई त्यस पेन्टिङस“ग ड्ढोटो खिच्नुको कुनै तुक नभए पनि आभासको खुसीका लागि ऊ पेन्टिङस“गै उभिई र आभासले आÏनो रुचिअनुरूप नीलाको तस्बिर क्यामेरामा कैद गरेको थियो ।

त्यसो त आभासले नीलाको यो पहिलो तस्बिर खिचेको पनि होइन । आभासलाई हातमा क्यामेरा भएपछि ड्ढोटो खिचिरहन मनलाग्दो रहेछ । उसले यसअघि अर्थात् नीला र आभासको घनिष्ठता भए यता नीलाका सयौ“ तस्बिरहरू खिचेको थियो । “किन यतिविघ्न तस्बिर खिच्छौ । के काम यत्तिका तस्बिर ? एकैखाले यत्तिका तस्बिरको अर्थ नै के छ र †” नीलाले एकदुईपटक नजानि“दो विरोध पनि जनाएकी थिई । “तिमीलाई थाहै छैन नीला † यो संसार परिवर्तनशील छ । यहा“ हरेक पलपलमा परिवर्तन हुन्छ । तिमी भन्छ्यौ एकै किसिमका तस्बिर खिचेको भनेर, यो कुरा सम्भव नै छैन । एउटा ड्ढोटो खिचिसक्ता नै तिमीमा कति ठूलो परिवर्तन आइसकेको हुन्छ । अर्को कुरा मलाई लाग्छ मेरा हातमा क्यामेरा होस् अनि म तिम्रो तस्बिर खिचिरहू“ ।” कविजस्तो भएर कवितामा बोलेको थियो ऊ । हुन पनि कहिले नीलाको टाउकाको मात्रै, कहिले उसको ऑखालाई महइभ्व दिएर, कहिले कपाललाई महइभ्व दिएर, कहिले नीलाले मोटर साइकिल हा“केको भावमा, कहिले मोटर, कहिले ट्रक र घोडा हा“केका समेत तस्बिरहरू आभासले खिचेको थियो । एउटै मानिसका यत्ति धैरै तस्बिर पनि खिचि“दोरहेछ भन्ने कुरा पनि नीलाले आभासकै साहचर्यबाट थाहा पाएकी थिई । नारायणघाट पुग्नुअघि पनि राजमार्गका अधिकांश सुन्दर दृश्यहरू भएका ठाउ“हरूमा आभासले नीलाको तस्बिर खिचिर≈यो । नारायणघाटस्थित उसको मौजामा पुग्दा आभासले नीलाका तस्बिर खिचेरै तीनओटा रीलहरू सिद्ध्याइसकेको थियो ।
ड्ढलपूmलका बगै“चाहरूले घेरिएको आभासको खेती निकै मनोरम थियो । मोटरमा चढेर घुम्दा पनि झन्नै तीस मिनेटभन्दा बढी समय लाग्ने उसको मौजा परिसरको क्षेत्रड्ढल कति होला भन्ने अनुमान नीलाले गर्न सकिन । आभासको त्यस मौजाको हेरचाह गर्ने सरयुग भन्ने मानिस रहेछन् । निकै मोटा सरयुग मिजासिला भएकाले नीलालाई पराईपनको अनुभूति पनि हुन पाएन । सरयुगकी स्वास्नी र बुहारीले नीलाको ज्यादै खातिरदारी गरेका थिए । सरयुगका बाजेको पालादेखि नै सरयुगहरूले उनीहरूको यो मौजाको रेखरेख गर्दै आएका रहेछन् । तर सरयुगभन्दापछि अब कसले यहा“को हेरविचार गर्ला भन्ने कुरामा सरयुग चिन्तित रहेछन् । किनभने सरयुगको एकमात्र छोरो रामप्रताप कलेजोको बिमारीले भरखरैमात्र मरेको रहेछ । छोरो बिरामी परेको थाहा पाइसकेपछि पनि नातिको आकाङ्क्षाले दुई वर्षअघि उनीहरूले बुहारी भियभयाएका रहेछन्, तर उनीहरूको इच्छा दैवलाई मन्जुर भएन । अहिले युवती विधवा बुहारीको भविष्यको चिन्ताले समेत उनीहरूलाई गालेको रहेछ ।

तराईवासी मधिसे समुदायका सरयुगको परिवारमा उनीहरूको आÏनो संस्कारका साथसाथै आभासको राणाखानदानको संस्कारको पनि मिसावट भएको रहेछ । “राजालाई गुन्द्रुक मीठो लाग्ने भएकाले यो गु्न्द्रुक रामप्रतापकी आमाले आड्ढै“ बनाएकी हो हजुर †” सरयुगले बेलुकीको खानपिनका बेला भनेका थिए । “खूवै मीठो पनि छ≤ काकीलाई भोलि बिहानको खानामा तामाबोडी पकाउन भन्नुस् है सरयुगकाका ?” गुन्द्रुक र भातको स्वाद लि“दै आभासले भनेको थियो । “बुझ्यौ नीला, मम्मीहजुर स्वर्गे भएपछि मलाई मीठो लाग्ने खानेकुरा यहा“ सरयुगकाकीले मात्रै खुवाउनु हुन्छ ।” आभासले सरयुगको अनुहारमा हेर्दै भनेको थियो । “हजुर, अब यो संसारमा हाम्रो पनि राजाबाहेक को छ र ? आज राजा सवारी भएकाले मात्रै रामप्रतापकी आमा कति दिनपछि भान्साघरमा आएकी हो । नत्र भान्सामा बुहारीले जे बनाई त्यही हो । हाम्रो स्वादको मीठो सबै रामप्रतापले लिएर गइहाल्यो ।” बोल्दाबोल्दै सरयुगको गह भरिएर आएको थियो । “राजा † यो हजुरलाई मीठो लाग्ने कुखुराको भियभया“स ।” त्यसै बेला रामप्रतापकी आमा खानेकुरा लिएर आएकी थिइन् । “काकी पेट भरिइसक्यो, अझै खानेकुरा ल्याउ“दै हुनुहुन्छ ।” आभासले खुसी हु“दै भनेको थियो । हुन पनि खाना अत्यन्तै सुरुचिपूर्ण र सुस्वादु थियो । नीलालाई पनि निकै लामो समयपछि यति स्वादिलो खाना खाएको अनुभूति भएको थियो ।
उनीहरूको खानपिन सरयुगकै घरमा भए पनि सुत्न उनीहरू आÏनै निवासमा पुगेका थिए । सरयुगको घरबाट पैदल हि“ड्दा मुस्किलले पा“च मिनेटको ड्ढरकमा आभासको घर थियो । मान्छे नबसेको त्यो घर पनि सड्ढा सुग्घर र झकिझकाउ थियो । बगै“चामा पनि मौसमअनुसारका पूmलहरू फुलिरहेका थिए । बिजुलीबत्तीको उज्यालोमा बगै“चाको रौनकले घरलाई थप आकर्षक बनाएको देखिन्थ्यो । राम्ररी हेरविचार गरिदिने मानिस भएमा मानिस नै नबसेको घर पनि राम्रो हु“दोरहेछ जस्तो लाग्यो नीलालाई ।

घरबाहिर मात्रै नभएर घरभित्र पनि एकदमै सड्ढासुग्घर, सजिसजाउ र व्यवस्थित देख्दा नीलालाई अचम्म पनि लागेको थियो । आभासको काठमाडौ“ विशालनगरस्थित निवास र यहा“को निवासमा एउटा कुराको चाहि“ गजब समानता थियो । यहा“ पनि त“छाड र मछाड गरिरहेका मूर्ति र पेन्टिङहरू देखिन्थे । आभासले भनेजस्तै अझ काठमाडौ“मा भन्दा धेरै कलाकृति यही“ थिए । सरयुगकाका उनीहरूलाई पु¥याएर ड्ढर्किसकेका थिए । नीला छक्क परेर मूर्ति र पेन्टिङका डङ्गुर हेरिरहेकी थिई । “बुवाहजुर धेरैजसो यसै घरमा राज हुन्थ्यो । विशालनगरमा त्यति मनपराइबक्सन्न थियो । मलाई पनि सानो छ“दा काठमाडौ“ पटक्कै मन पर्दैनथ्यो । ठूलो स्कुलमा पढाउनका लागि मम्मीहजुर मलाई लिएर काठमाडौ“मै राज भयो । अहिले मलाई खाना पकाएर खुवाउने दलबहादुर दाइले त्यस बेला बुवाहजुरको खानपिन हेर्थे । मम्मीहजुर मलाई होस्टलमा राख्न मन नपराउने, बुवाहजुरलाई काठमाडौ“ बस्न मनै नपर्ने र मेरो शिक्षाका लागि यहा“ राम्रो स्कुल नभएका कारण बुवाहजुर र मम्मीहजुर धेरैजसो अलगअलग्गै बस्नुहुन्थ्यो ।” आभासले आÏनो विगत नीलाका सामु उघार्न खोजेको थियो । “यहा“ यस्तो रमाइलो रहेछ । तिमी किन काठमाडौ“ बसिरहेको होला ?” नीलाले आभासका अनुहारमा हेर्दै भनेकी थिई । “अ“ ऽऽऽऽ हेर न केटाकेटीमा यहा“ एकदमै रमाइलो लाग्थ्यो । हिजोआज यसो कहिलेकाही“ भनेको भिन्नै हो≤ यही“ बस्न त मनै लाग्दैन । काठमाडौ“कै बसाइको बानी परेछ । अनि के त रानी अब यतै बस्ने त ?”
कुराकानी गर्दागर्दै उनीहरू सुत्नेकोठाको ढोकामा पुगिसकेका थिए । “तिमी बसे त म बसिहाल्छु नि † मलाई त सारै रमाइलो लाग्यो ।” नीलाले सुत्ने कोठाभित्र प्रवेश गरेर भनेकी थिई । “तिमी जहा“ म त्यही“, तिमी नभएपछि जस्तै रमाइलो ठाउ“ पनि नरमाइलो हुन्छ ।” आभासले सुत्ने कोठामा भएको भव्य एवम् विशाल पलङमा नीलालाई लडाएर म्वाइ“ खा“दै भनेको थियो । आभासको स्पर्शले रोमाञ्चित भएकी नीलाले केहीअघि मात्रै आभासको यति विघ्न सम्पन्नताका अघि आपूm आर्थिक रूपले पुड्को भएको अनुभूति पनि यस बेला बिर्सेकी थिई ।
“रूपाले यो घर सारै मन पराएकी थिई≤ काठमाडौ“मा छोराछोरीको स्कुल बिदा हुनासाथ ऊ यता आउन कर गर्थी ।” नीलालाई अ“गालोमा बा“धीबा“धी आभासले भनेको थियो । प्रेमपरिणयको संसारमा प्रवेश गर्न लागेकी नीलालाई यस्तो रमाइलो क्षणमा आभासले यसरी रूपाको कुरो उप्काएर वातावरण नै चिस्याएको अनुभूति भएको थियो । “यस्तो ठाउ“मा यस्तो राम्रो घर । बगै“चा कसलाई पो नराम्रो लाग्ला र †” रूपालाई सामान्यीकरण गरेर भए पनि नीलाले आÏनो मनको तुस ड्ढाल्न खोजेकी थिई । त्यसपछि यात्राको थकाइसमेतले गर्दा सुन्दर बिछ्यौना देख्नासाथ नीलाका आ“खालाई निद्राले छोप्न खोजेको थियो । हतारहतार शौचालय पसेर मुक्त भएपछि नीला रात्रिपोसाक पहिरिएर बिछ्यौनामा सुती आ“खा चिम्लिएर दिनभरिको थकाइ मार्न खोज्दै थिई । त्यसै बेला भरखरै मात्र बिछ्यौनामा आइपुगेको आभासले नीलाका नजिकमा आएर आÏनो दाहिने हातको चोर औ“लाले नीलाका ओठमा घर्षण गरेको थियो । तर नीलाले आ“खा नखोलेर निदाएकै अभिनय गरिरही । त्यसो त नीलाको निद्रा आभासको स्पर्शले कता हो कता भागेको थियो. ।
केहीछिनअघि मात्रै निद्रा र थकाइले गलेको नीलाको शरीर आभासको स्पर्शले तरोताजा भएर शरीरभरि स्पूmर्ति पनि सञ्चार भइसकेको थियो । भित्रभित्रै काउकुतिएकी नीलाले आ“खा चिम्लीचिम्ली आÏना ओठमा मुस्कान छरेकी थिई । बिस्तारै आ“खा खोलेकी नीलाले आपूmलाई नै एकटकस“ग हेरिरहेका आभासका एकजोडी आ“खालाई पनि झट्टपट्ट आÏनै आ“खामा कैद गरेकी थिई । त्यसपछि नवीन परिवेशमा पूर्वमिठासको पुनरावृत्तिको समय उनीहरूमाझ निर्विघ्न बितेको थियो । “आहा जीवन कति रमाइलो हु“दो रहेछ † सुख यसरी मानिसका रौ“का त्यान्द्रात्यान्द्रामा पनि सञ्चारित हुन सक्तो रहेछ ।” त्यस रात आभासको अ“गालोमा निदाउनुअघि नीला यस्तै अनुभूतिहरूले खचाखच भरिएकी थिई ।


तेस्रो दिन -
आÏनो गालामा कसैको चिसो तर मीठो स्पर्श परेपछि नीलाका आ“खा उघ्रेका थिए । “रानी † उज्यालो भएको पनि निकै बेर भइसक्यो ।” गए रातिको बा“की नसालाई स“गाल्दै नीलाका गाला चुमेर आभासले भनेको थियो । नीलाले आभासलाई हेरी । आभासले नुहाई पनि सकेको प्रमाण उसका भिजेका केशहरूले दिइरहेका थिए । “मलाई अघि नै किन नउठाएको, आपूm मात्रै उठेर ¬” नीलाले मायालु पाराले आभासको गर्दनमा आÏना हातहरूको मालाकार पारेर झुन्डेको भाकामा टा“स्सि“दै भनेकी थिई । “तिम्रो त्यस्तो आनन्दको मस्त निद्रा भङ्ग गर्ने अपराध म गर्ने नै थिइन“ प्यारी † सरयुगकाकाले पठाएको फुच्चे केटो दुईपल्ट आइसक्यो । चिया ल्याउने खबर लिएर आएको त्यो केटो ड्ढेरि पनि आइपुग्ला भन्ने डरले मैले तिमीलाई उठाउने धृष्टता गरेको हु“ । प्यारी † मैले तिम्रो मीठो निद्रा विथोले“ ।” आभासले नीलालाई मायाको सागरमा डुबाउ“दै भनेको थियो । “आभास † जीवन कति रमाइलो रहेछ † यो पल यही“ रोकिए हुन्थ्यो≤ तिमीस“ग यसरी नै युगयुग बिताउन पाए हुन्थ्यो † तिमीले मलाई यस्तो जिन्दगी दिएर तिमीप्रति मलाई जन्मजन्मान्तरका लागि आभारी बनायौ । के तिमीलाई पनि मलाईजस्तै रमाइलो भएको छ ?” नीलाले आभासबाट पाएको अपरिमित आनन्द भोग्दै उसैलाई प्रश्न गरेकी थिई । “मलाई लाग्छ, तिमीले भन्दा मैले अझ बढी आनन्द प्राप्त गरिरहेको छु । तिमीले मेरो निरस जीवनमा रससञ्चार गरिदिएकी छौ । तिम्रो संसर्गबाट मलाई पनि अतुलनीय सुख प्राप्त भएको छ ।” आभासले पनि नीलाको अस्तित्वलाई हार्दिक रूपले स्वीकार गरेको सुनेपछि ऊ थप पुलकित भएकी थिई ।
त्यसपछि नीला नित्यकर्मबाट निवृत्त हु“दा नहु“दै सरयुगकाकाले पठाएको केटो चिया ल्याउने खबर लिएर गएको थियो । बगै“चामा राखिएका मेचटेबुलमा बिहानको सुखद समय बित्न लागेको थियो । उनीहरूले चिया पिउ“दापिउ“दै सरयुगकाका पनि त्यहा“ आएका थिए । “राजा † यसो आÏनो गाउ“तिरको हालखबर पनि लिइबक्सने हो कि ? किसानहरूलाई उनीहरूकै दैलोमा हजुरले हेरिदि“दा मात्रै पनि उनीहरू सारै रमाउ“छन् ।” सरयुगकाकाले गाउ“ घुम्ने प्रस्ताव राखेका थिए । “जाऔ“ न त काका, के भो र ? नीला तिमी पनि जाने हो ? हि“ड न, कस्तो रै’छ हाम्रो गाउ“ तिमी पनि हेर ।” आभासले नीलातिर ड्ढर्केर भनेको थियो । “एकैछिन है त ?” नीला उनीहरूस“ग अनुमति मागेर भित्र पसेकी थिई ।
केही हलुका ˘ाृङ्गार र सामान्य पोसाकमै नीला पनि आभासका साथमा त्यहा“बाट हि“डेकी थिई । झन्नै पन्ध्रबीसओटा जति झोपडी घरहरू भएका किसानहरूस“ग आभासले त्यस दिन भलाकुसारी ग¥यो । ती किसानहरूले आभासका खुट्टै ढोगु“लाजस्तो गरेको देख्दा नीलालाई कसोकसो नरमाइलो पनि लाग्न खोजेको थियो । यसो हेर्दा आभासका हजुरबा जस्ता उमेरका मानिसहरू पनि आभासस“ग नुहेको देख्दा नीलालाई संसारको भौतिक प्रबलताप्रति वितृष्णा हुन खोज्यो । कतिपय आइमाईहरूले नीलालाई पनि त्यसै गरेर उनीहरूस“ग धन नहुनुको निरीह सम्मान प्रकट गरेका थिए । “अब आजलाई यही“बाट ड्ढर्कौं सरयुगकाका । नीलालाई त्यत्तिको पैदल हि“ड्ने बानी पनि छैन । तिमी थाक्यौ होला नीला ? अब ड्ढर्कने ।” आभासले नीलाका दाया“ का“धमा उसको दाहिने हात राख्तै भनेको थियो । नीलाको सम्पूर्ण थकाइ उसको स्पर्शले हराउन खोज्दै थियो, तर लगत्तै उसले आÏनो हात हटायो । तिर्खाएको बेला भेटिएको पानी प्यास नमेटि“दै सुकेको अनुभूतिले नीलाले “किन हात हटाएको” भन्ने भावले आभासका अनुहारमा हेरेकी थिई । आभासले नीलाको असन्तुष्टि दृष्टिबोघ गरेर आÏना आ“खाले नै उनीहरूबीच सरयुगकाकाको उपस्थिति पनि भएको लक्ष्य गरेको थियो । त्यसबखत नीलालाई पनि सरयुगकाकाको उपस्थितिको प्रत्यक्षताले लज्जाबोध भएको थियो ।
“राजा † ऊ त्यो घर जसबहादुरको हो≤ त्यहा“सम्म पुगेर ड्ढर्कौं हु“दैन ?” सरयुगकाकाले उनीहरूभन्दा झन्नै बीस कदमजति पर भएको घरलाई लक्षित गर्दै भनेका थिए । “आहा † बिरालाका कस्ता राम्रा बच्चा रहेछन्, हेर त नीला †” एउटा मात्र माउ बिरालाका ओरिपरि घुम्दै गरेका तीनओटा छाउरा देखाउ“दै आभासले भनेको थियो । उनीहरूले जसबहादुरका आ“गनमा टेक्दा नटेक्दै आभासको दृष्टि बिरालामा परिसकेको थियो । सेतो र खैरो पाटा परेका घोर्ले खालका बिरालाका बच्चाहरू हेर्दा सुन्दर पनि थिए । त्यसो त मसिना बच्चाहरू केका पो नराम्रा हुन्छन् र † “तिम्रो बिरालो हो जसबहादुर ?” आभासले आÏनाअघि उभिएको मानिसलाई सोधेको थियो । “हो राजा, मेरै घरपालुवा बिरालो हो । यो नभए त मुसाले टिक्नै दि“दैन् नि हजुर हामीलाई † छओटा पाएकी थिई, ढाडेले छाउरा बा“च्नै दि“दैन । बल्लतल्ल अहिलेसम्म तीनओटालाई जोगाउन सकेका छौ“ ।” जसबहादुरले निहुरिएर आÏनो चोरऔ“ला र बूढी औ“लाले एउटा छाउराको घा“टी मास्तिरको छालामा समातेर झुन्ड्यायो । “लौ न नि, के गरेको होला त्यस्तो, त्यो बच्चालाई †” त्यस्तो दृश्य जीवनमा पहिलोपल्ट देखेकी नीला चिच्याएकी नै थिई । उसका अनुहारमा पनि डरका रङहरू देखापरेका थिए । “ए लाटी, बिरालाको छाउरो बोक्ने असली तरिका नै त्यही हो । हेर त त्यसले कति सन्चो मानेको छ । माउले पनि तिनीहरूलाई त्यसरी नै बोक्छे ।” आभासले हा“सेर नीलाको डर हटाउन खोजेको थियो । आभासका कुरा सुनेर नीला केही आश्वस्त भएकी थिई तर कताकता उसको चित्तचाहि“ बुझिरहेको थिएन ।
“जसबहादुर † यो एउटा मलाई देऊ≤ म काठमाडौ“ लान्छु । अब त दूध खानसक्छ होइन यल्ले ।” आभासले जसबहादुरका हातमा भएको बिरालाको छाउरो आÏनो अ“जुलीमा थाप्दै भन्यो । आभासको अ“जुलीमा आएको बिरालो बिस्तारै “म्याउ“” ग¥यो । त्यसै बेला माउ बिरालो पनि आभासका खुट्टानेर आएर “म्याउ“ म्याउ“” गरिरह्यो । ठूलो बिरालाका पछिपछि साना बिरालाहरू पनि मसिनो स्वरमा “म्याउ“ म्याउ“” गर्दै थिए । आÏनो पारिवारिक विखण्डनको जानकारी पाइसकेका ती बबुराहरू त्यसरी एकोहोरो कराउनुबाहेक अरू के नै गर्न सक्थे र † “यति सानो बच्चा, अलि ठूलो भएपछि लैजा“दा हु“दैन ?” नीलाले आमा बिरालोका काखबाट बच्चा बिरालो नखोस्ने भावले आभाससमक्ष मधुरो प्रतिकार गरेकी थिई । “तिमीलाई के थाहा नीला ? दूध मात्रै खान सक्यो भने भइहाल्छ । जति सानो छाउरो पाल्यो त्यति छिट्टो रत्तिन्छ । मैले मनमतीलाई योभन्दा सानामा पालेको थिए“ । यसले पनि भा“डामा खानसकेन भने दूधदानीमा खुवाउनुपर्ला ।” आभास अब बिरालाको छाउरो छोड्ने मनस्थितिमा छ“दै थिएन । “दुइटै लगिबक्सिए पनि भइहाल्छ नि राजा †” जसबहादुरले अर्को छाउरो पनि अघिकै ढा“चाले उचालेको थियो । “मलाई एउटा छाउरो भए पुग्छ । यो मैले बोकेको छाउरो नै हो हैन त सरयुगकाका ?” आभासले बिरालाको लिङ्ग ठहर गर्न सरयुगकाकास“ग पनि सहयोग मागेको थियो । “हो राजा, यो त छाउरै हो तर छाउरी पाल्नु राम्रो भन्छन् नि होइन र ?” सरयुगकाकाले बडो ध्यानपूर्वक बिरालाको अङ्ग नियालेपछि किटानी दिएका थिए । “कतै ढाडेको सङ्गत प¥यो भने ब्याउ“छन् र ब्याएपछि ड्ढेरि ढाडेबाट बच्चा जोगाउन अर्को टेन्सन । हेन्द्रीका एउटै बच्चा जोगिएनन्≤ चारबेत ब्याउ“दा पनि सोह्रैओटा बच्चा ढाडेले मा¥यो । त्यसपछि मैले छाउरी चाहि“ नपाल्ने निर्णय गरे“ । त्यसो भन्दाभन्दै पनि एउटी मनमती एकजनाले घरैमा ल्याइदिएकाले नपाली भएन । तर बिचरी त्यो ब्याउनुअघि नै परमधाम गई ।” आभासले आÏनो बिरालापालनको कथा नै सुनाएको थियो ।
“हजुरको विचार †” सरयुगकाकाको समर्पणभावको अभिव्यक्ति वातावरणमा गुन्जेको थियो भने जसबहादुर पूर्ण स्वामीभक्तिमा अर्पित थियो । हि“ड्ने बेलामा आभासले गोजीबाट केही रुपिया“ जसबहादुरका हातमा हालिदिएको थियो । रुपिया“ के कति थियो ? नीलाले देखिन तर सो रुपिया“ले जसबहादुरको अनुहारमा ल्याएको रौनक भने राम्रैस“ग देखिएको थियो । जब उनीहरू जसबहादुरका घरबाट ड्ढर्किएका थिए, त्यस बेला आभासको अनुहारमा पनि भिन्नै उज्यालोे देखिएको थियो । आभासको त्यस्तो उज्यालो अनुहार नीलाले यसअघि कहिल्यै देखेकी थिइन । त्यसबेला आभासको अ“गालोमा बिरालाको त्यही छाउरो टा“सिएको थियो । केही बेरसम्म छाउराले “म्याउ“म्याउ“” गरेर आÏनो वाध्यताको आवाज पनि निकालेको थियो । माउ बिरालाले पनि एकैछिन उनीहरूको पछि लागेर विरोधप्रदर्शन गरेको थियो, तर आÏना अरू दुई लालाबालाको रोदनपट्टि ध्यान दिनुपर्ने भएकाले माउ बिरालो नमीठो आवाजमा सायद रु“दै ड्ढर्केको थियो । यसरी एउटा बालकलाई उसकी आमाको काखबाट खोसेर ल्याउ“दा नीला पनि आपूm आमा जाति भएका कारणले हो या किन हो ? उसले आपूmभित्र नमीठो गरी दुखेको महसुस गरेकी थिई । नीलाले मन नपराएको दृष्टिले आभासलाई हेरेकी थिई, तर आभासले नीलाको दृष्टिलाई कुनै महइभ्व दिएको थिएन । यसबेला आभासका अनुहारमा अनौठोखाले ओज पोखिएको थियो ।

नीलाको दुखेको मनस“ग सरोकारै नराखी आभास झन्नैझन्नै विश्वविजयको अनुभूतिमा बिरालाको छाउरो बोकेर हि“डिरहेको थियो । “नीला, बाटामा यसलाई तिमीले काखमा बोकिदेऊ ल † त्यसो त यसका लागि एउटा पेरुङ्गोमा ड्ढोम ओछ्याएर तयार गरिएको छ, तर एक्लै यो आत्तिन्छ होला ?” मोटरमा चढ्ने बेलामा आभासले नीलालाई भनेको थियो । आपूmले स्टेयरिङ्ग सम्हाल्नुपर्ने भएकाले काखको बिरालो उसले नीलालाई थमाइदिएको थियो । एक त बिरालो, त्यसमा पनि यस्तो कलिलो छाउरो आÏनै काखमा आपूmले राख्नुपर्दा नीलालाई सिकसिको लागेजस्तो भएर जिरिङ्ग पनि भएको थियो । “आभासको खुसीका लागि बोकिदिन्छु ।” नीलाले मनमनमा यस्तै सोचेकी थिई । “पख है, एउटा ड्ढोटो खिचौ“” स्टेयरिङ्ग समातिसकेको आभास मोटरबाट तल ओर्लेर नीलाको र बिरालाको ड्ढोटो खिच्न तम्सेको थियो । नीलालाई बिरालोस“ग ड्ढोटो खिच्दा कस्तोकस्तो लागेको थियो, तर नीलाले “उसलाई मन पर्छ” भन्ठानी । सरयुगकाका र उनका परिवारस“ग बिदा भएर उनीहरू बाटो लागेका थिए । नारायणी नदीको छेउमा पुगेपछि आभासले मोटर रोक्यो । “नीला यो नदीको ब्याकग्राउन्ड पारेर यो बिरालाको र मेरो तस्बिर खिचन है †” आभासले भनेको थियो । त्यसपछि उनीहरू मोटरबाट तल ओर्लेका थिए ।
त्यहा“ आभासले बिरालोस“ग दुईतीन पोजको ड्ढोटो खिच्यो । त्यसरी ड्ढोटो खिचेका बेला आभासका अनुहारमा नीलाले एउटा अनौठो तृप्ति देखी । एक वर्षको घनिष्ठतामा आभासले नीलास“ग मुस्किलले दुईतीनओटा ड्ढोटो खिचेको थियो । बिरालालाई गालामै टा“सेर उभिएको आभासको ड्ढोटो त नखिचौ“जस्तो लागेको थियो नीलालाई, तर उसको खुसीको कुरा भनेर क्लिक गरिदिएकी थिई । “भन त नीला यसको नाम के राख्ने ?” मोटरतिर जा“दै गरेको आभासले नीलालाई नहेरी भनेको थियो । बिरालोलाई छातीमा टा“सेको उत्साहित आभास अघिअघिजस्तो र आÏना पाइलाहरू आड्ढै“लाई पनि भारी भएको अनुभूतिमा नीला पछिपछि मोटरसम्म पुगेका थिए । “यसको नाम मैले ठहर गरे“≤ आहा † तिमीलाई पनि मन पर्छ । ल भन त एकदमै सजिलो र एकदमै राम्रो नाम छ । ल क्लिउ पनि दिन्छु, यो नाम हामी दुईजनास“ग सम्बन्धित छ ।” आभासले नीलालाई बिरालो थमाइसकेपछि आपूm ड्राइभिङ्ग सीटमा बस्दै भनेको थियो । बिरालाको सिकसिकोले सताइएकी नीलालाई भने उसको उत्साहले भरिएको आवाजले पटक्कै स्पर्श गर्न सकेन । “नीलु, भन त मैले के नाम सोचे“ हु“ला यसको ?” आभासको रमाएको दृष्टि नीलाका काखमा भएको बिरालोमा थियो । “अब बिरालाको पनि किन नाम राख्नुपर्ने होला≤ राखे नै पनि जे राखे पनि भै गो नि † यसका लागि केको सल्लाह गरिरहनुपथ्र्यो र †” नीलाका मनमा यस्तै कुरा आएका थिए तर यसबेला आभासको खुसीमा सहभागी भइदिनु नै उसलाई उचित लाग्यो । “खोइ † मैले भन्न सकिन“” नीलालाई कुनै सङ्घर्षमा भागै नलिई पराजित भइदिन मनलाग्यो । “धत् लाटी † यत्ति पनि भन्न नसकेकी, म भन्दिऊ“ ?” बिरालामा गाडिएका उसका प्रेमिल दृष्टि एकैछिन नीलामा पनि परेका थिए, तर ती दृष्टि पुनः नीलाका काखमा नै ड्ढर्किए । “मिलन, यसको नाम मिलन≤ कस्तो लाग्यो ? तिम्रो र मेरो मिलनको प्रतीक †” आभासले आÏनो बाया“ हातले नीलालाई अ“गालो मारेर भनेको थियो । “राम्रो छ” नीलाले खुसी हु“दै भनेकी थिई । उसको अस्तित्वलाई पनि महइभ्व दिइएकाले होला † नीला यसबेला अप्रत्याशित खुसी भएकी थिई र आभासले एउटा हातले स्टेयरिङ्ग सम्हालेर अर्को हातले उसलाई अ“गालो हालेपछि पाएको उसको स्पर्शले धेरै बेरपछि नीलालाई आनन्द आएको थियो । “सा“च्चै राम्रो नाम राख्यौ तिमीले यसको, मिलन ।” नीलाले पहिलोचोटि आÏनै काखमा भएको बिरालोलाई मनपराउन चाहेर हेरेकी थिई ।
“आभास र मेरो मिलनको प्रतीक मिलन †” नीलाले मनमनै आभासले भनेको कुराको सत्यतालाई पहिल्याउन खोजेकी थिई । नीला अलमलिई, कताकता कसोकसो हराउन खोजी । यतिबेला आभासले राजमार्गमा मोटर गुडाइसकेको थियो । “आभास मोटर रोक रोक, यसले के ग¥यो कुन्नि † चिसो भयो भित्रसम्म ।” अचानक नीलाको झन्नै चिच्याएको झै“ आवाज सुनिएको थियो । एकसुरमा सुसेल्दै मोटर कुदाइरहेको आभासले पनि आत्तिएरै ब्रेकमा खुट्टा पु¥याएको थियो । निकै हतारिएर किनारा लगाउ“दै उसले मोटर रोकेको थियो । “के भयो नीला ?” आभास अझै पनि आत्तिएकै थियो । “म्याउ” बिरालो पनि डराएको थियो । “मिलन के भयो ?” आभासले बिरालो आपूmले लि“दै स्थितिको अध्ययन गर्न खोजेको थियो ।
आभासले बिरालो लैजानासाथ नीलाले आÏनो काखमा ध्यान दिएकी थिई । “लौन नि यसले त यही“ हगीमुती गरेछ । जम्मै मेरो जीउभरि । अब के गर्ने, छि छि †” नीला घिनले तमतमाएर कराएकी थिई । बिहाकै उपलक्ष्यमा आभासले किनिदिएको एकदमै दामी सारीमा मिलनले दिसापिसाब गरिदिएको थियो । “नीला † ब्यागमा ट्वाइलेटपेपर छ, पुछ र तुमलेटको पानीले हात धोऊ । अब दुई घण्टामा त घर पुगिहालिन्छ ।” पछिल्लो सीटमा भएको ब्यागतिर देखाएर आभासले शान्त आवाजमा भनेको थियो । “हो नि, ट्वाइलेटपेपरले पुछेर कसरी हुन्छ, आÏनो भित्रसमेत भिजेको छ । ओहो † कस्तो गन्हाएको ? तिमीले यो के रहर गरेको होला ? यस्तो थाहा पाएको भए म त मरे आउन्नथे“ ।” गनगनाउ“दै र ड्ढतड्ढताउ“दै नीलाले ब्यागबाट ट्वाइलेटपेपर झिकी । जति नै सड्ढा गर्दा पनि भित्रसम्म पसेको बिरालाको ड्ढोहोर निख«ेको थिएन । नीला त्यसै त बिरालाको सिकसिकोमा थिई, अब झनै घिनले दिगमिग लागेर वान्ता हुन खोजिरहेको थियो । एकदुईचोटि उसको भु“डी बटारिएर पनि आयो, तर बान्ता नै चाहि“ भइहालेको थिएन । त्यस घटनाका कारण राजमार्गको त्यो नागीमा उनीहरूको मोटर झन्नै आधाघन्टा जति रोकिएको थियो ।

“मिलनलाई पेरुङ्गोमा राखिदिऊ“ नीला †” निकै बेरसम्म नीलाको बाटो हेरेपछि अझै आशा मार्न नसकेको आभासले भनेको थियो । आभासको त्यो स्वरमा निरीहता पनि मिसिएको थियो । त्यसरी प्रत्यक्ष आÏनो भनाइ राख्ने आभासभित्र नीलाले मिलनलाई बोकिदिए हुन्थ्यो भन्ने चाहना थियो । तर बिरालोले बिराएकाले आभास नीलालाई बिरालो पुनः बोकिदिने अनुरोध गर्न पनि नसक्ने अवस्थामा थियो । आपूmले मोटर हा“क्नुपर्ने बाध्यताका कारण असहाय मिलनलाई आÏनो काखमा राख्न पनि आभास असमर्थ थियो । “नीलालाई मोटर हा“क्न आए पनि त” आभासले सम्झेको थियो । तर भरखरै मोटर हा“क्न सिक्न लागेकी नीलाले यो पहाडी बाटोमा मोटर हा“क्ने कुरै थिएन । पेरुङ्गोमा हाल्ने बेलासम्म पनि आभासले नीलाले बिरालो काखमा लिइदिन्छे कि भन्ने आश मार्न सकेको थिएन । नीलाले पछाडि ड्ढर्केर हेर्दा पनि हेरिन । नीला अब कुनै पनि हालतमा बिरालो काखमा बोक्ने पक्षमा थिइन । नीलाले आभासको बिरालोस“ग कुनै सरोकारै नराखी चूप लागेरै बसिरही । राजमार्ग भएर पनि सडक त्यत्ति राम्रो अवस्थामा थिएन । सडक लामो समयदेखि मर्मत नगरिएको अवस्थाको देखिन्थ्यो । त्यसैले सडकमा प्रशस्त खाल्डाखुल्डीहरू थिए । ज्यादै सावधानीपूर्वक मोटर हा“क्ता पनि पेरुङ्गो धेरै हल्लिरहेको हुन्थ्यो । अभ्यास नभएको कलिलो छाउरो कहिले यता र कहिले उता लड्दालड्दै आजित भइसकेको थियो । “मिलनलाई धेरै गाह्रो भयो≤ एकैछिन यसलाई बाहिरको हावा खुवाउनुप¥यो ।” मुगलिङ काटेर अघि बढेपछि एक ठाउ“मा आभासले मोटर रोकेको थियो ।

बिरालाको गुहुमुत परेकाले सबै शरीर गन्हाएर सकस परिरहेकी नीलाप्रति आभासले कुनै सहानुभूति व्यक्त गरेन । “नीला, कठै तिमीलाई बिरालाको गुहुमुतमा लपेसिनुपर्दा कति सिकसिको लाग्या होला ?” आभासले आÏनो अ“गालोमा उसलाई बा“धेर यसो भनिदिए हुन्थ्यो भन्ने अपेक्षामा नीला थिई । तर मोटर रोक्नेबित्तिकै पेरुङ्गोबाट बिरालो झिकेर सुमसुम्याइरहेको आभासले नीलातिर हेर्दा पनि हेरेन । “हेरन † बिचरा मिलन, कति लखतरान भएछ । अब एकघण्टामा घर पुगिन्छ≤ यसलाई भोक पनि लाग्यो होला ?” सडक किनारको एउटा ढिस्कोमा बसेको आभासले बिरालोलाई काखमा राखेको थियो । डराएको भावमा बसेको बिरालाको ढाड आभासले दाहिने हातले मुसारिरहेको थियो ।
“नीला † तिमी कति भोकायौ होली, थाक्यौ पनि होली † अब हामी चा“डै घर पुग्छौ“ प्यारी †” नीलाको कल्पनाको संसारमा नीलालाई अ“गालामा बा“धेर आभासले यसरी भनेको थियो, तर वास्तविकताको संसार भने नीलाका लागि अप्रिय थियो । “मिलनलाई पेरुङ्गोमा धेरै अप्ठ्यारो भएजस्तो छ ।” आभासले नीलालाई सुनाउ“दै भनेको थियो । नीलाले आभासको कुरा सुने पनि नसुनेजस्तो गरेर बेवास्तामा उसले अर्कैतिर आÏनो ध्यान भएजस्तो गरिरही । त्यसपछि आभासले पनि त्यो कुरा दोहो¥याएको थिएन । अघिजस्तै आभासले बिरालो पेरुङ्गोमा हालेर पछिल्लो सीटमा राखेको थियो । उनीहरू पनि पहिलेजस्तै गरी अर्थात् आभास ड्राइभिङ्ग सीटमा र नीला उसस“गैको सीटमा बसेकी थिई । त्यसपछि उनीहरूबीच कुनै कुराकानी पनि भएन । नीला मनभित्र नरमाइलोपनको भारी बोकेर यात्रामा सामेल थिई । हिजोको यही यात्रा सम्झ“दा हिजो सपना थियो वा आज सपना हो जस्तो उसलाई लागिरहेको थियो । आभास पनि सधै“ झै“ शान्त तर अनुहारमा असन्तुष्टिका भावहरू बोकेर मोटर कुदाइरहेको थियो ।
यो यात्रा बा“की एक घण्टाको भनेर आभासले घोषणा गरेको थियो । मनको बोझ र नरमाइलोपनले गा“जेर हो कि किन हो † नीलालाई भने यो एकघण्टा अति लामो र पट्यारलाग्दो लागेको थियो । नीलाको आभासस“गको संसर्गमा बितेका यत्तिका दिनहरूमध्ये आजै यस्तो अप्रिय समय बितेको थियो । यसअघि आभासस“ग हु“दा उसको कुनै पनि समय थाहै नपाई बित्ने गथ्र्यो । तर आज भने यही समय उसका लागि पत्याउनै नसकिने गरी लामो भएको थियो । “शेरबहादुर, चा“डो छिटो गरेर मिलनका लागि दूध लिएर आइज ।” घरमा पुगेपछि मोटरबाट ओर्लनासाथ आभास कराएको थियो । “निकै सानो रहेछ हजुर, कचौरामा ल्याउने कि बोतलबाट खुवाउने हो ?” शेरबहादुरले पेरुङ्गोमा राखिएको बिरालोलाई हेर्दै भनेको थियो । “पहिले कचौरामा ल्याइहाल≤ खाएन भने बोतलमा खुवाउ“ला ।” आभासले पेरुङ्गोबाट बिरालो झिक्तै भनेको थियो ।
“नीला † तिमी चा“डै नुहाइधुवाइ गर अनि हामी स“गै बसेर चिया खाने ।” उसस“ग आभासले भन्दै नभनेका कुराहरू नीलाका कानसम्म आएका थिए । आभास बिरालो बोकेर अघिअघि लागेको थियो भने नीला कताकता अपमानको अनुभूतिमा रुमल्लि“दै उसको पछिपछि लागेकी थिई । बिरालाको गुहुमुतको सिकसिकोले र यात्राको थकाइले लखतरान नीला नुहाइधुवाइ सकेर बाहिर निस्क“दा पनि आभास बिरालाकै व्यवस्थामा नोकरहरूस“ग व्यस्त देखिन्थ्यो । उनीहरूको कोठाको रूप पनि ड्ढेरिएको थियो । एउटा सानो झोलुङ्गोखाले पलङ उनीहरूको कोठाको किनारमा राखिएको थियो । उनीहरूको सुत्ने पलङको शिरलाई पनि उल्टोपट्टि ड्ढर्काइएको थियो । अर्थात् उनीहरूको पलङको सिरानीमा टाउको राखेर सुत्ने मानिसले त्यहा“बाट नउठीकन नै त्यो सानो झोलुङ्गोखाले पलङलाई राम्ररी हेर्न सक्थ्यो । “अब बिरालाको तस्बिरका साथै बिरालाको पलङ्ग पनि हेर्नुपर्ने भयो ।” नीलाले मनमनै सोचेकी थिई । “ए तिमीले त नुहाई पनि सकिछौ † दलबहादुर दाइ, रानीसाहेबलाई चिया बनाएर त्याऊ । अ“ऽऽऽ मलाई पनि ल्याइदेऊ न, म ननुहाई खान्छु एककप चिया ।” आभासले अह्राएको थियो । दलबहादुर तुरुन्तै आदेशको पालना गर्न त्यहा“बाट हि“डेको थियो । “हेर न नीला † मिलन लामो यात्राले होला, कस्तो लल्याकलुलुक भएको छ । एकचोटि डा. दत्तलाई ड्ढोन गर्नुप¥यो ।” आभासले पलङमा सुतिरहेको बिरालोलाई लक्षित गर्दै नीलास“ग लामो समयपछि केही नजिक भएर कुरा गरेको थियो । त्यसपछि ऊ लगत्तै ड्ढोनमा डा. दत्तस“ग कुरा गर्न लागेको थियो ।
उनीहरूले चिया पिइसक्ता नसक्तै डाक्टर दत्त आएका थिए । पशुडाक्टर दत्तले बिरालाको राम्ररी परीक्षण गरिसकेपछि डा. दत्तलाई लिएर आभास बैठककोठामा गएको थियो । त्यसपछि झन्नै एकघण्टासम्म डाक्टर दत्तस“ग आभासले कुराकानी गरेको थियो । चियाचमेना गराएर आभासले डाक्टर दत्तलाई बिदा गर्दा रात्रिको प्रथम प्रहर बित्न लागेको थियो । “रानीसाहेबले भुजा ज्यूनार गरिबक्सेन, हजुरलाई पर्खिबक्सेको छ ।” दलबहादुर दाइले आभासलाई बेलुकीको भोजनको निम्तो गरेको थियो । “ओहो † मैले त नुहाएकै छैन, दलबहादुर दाइ † त्यतिन्जेल मिलनका लागि दूध ठीक पार त । त्यो मनमतीको दराज छ नि, हो त्यसमा दूधको बोतल पनि छ, त्यसलाई माझेर दूध ल्याऊ है †” आभासले हतारहतारमा भनेको थियो । त्यसपछि झन्नै दौड“दैजसो ऊ नुहाउने कार्यमा जुटेको थियो । उनीहरू खानाखाने टेबुलमा पुग्दा रात धेरै बितिसकेको थियो । नीलालाई भोकले धेरै थिचेकाले गर्दा खाना खाने रुचि नै हराएजस्तो भएको थियो । “तिमीले अघि नै खाएकी भए पनि हुन्थ्यो नि नीला †” आभासले दिएको सल्लाहको नीलाले कुनै जवाड्ढ दिन चाहिन ।
दलबहादुर दाइको सुरुचिपूर्ण परिकारले पनि नीलालाई त्यसबेला तृप्ति दिन सकेन । पेट भोकै भएर पनि नीलाको मुख भने अघाएको थियो । आभासले चाहि“ सदाझै“ आÏनो सामान्य खानपिन गरेको थियो । तर नीलालाई “आज किन थोरै खाएकी ?” भन्नु त परै जाओस् उसको थालतिर पनि उसले हेर्दै हेरेन । खानाखाने टेबुलबाट उठेर आभास आÏना कोठातिर लागेको थियो≤ नीला उसका पछिपछि । “बुझ्यौ नीला, मिलनलाई ज्वरो आएजस्तो छ । यी डाक्टरहरूलाई के गर्नु ? अघिमात्र जा“चेर ठीक छ भनेर गएको दत्ते, म ड्ढोन गरेर सोध्छु एकपटक ।” बिरालाको पलङमा पुगेर बिरालो सुमसुम्याउ“दै आभासले भनेको थियो । त्यसपछि ऊ ड्ढोन गर्न लाग्यो । नीला आÏनो बिछ्यौनामा पुगेर ढल्केकी थिई । हुन पनि आज ज्यादै थाकेकी थिई नीला । यात्राले भनौ“ भने आजको यात्रा त्यस्तो खास जटिल पनि होइन । कच्ची सडकमा दुईतीन दिनको यात्रा पनि उसले गरेकी छ । राजमार्गमा धेरैजसो सलल बगेको गाडीमा आज खास दुःख भएको थिएन, तर पनि उसले अचाक्ली थाकेको महसुस गरिरहेकी थिई । त्यसैले नीलाले चुपचाप निदाउने अभिप्रायले आ“खा चिम्लेकी थिई≤ निद्रा तर उसका नजिक आउन चाहेको थिएन । आ“खा चिम्लेर थकाइ मेटाउने प्रयत्नमा ऊ लागिरही ।
डाक्टर दत्तले ड्ढोनबाटै कुनै औषधीको नाम लेखाएर छुटकारा पाउन खोजेका थिए, तर आभासले औषधी लिई आउन र एकपटक मिलनको पुनः जा“च गर्न आग्रह गरेको थियो । जसले गर्दा आधारातमा पनि औषधी बोकेर डाक्टर दत्त उनीहरूको शयनकक्षमा प्रवेश गरेका थिए । परपुरुष शयनकक्षमा प्रवेश गर्नु, त्यो पनि आपूm सुतिरहेको बेला, नीलाले सरमको अनुभूतिलाई निदाएको नाटकले छोपिदिई । कालो थसुल्ले तर फुर्तिलो डाक्टरले आभासका आ“खा छलेर यसो एकदुई पटक निदाएको भन्ठानिएकी नीलातिर पनि हेरेको थियो । “यो औषधीले यसलाई ड्ढाइदा भइहाल्छ । राजा † अब सुतिबक्से हुन्छ≤ हजुरले चिन्ता गर्नुपर्दैन । बिरालो पनि औषधीको प्रभावले अब बिहान मात्रै उठ्छ ।” बिरालोलाई सुई घोचिसकेपछि दत्तले आभासलाई आश्वस्त पार्न खोजेको थियो । त्यसपछि डाक्टर दत्त बिदा हुन खोजेको थियो, तर आभासले केहीबेर अलमल्याएर बैठक कोठामा दुवै गड्ढ गरेर बसेका थिए । झन्नै आधाघण्टा जति पछि पुनः डाक्टर दत्तलाई लिएर आभास कोठामा आएको थियो । “मैले भने नि राजा, अब यो निदाएको छ । हजुर पनि सुकला भए हुन्छ ।” डा.दत्तले बिरालोलाई स्टेथेस्कोपले जा“च्दै भनेका थिए ।
आभास बिछ्यौनामा आउ“दा बिहान हुनका लागि केही घण्टामात्र बा“की थियो । नीला पनि रातैभरि निदाउन सकेकी थिइन । यस्तो नौलो परिवेशमा निदाउनुको अनुभूति नीलाका लागि ज्यादै अनौठो र अप्रियसमेत भएको थियो । उसलाई जीवनमा पहिलोपल्ट सडकमै सुतेजस्तो लागेको थियो । त्यस रात नीला पनि निदाएकी थिइन भन्ने कुरा आभासलाई भने थाहा भएन । आभास बिछ्यौनामा ढल्किनासाथ निदाएको थियो । दिनभरिको थकाइले पिरोलिएको आभासको स्वाभाविक निद्रा स्वीकार गर्दै नीला भने बिउ“झै पल्टिरही । असहज अनुभूतिले मर्माहत उसका आ“खामा भने निद्रा आउनै सकेन ।
बिहानीपख शौचालय जाने क्रममा नीलाले आÏना अप्रिय दृष्टिहरू बिरालाका पलङमा नचाह“दा नचाह“दै पनि पारेकी थिई । जिब्रो मुखबाट अलिकति बाहिर निकालेको बिरालो लामोलामो सास ड्ढेरेर निदाएको थियो । जीर्णशीर्ण त्यो बबुराको सानो शरीरको भु“डीको भाग एकदमै छिटोछिटो बाहिरभित्र गरिरहेको थियो । “यो त मर्छ जस्तो छ, आभासलाई उठाइदिनुप¥यो” नीला पिसाब गर्न नगएर आभासलाई जगाउन बिछ्यौनातिर गई । तर मस्त निद्रामा भएको आभासको निद्रा बिथोल्न पनि उसले सकिन । जे होस्≤ ऊ पिसाब गरेर आई र पुनः बिछ्यौनामा ढल्की । नीलालाई निद्रा लागेजस्तो भएर आएको थियो र ऊ निदाई पनि ।


चौथो दिन -
परेवाका बथानमा ऊ घेरिएकी थिई । परेवा, जताततै परेवा मात्र थिए । उसका दृष्टिले भ्याउने सम्पूर्ण दूरीसम्म परेवा थिए । त्यो एउटा भिरालो डा“डो थियो । सपनामा त्यहा“सम्म नीला आभासस“ग पुगेकी थिई । आभास परेवाका बथानले छोपिएको थियो । अन्ततः परेवाभित्रै आभास हराएको थियो । नीला निसास्सिएको अनुभूतिमा आभासलाई खोज्दै थिई । त्यसै बेला नीला निद्राबाट बिउ“झिएकी थिई । कोठामा भएका ठूलठूला झ्यालबाट कठिनताकासाथ घाम पस्न खोजिरहेको थियो । झ्यालमा बाक्ला खाले ठूलठूला पर्दा लगाइएका थिए । राति ढाकिएका पर्दा बिहान उघारिएका थिएनन् तर पनि पर्दाबाट छिरेको घामबाट दिन निकै बितिसकेको सहजै अनुमान गर्न सकिन्थ्यो । सपनामा देखिएका असङ्ख्य परेवाको एक किसिमको आतङ्कबाट अब नीला टाढिइसकेकी थिई । आभास सुतेको बिछ्यौनाको भाग रित्तो थियो । ऊ जुरुक्क उठी र सबैभन्दा पहिले झ्यालका पर्दा उघारी । बाक्लो पर्दाका भित्रपट्टि झ्यालको तलतिरको आधा भागमा सेतो जालीदार पर्दा लगाइएको थियो । अब घाम ≈वात्तै कोठामा पसेको थियो । काठमाडौ“को ड्ढागुन महिनाको एउटा सुन्दर बिहान झन्नै झन्नै बितिसकेको थियो । नीलाले पलङमै गा“सिएको साइडटेबलमा भएको घडीमा आ“खा पु¥याई । बिहानको नौ बजिसकेको रहेछ । त्यसै बेला बिरालो सुताइएको झोलुङ्गोमा पनि उसका आ“खा परे । त्यहा“ बिरालो थिएन । “ला ¬ बिरालो ¬ †” अचानक बिहानीपखको बिरालाको दृश्य उसका आ“खामा आयो ।
नीला हतारहतार आभासको खोजीमा बैठककोठातिर लम्किई, तर घर चकमन्न थियो । बाहिर निस्कने क्रममा ठूलो हलमा ऊ पुगेकी थिई । “मङ्गलमान, राजा कता सवारी भइस्यो ?” भित्तामा टा“गिएका पेन्टिङ र ठाउ“ठाउ“मा सजाइएका मूर्तिहरूबाट धूलो सड्ढा गर्दै गरेको घरको नोकर मङ्गलमानलाई देखेपछि उसले आभासबारे सोधेकी थिई । “राजा, बिरालोलाई ताजा हावा खुवाउन भनेर बगै“चामा सवारी भएको छ । किन र रानीसाहेब ?” मङ्गलमान आपूmले गर्दागर्दैको काम छोडेर नीलाका अघि अदबसाथ उभिएको थियो । “ए ऽऽऽ त्यसो भए बिरालो मरेको रहेनछ †” नीला मनमनै ढुक्क भई । “होइन, केही होइन≤ यसै राजालाई नदेखेर सोधेको मात्रै ।” नीला मङ्गलमानस“ग हत्तपत्त बोलेर लगत्तै त्यहा“बाट आÏनो कोठामा ड्ढर्केकी थिई ।
नीला नुहाइसकेर बाथरुममै गा“सिएको ˘ाृङ्गारकक्षमा बसेर ˘ाृङ्गार गर्न लागी । उसले मन नलागी नलागी बाध्यता भोगेजस्तो ˘ाृङ्गार पारी । नीला सम्पूर्ण रूपले तयार भएर कोठामा आउ“दा पनि आभास आएको थिएन । नीला बैठकमा पुगेर त्यहा“को झ्यालमा उभिई । त्यो झ्यालबाट आभासको ठूलो र मनोरम बगै“चा राम्ररी देखिन्थ्यो । नभन्दै अहिले पनि आभास बगै“चामा बनाइएका काठका झै“ देखिने ड्ढलामको बेन्चमा आरामस“ग बसेको थियो र उसको खुट्टा नजिकै बिरालो यताउति घुम्दै थियो । “बिरालो निको भएछ” उसले मनमनै ठह¥याई । “तिमी निदाएकी थियौ≤ उठाउन मन लागेन । मिलनलाई बिहानको हावाले राम्रो हुन्छ भनेर म सात बजे नै बगै“चामा गएको । हेरन, अहिले यो कति फ्रेस भएको छ ।” आÏना दुवै हातलाई छातीमा जोडेर बिरालाका लागि बस्ने ठाउ“ बनाएको आभासको छातीमा रमाएर बसेको बिरालोले नीलालाई हेरिरहेको थियो । उज्यालो अनुहार लगाएर नीलाका अघिल्तिर उभिएको आभासको छातीमा टा“सिएको बिरालाको छाउरो निसन्देह सुन्दर थियो, तर नीलालाई मन परेन । त्यहा“ आÏनो मनको कुरो व्यक्त गर्ने वातावरण पनि नीलालाई लागेन र आभासको प्रफुल्लतालाई रमाएर साथ दिन पनि उसले सकिन ।
“तिमी आज अड्ढिस जाने हो ?” आभासले नीलालाई त्यही“ उभिएरै सोधेको थियो । “होइन≤ आजसम्म बिदा छ, भोलिदेखि जानुपर्छ ।” नीलाले आभासको अनुहार र बिरालोबाट समेत आÏनो दृष्टि हटाएर भनेकी थिई । “तिमीले ब्रेकड्ढास्ट खायौ ?” आभासको यस प्रश्नले नीलालाई थप चोट पु¥याएको थियो । यो घरमा कहिल्यै पनि एक्लै केही नखाएकी नीलालाई आभासको यो प्रश्न एकदमै पराई लागेको थियो । नीला केही पनि बोल्न सकेकी थिइन । “मङ्गलमान † मिलनलाई उसको कोठामा लगेर राख् र यसको हेरविचार गर् । एघार बजे यसलाई औषधी खुवाउनुपर्छ । त्यस बेला तैले मलाई सम्झाएस् है †” आभासले बिरालो मङ्गलमानलाई दिएको थियो । मङ्गलमानले पनि आभासले जस्तै आÏना दुवै हातलाई एकअर्कास“ग जोड्दै छातीमा टा“सेर बिरालाका लागि आसन बनाएको थियो । आभासको छातीबाट बिरालो हट्नेबित्तिकै नीलालाई आपूmभित्रको भारी हलुङ्गो भएको अनुभूति भएको थियो । उनीहरूभन्दा अघिअघि हि“डिरहेको मङ्गलमान उनीहरूको सुत्ने कोठा र बैठककोठा बीचको एउटा ढोका खोलेर त्यहा“भित्र पसेको थियो । त्यसअघि नीलाले त्यहा“ पनि कोठा छ भन्ने यादै गरेकी थिइन । त्यहा“ बिरालाका लागि पनि छुट्टै कोठा भएको कुरा थाहा पाएर ऊ अचम्ममा परेकी थिई । नीलाले त्यसरी छक्क परेर हेरेको देखेपछि आभासका ओठमा पनि केही मुस्कान छरिएका थिए । “तिमीले देखेकी थिइनौ ? यो कोठा बिरालाको नै हो । यो घर बनाउ“दा बुवाहजुरले आÏनो स्टुडियो बनाउने हिसाबले यो कोठा बनाउनु भएको थियो रे † तर बुवाहजुर यो घरमा पाहुनाजस्तो भएर आउने भएकाले यो कोठा स्टुडियोका रूपमा कहिल्यै आएन ।
मैले बिरालो पाल्ने रहर गरेपछि मम्मीहजुरले यो कोठा मेरो बिरालोका लागि दिइस्सेको थियो ।” आÏनो अ“गालोमा नीलालाई राखेर आभासले उसलाई बिरालाको कोठामा पु¥याएको थियो । “यो बिरालाको दराज हो । यसमा बिरालाका लागि चाहिने सबै कुरा राखिएको छ ।” त्यो कोठामा भएको एउटा दराज देखाउ“दै उसले भनेको थियो । “यी एलबममा मेरा सबै बिरालाका तस्बिरहरू छन् । कुनै फुर्सतको दिन हेरौ“ला ।” दराजको खापा उघारेर उसले एलबमका चाङ देखाउ“दा नीला झनै आश्चर्यचकित भएकी थिई । त्यो कोठा बैठकभन्दा सानो र उनीहरूको सुत्ने कोठाकै हाराहारीको थियो । कोठाको भुइ“मा टम्म पारेर गलै“चा ओछ्याइएको थियो । कोठा बन्द भइराखेर होला, कोठाबाट ओसजस्तो गन्ध तीव्र रूपमा आइरहेको थियो । “मङ्गले † यो कोठा कहिल्यै सड्ढा गर्दैनस्, झ्याल खोल्नुपर्दैन ? हेर गन्हाएको ।” आभासले पनि कोठाको गन्ध महसुस गरेर मङ्गलमानलाई हप्काएको थियो । मङ्गगलमान बिरालो भुइ“मा राखेर झ्याल खोल्न लागेको थियो । भुइ“मा राखिएको बिरालोले आभासका खुट्टानेर आएर “म्याउ“” ग¥यो । “मेरो मिलन †” आभासले भावविभोर हु“दै पुनः बिरालो बोकेर छातीमा ट“ासेको थियो । यस बेला आभासको अनुहारमा प्रसन्नताका लहरहरू आइरहेका थिए । नीलाका अनुहारमा भने ऊ आड्ढै“ले पनि थाहै नपाई बादल लागिसकेको थियो । “आभासलाई यत्ति सारै मनपर्ने यो बिरालो मलाई किन मनै पर्दैन ।” नीलाले मनमनै आड्ढै“स“ग प्रश्न गरेकी थिई । तर यस प्रश्नको जवाड्ढ दिन उसको मनले पनि सकेन । “आभास † यस्ता जनावरहरू पाल्दा त रेबिज हुन्छ रे होइन ?” आपूmलाई बिरालो मननपर्ने कुरा नीलाले यसरी व्यक्त गरेकी थिई । “होइन, होइन≤ बिरालोले केही हु“दैन । ससाना बच्चाहरूलाई यसका रौ“ले गर्दा डिप्थेरिया हुने डर हुन्छ । ठूलालाई त बिरालाका कारण कुनै रोग भएको अहिलेसम्म सुनिएको छैन । तिमीले भनेको कुरा कुकुर, बा“दर आदि जन्तुमाचाहि“ लागू हुन्छ ।” आभासले आपूmले जानेसम्मको जानकारी नीलालाई दि“दा विद्यार्थीले मास्टरलाई पाठ बुझाए झै“ बुझाएको थियो ।
बिरालाको कोठा भनिएको त्यस कोठाका भुइ“मा प्लास्टिकका केही रङ्गीचङ्गी गोलहरू छरिएका थिए । नाइलनको डोरीमा नक्कली खरायोको रौ“ले बनाइएको मुसो पनि त्यहा“ थियो । त्यहा“ भित्तामा भुइ“बाटै ठड््याइएको एउटा ठूलो ऐना पनि थियो । “मङ्गले, राम्ररी खेला है मिलनलाई, यसलाई चोट लाग्ला, बिरामी पनि छ, सानो त छ“दै छ ।” आभासले मिलनलाई आपूmबाट अलग पार्न नचाहेजस्तो गरेर भुइ“मा राखेको थियो । त्यसपछि त्यस कोठाबाट निस्किएर उनीहरू आÏनो कोठामा पुगेका थिए । “तिमी बस्तै गर, म नुहाएर आइहाल्छु ।” आभासले नीलालाई कोठामा पु¥याएपछि भनेको थियो । “तिमी टेलिभिजन हेर्दै गर न” बाथरुमको ढोकामा पुगेर पनि आभास ड्ढर्केर आएको थियो । टेलिभिजन खोलिदिएर रिमोट नीलाका हातमा दिएर ऊ बाथरुम पसेको थियो । उसले टेलिभिजनका सबै च्यानलहरूमा आ“खा पु¥याएकी थिई, तर कुनै पनि च्यानलमा उसको मन अडिएको थिएन । आभास बाथरुमबाट उसको कुनै प्रिय गीत गुनगुनाउ“दै बाहिर निस्केको थियो । नीलाले सङ्गीत बुझी तर शब्द उसको सम्झनामा आएन≤ एकछिन सम्झ“दा पनि आएन । “जाऊ“, ब्रेकड्ढास्ट डाइनिङरुममै गरौ“” आभासले गाएको गीतको शब्द ड्ढेला पार्न लागेकी नीलालाई आभासले बाथरुमको ढोकैबाट बोलाएको थियो । त्यसपछि टी.भी. बन्द गरेर ऊ पनि आभासको पछि लागेकी थिई । आभास उत्साहित पाइलाले अघि बढ्दै थियो । नीला भने आभासकी पत्नी नभएर पाहुनाको अनुभूतिमा उसको पछिपछि डाइनिङ रुमसम्म पुगेकी थिई ।
“दलबहादुर दाइ, हामीलाई छिट्टो बे्रकड्ढास्ट ल्याऊ त †” भित्ताको घडी हेर्दै आभासले भनेको थियो । “राजा बाहिर सवारी होइबक्सने हो कि ? बे्रकड्ढास्टको समय बितिसकेकाले आज ज्यूनार गरिबक्सन्छ भन्ठानेर मैले छिट्टै भुजा नै तयार गर्दै छु ।” दलबहादुर दाइले विनम्र स्वरमा बिन्ती बिसाएका थिए । “होइन≤ अहिले बाहिर कतै नजाने । पौने एघार भएछ, एघार बजे मिलनलाई औषघी खुवाउनुपर्छ । भुजालाई कति बेर लाग्ला ?” आभासले सोधेको थियो । “अब पन्ध्रबीस मिनेटमा तयार भइसक्छ ।” दलबहादुर दाइले भित्ताको घडी हेर्दै भनेका थिए । “ए त्यसो भए मिलनलाई औषधी खुवाएपछि हामी भुजै खाने≤ हु“दैन त नीला ?” आभासले दलबहादुर दाइलाई निर्देशन दिएको थियो र सो निर्देशनमा उसले नीलाको पनि औपचारिक सहमति खोजेको थियो । “भइहाल्छ नि † मलाई त भोक पनि लागेको छैन ।” नीलाले जवाड्ढ ड्ढर्काएकी थिई । वास्तवमा केहीबेरअघि देखापरेको उसको भोक केही क्षणअघि अचानक हराएको थियो । त्यसपछि उनीहरू बैठककोठामा आएर बसेका थिए । नीलाका अनुहारमा हलुका पीडाका रङहरू छरिएका थिए । आभासका अनुहारमा उत्साह र उमङ्गका रङ पोखिएका थिए । आभासको अनुहारका रङहरूले नीलालाई थप पीडाबोध भइरहेको थियो । नीलाका लागि त्यसपछिको समय रसहीन भएरै बितेको थियो ।
त्यस दिन पनि आभास दिनभरि नै बिरालाको खोजखबरमा लागिर≈यो । दिउ“सो एकपल्ट डा. दत्त पनि बिरालाको सन्चोबिसन्चो सोध्न आएको थियो । “तपाईंले ठूलो गुन लाउनुभयो डाक्टरसाहेब † हिजो राति तपाईं नआएको भए मेरो मिलन खत्तम हुने थियो ।” आभासले डा. दत्तको ढाडमा धाप मार्दै भनेको थियो । “मैले त्यस्तो के गरे“ र राजा † त्यो त मेरो कर्तव्य नै थियो≤ आपूmले जानेको कुरो ।” डा. दत्तले हा“स्तै भनेको थियो । “डाक्टरसाहेब, भरे सा“झ यतै बसौ“ न † आजको डिनर हामीकहा“ गरौ“ हुन्न ?” आभासले डाक्टरलाई बिदा गर्ने बेलामा उसस“ग हात मिलाउ“दै भनेको थियो । “हो र राजा † कति बजे आऊ“ ?” डाक्टर दत्त निम्तोकै प्रतीक्षामा भएझै“ उत्साही भएर बोलेको थियो । “छ बजे नै आउनोस् न, छिट्टै भेला हु“दा केहीबेर कुराकानी पनि गर्न पाइन्छ ।” आभासले भनेको थियो । त्यसपछि डा. दत्त बिदा भएको थियो । “बिचरो डाक्टर राति त्यसरी बोलाउनासाथ नआइदिएको भए के हुन्थ्यो के ?” डाक्टर गएको बाटोतिर कृतज्ञतापूर्ण दृष्टिले हेर्दै आभासले भनेको थियो ।
त्यसै बेलुकी डाक्टर र आभासले रक्सी पिएका थिए । नीलाले चिसो पेय लिएर उनीहरूलाई साथ दिएकी थिई । डाक्टर पा“च पेग रक्सी पिएर पनि अझै थप्ने उत्साहमा थियो । “हाम्रो तलबले यस्ता मह“गाखाले रक्सी पिउन कहा“ पुग्छ र राजा † हजुरहरूजस्तै मनकारी मानिसहरूको दयामायामा कहिलेकाही“ पिउन पाइन्छ । त्यसो त म ज्यान गए पनि सस्तोखाले रक्सी पिउ“दिन राजा ।” रक्सी लाग्दै गएपछि डा. दत्तले उसको गोपनीयता खोलेको थियो । “मानिसहरू भूmटो सान देखाउ“छन् । अस्तिको हप्ता पुराना सचिवज्यूको बिदाइ र नया“ सचिवज्यूको स्वागतमा हाम्रो पशुस्वास्थ्य चिकित्सक संघका अध्यक्ष डा. पन्तले एउटा डिनरको आयोजना गरेका थिए । भुर्कुट नक्कली रक्सी≤ ब्ल्याकलेबल र रेडलेबलको बोतलमा च्यालेन्जर भरेर राखेको रहेछ । मैले त पहिलो पेगमै चिनिहाले“ । के भन्ने कसलाई ? चुप लाग्नु सिवाय के गर्नु र ? तर कसैलाई केही मतलब हु“दो रै’नछ । घटाघट सबैले पिए । म एकजना मात्र एक पेगमा थन्किए“ । मलाई सबैले कर गर्दै थिए तर मैले “सन्चो छैन” भनेर टारे“ ।” डा. दत्त केही लरबराएको स्वरमा बोल्दै थियो ।
“राजा, भनिबक्सियोस् त च्यालेन्जर किन भर्नुपरेको तिनीहरूलाई † रेडलेबल धान्न नसके च्यालेन्जर भनेर नै राखिदिए भइहाल्छ नि ?” डा. दत्त आÏनो असन्तुष्टि पोख्न व्यस्त थियो । “तर राजा, मानिसहरू च्यालेन्जरलाई रेडलेबल र ब्ल्याकलेबल भनेर गर्वका साथ पिउ“दा रहेछन् । डा. पन्तलाई सबैले सम्मान गरेका थिए, “ओहो कस्तो दिलदार मानिस, रेडलेबल र ब्ल्याकलेबल त पानीसरह खुवाएका थिए । पार्टी भनेको त त्यस्तो होस् न †” हाम्रा डाक्टरसापहरूको समूहमा डा. पन्त त हीरो नै भएका थिए ।” डा. दत्तको रक्सी अब चूप नलाग्ने गरी चम्केजस्तो थियो । “रानीसाहेबले लिई बक्सेन ?” नीलातिर पनि डा. दत्त लक्षित थियो । “उनी रक्सी पिउन्नन्” आभासले नीलाको साटो जवाड्ढ दिएको थियो ।
आभास तेस्रो पेगको चुस्की लिं“दै थियो । डा. दत्त छैटौ“ पेगमा अघि बढ्दै थियो । “मलाई रक्सी लागेको जस्तो भएको छ राजा, अब मैले सुत्नुपर्छ । म घर जानुप¥यो ।” केही लर्बराएको आवाजमा दत्तले भनेको थियो । जुरुक्क उभिएको डा. दत्त पुनः सोड्ढामा बसेको थियो । “भुजा खाएर जाने होइन ?” आभासले भनेको थियो । “होइन ? अब भुजा खान सक्तिन“ म, घरमा गएर थपक्क सुत्छु । ड्ढेरि स्न्याक्स धेरै खाएकाले पेट पनि भरिएको छ ।” उभि“दै डा. दत्तले भनेको थियो र ड्ढेरि थ्याच्च सोड्ढामै बसेको थियो । “तपाईं कसरी मोटर हा“क्नुहुन्छ ? तपाईंको मोटर भोलि लैजानुहोला≤ अहिले मेरो मोटरमा पु¥याइदिन्छु ।” आभासले डाक्टरको स्थितिको अवलोकन गरेर भनेको थियो । “आइ एम सरी राजा † धेरै दिनपछि राम्रो रक्सी खान पाउ“दा अलि धेरै नै भएछ≤ मलाई होसै भएन ।” डा. दत्तले दुवै हात जोडेर भनेको थियो । “केही छैन≤ डाक्टर साहेब † बरु तपाईं भुजा नखाने नै हो भने तपाईंलाई पु¥याएर आऊ“ ।” आभासले घडीमा आ“खा पु¥याएको थियो । घडीले दश बजाएर पनि अघि बढिसकेको थियो । विशालनगरबाट सीतापाइला डाक्टरको घरसम्म पु¥याएर आउन आभासलाई झन्नै एकघण्टा लागेको थियो ।
त्यस सा“झ डा. दत्त र आभासका बीच धेरै बेरसम्म मिलनको रोग, उपचार, हेरचाह र उसको राम्रो स्वास्थ्यका लागि पालन गर्नुपर्ने विषयमा नै धेरैजसो कुराकानी केन्द्रित भएको थियो । झी“जोलाग्दो वातावरण र विषयले नीला आजित भइसकेकी थिई । अझ पछिल्लो समयमा डा. दत्तलाई पु¥याउन गएको आभासलाई रातको चकमन्नतामा पर्खेर बस्नुपर्दा नीलालाई त्यस रात अपार खिन्नताबोध भइरहेको थियो । “मङ्गले, ए मङ्गले † मिलनले दूध खायो ?” डा. दत्तलाई पु¥याएर घरको ढोकाबाट पस्नासाथ आभास चिच्याएको थियो । “छैन हजुर” मङ्गलमानको मधुरो स्वर आएको थियो । “हेर त्यो बिचरा कति भोकायो होला † छिटो लेर आइज त्यसको दूधदानीमा दूध ।” आभासले बिरालाको कोठामा प्रवेश गर्दै मङ्गलमानलाई आदेश दिएको थियो । आभासले बिरालो बोकेर बैठककोठामा ल्याएको थियो । केही बेरमै दलबहादुर दाइले दूधदानीमा दूध हालेर ल्याएका थिए । “राजा, मङ्गलेले मिलनलाई दूध खुवाउ“छ । हजुरहरू भुजा ज्यूनार गरिस्योस्≤ चिसो भइसक्यो ।” दलबहादुर दाइले आÏनो पछिपछि आएको मङ्गलेलाई देखाउ“दै भनेका थिए । “भैगो, यता देऊ दूधदानी । यो मङ्गले केही कामको छैन । मैले बिर्संदा आज मिलन भोकै भयो । मिलनलाई दूध खुवाइसकेपछि मात्रै हामी भुजा खाने, है नीला †” आभासले नीलाको पनि सहमति खोजेको थियो । नीलाले टाउको हल्लाएर सहमति जनाएकी थिई । दलबहादुर दाइ पराजित भाव बोकेर त्यहा“बाट ड्ढर्केका थिए । मङ्गले त्यतै कतैतिर छेउलागेर अपराधी भावमा उभिरहेको थियो । सोड्ढामा बिरालोलाई सुताएर आपूm भुइ“ गलै“चामा बसेर आभास दूधदानीबाट बिरालोलाई दूध चुसाइरहेको थियो । बिरालोले पनि घटघटी दूध खाइरहेको थियो । बोतलमा दूध रित्तिएपछि आभासले बिरालोलाई उसैको कोठामा पु¥याएर मङ्गलेको जिम्मा लगाएको थियो ।
उनीहरू त्यस रात खाना खाइसकेर आÏनो कोठामा आउ“दा घडीले बाह्र बजाउनै लागेको थियो । “पख है † म मिलनलाई लिएर आउ“छु ।” सुत्ने कोठामा पसिसकेको आभासका आ“खा रित्तो झोलुङ्गोमा परेपछि ऊ तुरुन्तै कोठाबाट बाहिरिएको थियो । त्यसको एकैछिनमा छातीमा बिरालो टा“सेर ऊ ड्ढर्किएको थियो । बिरालोलाई उसको पलङमा सुताएर आभास रात्रिपोसाकमा नीला नजिक आएको थियो । नीलालाई निद्राभन्दा धेरै आभासकै प्रतीक्षा थियो । आभासले अ“गालोमा आपूmलाई बा“ध्नासाथ उसले आÏना मनका सबै तुसहरू पखालिसकेकी थिई । “जे भए पनि आभास मेरो हो र ऊ अब बिहानसम्म मेरो हुनेछ≤ रात ढीलै बितिदिए हुने थियो ।” आÏना मनमा यस्तै कल्पना सजाएकी नीलाले क्रमशः आपूmलाई सम्पूर्ण रूपले आभासमै समर्पण गर्दै थिई । “बुझ्यौ नीला † अब मिलनलाई केही पनि हु“दैन । हिजो राति त मलाई असाध्य डर लागेको थियो । मेरो आ“खा पनि कस्तो पोलेको छ । हिजो राति निद्रा पनि पुगेको छैन । तिमी त निदायौ हैन ?” नीलालाई अ“गालोमा राखेको आभासले नीलालाई आÏनो विषय बनाउन सकेको थिएन । “हेर न, बिहान मिलन छिट्टै उठ्छ । सबेरै यसलाई बगै“चामा घुमाउनुपर्छ≤ मङ्गलेको भर छैन । मैले नगरे यो मर्छ ।” नीलाले आभासको अ“गालोबाट निसास्सिएर आपूmलाई मुक्त पारी । “हे भगवान् †” अचानक नीलालाई आपूm निरीह भएको अनुभूति भयो र उसले मनमनै भगवान् गुहार्न पुगेको पनि स्वयं उसैले पत्तो पाएकी थिइन ।
“मेरो शरीर पनि कति सारो दुखेछ, दिनभरि त पत्तै पाइन“ ।” आभासले पनि नीलालाई अ“गालेको हात झिकेर उत्तानो पर्दै भनेको थियो । त्यसको केहीबेरमै ऊ मस्त निद्रामा परेको थियो । निदाएको आभासको अनुहार देखेर नीलालाई यसै नरमाइलो लागिर≈यो≤ उसलाई क्वा“क्वा“ डा“को छाडेर रोऊ“रोऊ“ लागेर पनि आएको थियो । नीला रुन पनि सकिन । निद्राको समय बितिसकेको कारणले हो अथवा किन हो ? उसको निद्रा पनि हराएजस्तो भएको थियो । नीला निद्रा बोलाउने क्रममा ओल्टेकोल्टे ड्ढर्कंदै रात बिताउ“दै थिई ।

पाचौ दिन - उसको लोग्ने र बिरालो (उपन्यास)
इन्दिरा प्रसाई, उपन्यास, उसको लोग्ने र बिरालो Saturday, March 27, 2010
“म्याउ“ † म्याउ“ † म्याउ“ †” बिरालाको एकनासको आवाज कानमा परेपछि नीला पनि बिउ“झिएकी थिई । नीला बिउ“झिनुअघि नै आभास उठेर बिरालो भएठाउ“मा पुगिसकेको थियो । आभासले मर्करी बत्ती बालेको कारण कोठा झलमल्ल भएको थियो । नीलाका आ“खा पलङकै सिराननिर राखिएको घडीमा परेका थिए । बिहानको चार बजिसकेको थियो ।
“के भयो † मिलन राजालाई के भयो †” आभास बिरालो भए ठाउ“मा पुगेर उसलाई सधै“ झै“ छातीमा टा“सेर ड्ढकाउ“दै थियो । बिरालो पनि आमाका काखमा पुगेको रु“दारु“दैको बच्चोजस्तो भएर चुप लागेको थियो । आभासको छातीमा टा“सिएको बिरालोलाई देखेर आपूmमा पैदा भएको असहजपनलाई लुकाउ“दै नीलाले निदाएजस्तो गरेर आ“खा चिम्लिरही ।
केहीबेर छातीमा टा“सेर कोठामा यताउति डुलाएपछि आभासले बिरालोलाई पुनः उसैको पलङमा हालिदिको थियो । त्यसपछि ऊ बत्ती निभाएर आÏनो बिछ्यौनामा आएर सरक्क सुतेको थियो । एकैछिन पनि बितेको थिएन≤ पुनः बिरालो “म्याउ“म्याउ“” गर्न लाग्यो । आभास जुरुक्क उठ्यो, बत्ती बाल्यो, बिरालो बोक्यो र बत्ती निभाएर कोठाबाट बाहिर निस्क्यो ।
अब नीला बिछ्यौनामा र कोठामा समेत एक्लै भएकी थिई । “बिरालोलाई त्यसको कोठामा छोडेर आभास आउ“छ होला †” नीलाले यस्तै सोचेकी थिई र ऊ आभासको प्रतीक्षामा बसिरही, तर समय क्रमशः रित्तै बितिर≈यो ।
बिहान झलमल्ल घाम लाग्दासम्म पनि आभास नीला नजिक आएन । रातभरिजसो निदाउन नसकेको अवस्थाको आलस्य बोकेर भए पनि आज नीलाले अड्ढिस जानैपथ्र्यो । त्यसो त ड्ढोनमा सूचना गरेर पनि बिदा बढाउन नसकिने होइन । तर किन र कसका लागि बिदा लिने ? उसले मनमनै प्रश्न पनि गरी । अब उसले अड्ढिस नै जानुपर्छ । आÏनो निर्णयका कारण उसको शरीरमा केही मात्रामा स्पूmर्ति पनि आएको थियो ।
ऊ जुरुक्क उठी, नित्यकर्म सकी र कार्यालय जाने तयारीमा जुटी । नीला अड्ढिसका लागि रेडी भइसक्दा पनि आभासको नाकमुख उसले देखेकी थिइन । नीला बैठकमा पुगेर आभासको खोजी गर्न मात्र लागेकी थिई । त्यसै बेला मूल गेट खोलेको आवाज आयो । नीलाका आ“खा मूलद्वारमै पुगे । घरको मोटर आएको थियो । मङ्गलमान पनि आभासस“गै थियो ।
“हेरन नीला † यसलाई चेकअप गराउन डा.दत्तकहा“ पुगेर आएको । यसलाई भएको भाइरल इन्ड्ढेक्सनका कारण अझै एक हप्तासम्म औषधी खुवाउनुपर्छ भनेको छ ।” आभासले बडो चिन्तित भएर भनेको थियो । बिरालो छातीमा टा“सेर आÏना अगाडि आइपुगेको आभासका अनुहारमा नीलालाई हेर्न पनि मन लागेको थिएन । “म अड्ढिस जान लागेकी” नीलाले निराश आवाजमा आÏनाबारे जानकारी प्रस्तुत गरेकी थिई । “तिमीले बे्रकड्ढास्ट खायौ ? लन्च त अड्ढिसमै गछ्र्यौ होइन ?” आभासले पनि नीलाको जानकारी लिन खोजेको थियो । नीलाले आभासको पछिल्लो

प्रश्नका लागि टाउको हल्लाएर स्वीकृतिसूचक जवाड्ढ दिएकी थिई र आभासले आÏना दुवै प्रसङ्गको सकारात्मक जवाड्ढ पाएको ठहर गरेको थियो ।
आभासस“ग बिदा भएर नीला घरबाट पहिलोपल्ट अड्ढिसतिर भोकै लागेकी थिई । “नीला † तिमी अड्ढिसबाट चा“डो घर आऊ है † मलाई तिमी नहु“दा नरमाइलो लाग्छ ।” आभासले नीलालाई अड्ढिस पठाउने बेलामा अ“गालोमा राखेर भन्नेछ । यो नीलाको मीठो कल्पना थियो । आभास उसलाई अड्ढिस पु¥याउन पनि आड्ढै“ मोटर हा“केर आउला । आ“खाभरि विरहको उदासी बोकेर अड्ढिसको गेटमा उसलाई पु¥याउने आभासस“ग छुट्टिन नीलालाई पनि गाह्रो पर्ला । यस्तै अपेक्षा बोकेकी थिई नीलाले ।
“हेमराज † रानीसाहेबलाई अड्ढिस पु¥याएर आऊ” आभासले आÏनो ड्राइभरलाई अह्राएको थियो । त्यसपछि नीलालाई हात हल्लाएर बिदा गर्दै छातीमा बिरालो च्यापेर आभास घरभित्र पसेको थियो ।
मनमा अथाह वेदनाको भारी बोक्दै नीला हेमराजले हा“केको मोटरमा चढेर अड्ढिस पुगेकी थिई ।

“कस्तो भयो त हनिमुन ? तिमीले किन लामो बिदा नलिएकी मोरी † एकबारको जिन्दगीमा रमाइलो गरिहाल्नुपर्छ नीलु †” उर्मिलाले उत्ताउलि“दै भनेकी थिई । कसैलाई नडाकी, कुनै सुइ“को नदिई गरेको नीलाको बिहेको समाचार किल्किले नभएकी उर्मिलाका कारण अड्ढिसमा सनसनीपूर्ण समाचार भइसकेको रहेछ । “नीला जी, यस्तो त भएन नि † हामीलाई भोजै नखुवाई सुटुक्क आपूmमात्र रमाइलो गर्ने ?” अड्ढिसका सबै सहकर्मीहरूको एकैखाले भनाइ थियो ।
यस्तो बेला खुसी छचल्किएर कहा“ पोखू“ हुनुपर्ने नीला भने आपूmभित्र पीडा उमारेर आÏनै लागि दयनीय भएकी थिई । उसको दर्द कसैलाई बा“ड्न सकिने पनि थिएन । त्यसैले यस बेला नीलाले आÏना ओठमा जबर्जस्ती मुस्कान ड्ढैलाउनुबाहेक केही गर्नसकेकी थिइन ।
कार्यालयको काममा व्यस्त भएको समय नीलाका लागि आत्मपीडाबाट केही राहतको उपायझै“ भएको थियो । लन्चआवरमा भने ऊ पुनः साथीभाइहरूको ठट्टारमाइलोको केन्द्रविन्दु नै भएकी थिई ।
“नीलाको त रौनक नै भिन्नै भएछ नि †”
“नीलाजीलाई अब छोड्नुहुन्न≤ उहा“ले भोज खुवाउनै पर्छ ।”
“हाम्रो मिस्टर नीलाजीलाई पनि हेर्नुप¥यो नि †”
“नीलाजीको हनिमुन कता नि †”
“निकै धनी हुनुहुन्छ रे मिस्टर नीलाजी † हङकङ, बैङ्कक, सिङ्गापुरतिरै होला हनिमुन †”
“नीलाजी हामीलाई पनि सम्झनुस् है † बैङ्कक छिट्टै जानुभयो भने म पनि एकदुइटा सामान झिकाउ“छु≤ मस“ग डलर रेडी छ ।”
विभिन्न कुराहरू, मान्छेमान्छेका कुराकानीले नीलालाई यो आधाघण्टाको लन्चआवर घण्टौ“को भएजसरी बितेको थियो ।
“किन नीला तेरो अनुहार ज्यादै मलिन छ नि † आ“खा पनि रातभरि जागै बसेजस्ता छन् । यो आभासले¬” उर्मिलाले लन्च सकिएपछि एकान्त पारेर सोधेकी थिई । केही नजिक भएर उर्मिलाले गरेको प्रश्नले नीलाको मनको भित्री अंश छुनछुृन खोजेको थियो । तर आपूmलाई ज्यादै संयमित पार्ने क्रममा अलि कठोर हुन खोजेकी थिई ऊ “त्यस्तो केही होइन≤ टाउको दुखिरहेकाले पनि यस्तो भएको होला †”
“सिटामोल खान त” उर्मिलाले सहानुभूतिपूर्वक सल्लाह दिएकी थिई । “अघि नै खाइसके“” नीलाले अलि तर्कन खोज्दै भनेकी थिई ।

अड्ढिसमा बसुन्जेल बनावटी मुस्कान मुस्काउ“दा मुस्काउ“दै त्यस दिन उसको मुख नै थाकेको थियो । बल्लतल्ल अड्ढिस बिदा हुने बेला भएको थियो । “नीलाजीको त मोटर आइहाल्छ, हामीलाई पो बसको भीडमा घुस्रिनुपर्छ ।” एउटी सहकर्मीले ईष्र्याले ग्रस्त हु“दै नीलालाई हेरेर भनेकी थिई । नभन्दै छ बज्नासाथ अड्ढिस परिसरमा आभासको मोटर प्रवेश गरेको थियो । आआÏनो बाटो लाग्ने तरखरमा रहेका धेरैजसो सहकर्मीले त्यसबेला नीलालाई पुलुक्क हेर्दै मन्द मुस्कान पोखेका थिए ।
ड्राइभिङ्ग सीटमा आभास नै बसेको थियो । यसरी आभास नै मोटर लिएर आएको देख्नासाथ नीला पनि प्रफुल्लित भएकी थिई । “तेरै त चा“दी कटाइ छ मोरी † गर मस्ती । जा जा छिट्टो जा, दिनभरि छोड्नुपर्दा उसलाई कति गाह्रो भयो होला ?” उर्मिलाले उत्ताउलिएर भनेकी थिई ।
“नीला तिमी नहु“दा दिनभरि कस्तो शून्य भयो, तिमीस“ग छुट्टिएर बस्दा सारै नरमाइलो हु“दो रहेछ ।” आभासको मोटरतिर जा“दा नीलाले पनि आभासबाट यस्तो अपेक्षा गरेकी थिई । नीला मोटरको ढोका खोलेर भित्र बसिसकेकी थिई र आभासले एकपल्ट उसको अनुहारमा पुलुक्क हेरेर केही हा“स्न मात्रै खोज्यो र मोटर स्टार्ट ग¥यो । “हेर न, मिलनको औषधी सकिएको रहेछ । त्यसैले औषधी पनि किन्नुप¥यो र तिमीलाई पनि लिएर जानुप¥यो भनेर म आएको । हेमराजले तिमीलाई लिन भनेर गाडी स्टार्ट गरिसकेको थियो । त्यसै बेला मैले मिलनको औषधी किन्नुपर्ने कुरा सम्झे“ । उनीहरूलाई औषधी लिन पठाउ“दा अर्कै औषधी ल्याएर हैरान पार्छन् । त्यसैले मै आएको ।” आपूm आउनाको कारण आभासले खुलस्त पारेको थियो । भूmटै भए पनि “तिमीलाई लिन आएको” मात्र आभासले भनिदिएको भए नीलाको मनको अपेक्षाले भत्कनुको पीडा भोग्नुपर्ने थिएन ।
केहीअघि मात्र आभासलाई देख्दा नीलाभित्र उम्रिएका प्रफुल्लताका बिरुवाहरू हुर्किनै नपाई मरेका थिए । त्यसपछि उसले खुसी भएर आभासका अनुहारमा हेर्न पनि सकिन ।
पशुऔषधी पसलबाट आभासले औषधीहरू किनेर ल्यायो । नीला भने छेउ लगाइएको मोटरमै बसिरही ।
“मिलनलाई छ बजे नै औषधी खुवाउनुपर्ने, हेर न ढीलो भइसक्यो ।” आभासले नाडीघडी हेर्दै भनेपछि मोटरको स्पिड बढाएको थियो ।
उनीहरू घरपरिसरमा पुग्दा सा“झको अ“ध्यारोले छपक्कै छोप्न लागेको थियो । बिजुलीबत्ती बलिसकेको थियो । बिजुलीबत्तीको झलमल्लले रात परिसकेको सूचना दिइरहेको थियो ।
नीला थकाइले लखतरान भएर आÏनो कोठातिर लागेकी थिई भने आभास बिरालाको कोठाभित्र पसेको थियो । कोठामा पुगेर लुगा पनि नड्ढेरी नीला पलङमा डङरङ्ङ पल्टेकी थिई । आपूm यतिविधि थाकेको कुरा नीलालाई अड्ढिसमा थाहा थिएन । यस बेला उसलाई कसैस“ग नबोलू“ र चुपचाप सुतिरहू“जस्तो लागेको थियो । ऊ लखतरान परेकी थिई ।
“रानीसाहेब † राजाले चिया ज्यूनार गर्न बोलाइबक्सेको छ ।” दलबहादुरदाइको छोरो सुरेश कोठाको ढोकामा उभिएको थियो । नीला झन्नैझन्नै निदाउन लागेकी थिई । “ह“, के भयो ह“ ?” नीलाले आत्ति“दै सोधेकी थिई । उसले आपूm आउनाको कारण पुनः दोहो¥याएपछि नीला मन नभईनभई पनि यन्त्रचालित झै“ उठेर सुरेशको पछि लागेकी थिई ।
आभास बैठककोठामै एउटा सोड्ढामा बसेको थियो । त्यही“ नजिकै भुइ“मा मङ्गलमान बिरालो खेलाउ“दै थियो ।
नीला पुग्दा नपुग्दै दलबहादुर दाइ चियाको सर्दाम बोकेर उपस्थित भएका थिए । सधै“ झै“ चिया नीलाले नै बनाएकी थिई । चिया बनाउ“दा बनाउ“दै उसको ध्यान आÏनो कपडामा गएको थियो । ऊ अझसम्म अड्ढिसकै युनिड्ढर्ममा थिई । “नीला तिमीले किन लुगा नड्ढेरेको †” अब आभासले सोध्नेछ । ऊ सम्भावित जवाड्ढ खोजेर पर्खिरही, तर आभासले सोधेन≤ अह“ राम्रोस“ग हेर्दा पनि हेरेन । दुवैले चिया पिइरहे । त्यसपछिको समय गह्रु“गो भएर बितेको थियो । आभास त्यसैबेला टेलिभिजनको आपूmलाई मनपर्ने जियोग्राड्ढिकल च्यानल खोलेर मस्त भएको थियो । नीलाले आपूmलाई पनि त्यही च्यानलमा डुबाउने प्रयत्न गरेकी थिई, तर ऊ निरर्थक भई । एकनास टेलिभिजन हेरिरहेको आभासलाई उसका आ“खा छलेर नीलाले हेरेकी थिई । उसमा कुनै परिवर्तन थिएन ।

हिजोको आभास र आजको आभासमा रत्तीभरको पनि परिवर्तन देखि“दैन । तर किन नीलालाई आभास अर्कैजस्तो लागिर≈यो≤ एकदमै पराईजस्तो आभास देखी उसले ।
“नीला † जिन्दगीको यस मोडमा तिमी मेरो साथ हु“दा मलाई जिन्दगी सारै रमाइलो लागेको छ । अब तिमीविनाको जीवनको कल्पना पनि म गर्न सक्तिन“ ।” त्यसै बेला आभासले भनेजस्तो लाग्यो नीलालाई । उसले आभासलाई ठह¥याउने गरी हेरी । तर आभास भने टेलिभिजनमा देखाइएका जनावरहरूमै डुबेको थियो । टेलिभिजनको आवाजबाहेकको त्यो समय निःशब्द थियो र त्यस समयले दिएको पीडाबाट आहत नीलाको अबचेतनको क्रन्दनले नीला बिथोलि“दै गएकी थिई ।
आभासको आपूmप्रतिको पलायनलाई नीलाले खप्न सकिन । त्यसैले ऊ त्यहा“बाट उठेर हि“डेकी थिई । “नीला † यही“ बस न, तिम्रो अनुपस्थितिमा यो टेलिभिजनको कुनै आकर्षण हुनेछैन ।” आभासले नीलाको हात च्याप्प समातेर उसलाई आपूmस“गै बसालेको कल्पना पनि नीलाले गरी, तर यो पनि उसको कल्पना मात्रै र≈यो । आÏनो कल्पनाप्रति लालायित हु“दै नीला थाकेको गतिमा अन्ततः त्यहा“बाट हि“डेकी थिई । आÏनो तुहेको अपेक्षाको बोझले गलेकी नीलाले जा“दाजा“दै पनि आभासलाई हेरेकी थिई, तर आभासले टेलिभिजनबाट आ“खा अलिकति पनि नीलातिर ड्ढर्काएको थिएन । त्यसबेला नीलालाई लाग्यो, आभासलाई ऊ हुनुको र नहुनुको खास अर्थ रहेनछ ।
“रानीसाहेब, यति थोरै किन ज्यूनार गरिबक्सेको ? मीठो भएन कि ?” त्यस बेलुकी दलबहादुर दाइले नीलालाई सोधेका थिए । “होइन दलबहादुर दाइ, आज मलाई भोक नै छैन ।” नीलाले जवाड्ढ दिएकी थिई । “दलबहादुर दाइ, मिलनलाई दूध ठीक पार त । उसलाई औषधी खुवाउनेबित्तिकै दूध खुवाउनुपर्छ । बिहानको भन्दा अलि बढी हाल्नू है † त्यो भोकायो पनि होला ।” आभासले आपूmले खा“दाखा“दै दलबहादुर दाइलाई निर्देशन दिएको थियो ।
“नीला, तिमीले किन यति थोरै खाएकी † तिमीले नखाए म पनि खान्न“≤ कि तिमीलाई सन्चो छैन ? चेहरा पनि मलिन देख्छु ।” नीलाको कुण्ठित अपेक्षा अझै पनि आभासको उसप्रतिको समर्पणको भोकमा थियो । तर दलबहादुर दाइले भनेका शब्दहरूको सत्य जा“च गर्ने चाहना पनि आभासले यथार्थमा लिएको थिएन । उसले नीलाका थालतिर हेर्दा पनि हेरेन । लामो बसयात्रामा यात्रा गर्ने विविध दिशाका यात्रुहरूले कुनै होटलको एउटै टेबुलमा खाना खाए जसरी नै त्यस बेला उनीहरूले पनि खाएका थिए ।
नीला खाना खाएपछि सुत्ने कोठातिर लागी भने आभास बिरालाको कोठातिर लागेको थियो ।
“तिमी निदायौ ?” विगत रातहरूको अनिद्राले गर्दा पनि नीला त्यस रात सा“च्चै नै निदाइसकेकी थिई । आभासले अ“गालोमा बेरेको क्षण ऊ बिउ“झिन पुगेकी थिई । नीलाको अपेक्षा ढीलै भए पनि पूरा गर्न आइपुगेको आभासका बलिष्ठ पाखुरालाई उसले ह्दयबाट नै स्वागत गरी । यति दिनदेखि आभासका विरुद्ध आपूmभित्र पलाएका विचारहरूलाई पनि उसले त्यसै बेला लघारेकी थिई । नीला धेरै दिनपछि आभासको बाहुपाशमा निर्धक्क हुन खोज्दै थिई । उसको हराएको स्वर्णिम सुख ऊ नजिक आउन लागेको थियो ।
“म्याउ“ † म्याउ“ † म्याउ“ † म्याउ“ †”
प्राप्तिको नजिक नजिक पुग्न लागेका बखत बिरालाको आवाजले आभास नीलाबाट अलग्गियो । आकाशको माथिल्लो सतह छुन लागेको चङ्गा चु“डिएको अनुभूतिले मर्मान्त भई नीला । भोकाएको बेला मुखमा हालिसकेको गा“स थुतिएझै“ भयो उसलाई । “एकैछिन है, मिलनलाई के भयो ?” बिरालाको पलङतिर हानि“दै आभासले भनेको थियो । कोठाको ठूलो बत्ती बालेर आभास बिरालोमा केन्द्रित भएको थियो ।
अप्राप्तिजन्य पीडाको मर्मले छटपटिएकी नीलाले आभासलाई नजाऊ भनेर रोक्न पनि सकिन र ऊ गएको सत्यलाई हार्दिकतापूर्वक स्वीकार गर्न पनि सकिन । आÏनै शरीरको जलन र मनको आगाको Âापमा नीला छटपटिइरही मात्रै ।
“हेरन, आÏनी आमाको सम्झना आयो होला त्यसलाई । यत्तिकै कराएको रहेछ, दूधदानी मुखमा हालिदिए“, अहिले चुसेर सुतेको छ ।” आभासले आपूmलाई पूर्वअवस्थामा पु¥याउने प्रयत्न गर्दै भनेको थियो ।

बिजुलीद्वारा सञ्चालित अटोमेटिक मेसिन जस्तै ऊ तुरुन्तै आÏनो पूर्वक्रियामा जुटेको थियो तर नीलाले आपूmलाई कसै गरे पनि पूर्व अवस्थामा पु¥याउन सकिन ।
एक्लो आनन्दप्राप्तिपछि आभास एकैछिनमा मस्त निद्रामा पुगेको थियो र नीला भने अप्राप्तिको दाहमा रातभरि भतभती सल्किरही । थाहा छैन रातको पछिल्लो पहरमा पनि ऊ कतिखेर निदाई †
छैटौं दिन - उसको लोग्ने र बिरालो (उपन्यास)
इन्दिरा प्रसाई, उपन्यास, उसको लोग्ने र बिरालो Saturday, March 27, 2010
“नीला, तिम्री छोरी स्मृतिले ड्ढोन गरेकी छिन्” बिहानै आभासले उसलाई उठाउ“दै भनेको थियो । त्यसपछि नीला हत्तपत्त सिरानको टेबुलमा भएको ड्ढोन उठाउन पुगेकी थिई । “मामु † हाउ आर यू, आर यू ओके ?” स्मृति बोल्दै थिई । “हेर न आज राति मैले तिमीलाई सपनामा एकदमै हा“सिरहेको देखे“ । तिमीले भनेको सपनामा हा“सेको देख्दा नराम्रो हुन्छ भन्ने सम्झेर तिमीलाई ड्ढोन गर्न मन लाग्यो ।” ड्ढोनमा उताबाट आएको स्मृतिको मायालु आवाज उसले सुनिरही । “भनन मामु, आर यू ≈यापी ?” स्मृति प्रश्न गर्दै थिई । नीलाले ड्ढोन उठाउनासाथ “स्मृति †” भन्नुबाहेक कुनै शब्द बोलेकी थिइन । अब झनै ऊ भक्कानिएर बोल्नै नसक्ने भएकी थिई । उसले स्मृतिलाई कुनै जवाड्ढ दिन सकिन । “मामु के भयो तिमीलाई ? तिमी आज दिउ“सो मेरो टिड्ढिन टाइममा स्कुलमा आऊ ल † प्रिन्सिपलस“ग रिक्वेस्ट गरेर मलाई भेट ल ? मैले अहिले राखे“ ।” त्यसपछि ड्ढोनको लाइन काटिएको थियो । लाइन काटिइसकेको ड्ढोन हातमा लिएर नीला धेरैबेर त्यत्तिकै सुतिरही । नीलाका आ“खाबाट आ“सु बगिरहेका थिए भने वेदनाको गा“ठो परेर उसको मनको भित्री तहमा उसलाई दुःखिरहेको थियो ।
जहिले र जतिखेर पनि उसकै सुखको मात्र चिन्ता गर्ने स्मृतिको सम्झनाले उसलाई धेरै बेरसम्म रुवाई नै र≈यो । “मैले उसको सुख कहिल्यै सोचिन“≤ आÏनो सुखप्राप्तिका पछाडि दौडिरहे“ । मेरो सुखचाहि“ सीताले रामलाई लिन पठाएको स्वर्णमृगजस्तै भयो ।” नीलाका आ“खाबाट थप आ“सु बगाउन उसैका विचारहरू पनि प्रयत्नरत थिए ।
“म किन स्मृतिस“ग नबोलेकी हु“ला † उसले अब कति पीर मान्नेछ । हे भगवान् † अब म के गरू“ ? स्कुलमा ड्ढोन भए पनि विद्यार्थीलाई ड्ढोनमा बोलाउ“दै बोलाउ“दैनन् ।” केही अघि स्मृतिस“ग ड्ढोनमा बोल्न नसकेको पछुतोले अब उसलाई सताउन थालेको थियो । “किन म जे कुरा पनि समय बितिसकेपछि मात्रै बुझ्छु≤ जब बुझ्छु बुझेको पनि कुनै अर्थ हु“दैन ।”
“अड्ढिसबाट लन्च आवरमा स्मृतिलाई भेटेर आउनुप¥यो ।” नीलाले मनमनमा ठहर गरी । स्मृतिलाई भेट्न जाने कल्पना मात्रले पनि उसको शरीरमा स्पूmर्ति आयो । ऊ उठेर नित्यकर्ममा लागी ।
नीला चङ्गा भइसक्ता नसक्तै आभास पनि उसको बिरालोलाई बिहानको ताजा हावा खुवाएर आइपुगेको थियो । “ए तिमी त रेडी भइसकिछौ≤ म पनि फ्रेस भइहाल्छु है † अनि स“गै ब्रेकड्ढास्ट खाने ।” आभासले उसलाई देखेर भनेको थियो ।
आभास तयार भएर आउन्जेल नीला आजका अखबारहरूमा अलमलिएकी थिई । “तिमीलाई ढीलो भयो होला हैन ? ल जाऔ“ ।” त्यसपछि उनीहरू डाइनिङ रुममा गएका थिए ।
“म तिमीलाई पु¥याउन जान्छु” ब्रेकड्ढास्ट खा“दाखा“दै आभासले भनेको थियो । आभासका कुरा सुन्नासाथ नीलाको ओइलाएर झर्न आ“टेको मन पनि जाग्न खोजेको थियो । निमेषभरमै आमूल परिवर्तन हुन सक्ने आÏनो मन देखेर ऊ आड्ढै“ छक्क पनि परेकी थिई । पुलकित मनका कारण अचानक आपूmमा भरिएको उत्साह स“गाल्दै ऊ मोटरसम्म पुगेकी थिई । “हेर न, हि“ड्ने बेलामा यो पछि लाग्यो । यसलाई पनि मोटरको बानी पार्नुप¥यो ।” मोटरमा ड्राइभिङ्ग सीटमा बस्न लागेको आभासका छातीमा उसको बिरालो टा“सिएको थियो । त्यो दृश्यले नीलाको एकैछिनअघि उम्रिएर पलाउन लागेको उत्साह ड्ढेरि ओइलायो । उसको अनुहारमा केही क्षणअघि मात्रै देखापरेको चहक
९घड०
झ्याप्प निभेको थियो । “एकैछिन पनि बिरालो नभई हु“दैन यसलाई, कस्तो वाहियात मानिस रहेछ †” नीला आक्रोशित समेत भएकी थिई । तर मनमा जत्रै आ“धीहुरी चले पनि नीला आपूmलाई संयमित पारेर, सबै कुरा लुकाएर सामान्य अवस्थामै रही ।
आÏनो आक्रोश आपूmभित्रै बलपूर्वक दबाउने प्रयत्नमा ऊ केही शिथिल पनि भएकी थिई ।
नीलाको अड्ढिस आइपुगेको थियो । नीला भारी मन बोकेर मोटरबाट ओर्लेकी थिई । आभास र नीलाका बीचमा बिरालो बसेको थियो । नीला ओर्लेपछि बिरालो र आभास मात्रै मोटरमा थिए । नीलाले मन नपराएको दृष्टिले बिरालोलाई हेरी र आभासलाई पनि हेरी । आभास हा“सिरहेको थियो । नीलाले पनि उसको हा“सोको प्रतिउत्तरमा हा“स्न खोजी र जबर्जस्ती ओठमा मुस्कान ल्याएर आभासलाई औपचारिक बिदाइ गर्न हात पनि हल्लाएकी थिई ।
“मिस्टर नीलाजी त ≈यान्डसम पनि हुनुह“ुदोरहेछ नि †”
“नीलाजीभन्दा भाग्यमानी को होला र † धन र रूप दुवै भएको मान्छे पाउनु चानचुने कुरा हो र †”
नीला मोटरबाट ओर्लेको दृश्य हेरिरहेका उसका केही सहकर्मीहरूका भनाइ पालैस“ग उसैतड्र्ढ लक्षित थिए । नीला भने निर्विकार भावले आÏनो कार्यव्यस्ततामा अलमलिन खोजिरहेकी थिई ।
सातौं दिन - उसको लोग्ने र बिरालो (उपन्यास)
इन्दिरा प्रसाई, उपन्यास, उसको लोग्ने र बिरालो Saturday, March 27, 2010
बिहान नीला बिउ“झि“दा कोठामा निकै उज्यालो पसिसकेको थियो । बिहानको घाम पनि निकै चर्को भएको थियो, बाक्लो पर्दा पनि छिचोलेर कोठामा घाम पसेको थियो । आÏनै बिछ्यौना नियाल्न पुगे नीलाका ऑखा । बिछ्यौनाको आभास सुतेको भाग रित्तो थियो । ऊ कुन बेला उठ््यो ? नीलालाई पत्तो भएन । “मेरी रानी † बिहान पनि बित्न लाग्यो” बिहे गरेको दोस्रो दिनको बिहान नीलाका ओठमा चुम्बन गरेर आभासले उसको निद्रा बिउ“झाएको घटनाको मृदु स्मृति भएर आयो उसलाई ।
त्यसै बेला उसका आ“खा पलङको सिरानीमा भएको घडीमा परे≤ सानो का“टाले आठको अङ्क पनि नाघिसकेको थियो । “आज अड्ढिस नजानुप¥यो” नीलाभित्र त्यसै त्यसै आलस्यले जरा गाड््यो । पलङकै टेबुलमा भएको टेलिड्ढोनबाट नीलाले आÏनो इन्चार्ज रघुजीलाई जानकारी गराई । भोलि पनि नआउने कुरा गरेपछि उनले सोमबारको निधो मागे । नीलाले सोमबार पक्का अड्ढिस आउने निर्णय दिई । त्यसपछि नीलाले आपूm निक्कै फुर्सदिलो भएको अनुभूति गरी ।
“आभास के गर्दै होला ?” मनले प्रश्न गरेपछि नीला अनायास कोठाको बगै“चापट्टि खुल्ने झ्यालमा पुगेकी थिई । पर्दा उघार्नासाथ नीलाका आ“खा आभासका ढाडमा गएर ठोक्किए । आभास उसको बिरालोस“ग तन्मय भएको थियो । आभासको बगै“चा पनि रमाइलो थियो । ड्ढागुन महिनाको अन्तिमतिर काठमाडौ“का बगै“चामा बहार आउ“छ । पुस र माघको चिसो याममा कठ्याङ्ग्रिएका बोटबिरुवाहरू ड्ढागुनको न्यानो पाउनासाथ रमाएर आङ तन्काउन थाल्छन् । त्यसैले बिहानको घाम तापेर पूmलबारीको आनन्द लि“दा एउटा स्वर्गीय अनुभूति हुने गर्छ । तर यो आनन्दको अनुभूति भन्ने कुरा पनि मनको खुसी र दुःखस“ग गा“सिएको हु“दो रहेछ । मान्छेको मनमा वैराग्यको बोलबाला भएका बेला जस्तोसुकै रमाइलोले पनि आनन्द सञ्चार गर्न सक्तो रहेनछ ।
आज पनि आभासको पूmलबारीमा आउ“दै गरेको बहारले नीलालाई कुनै आनन्दको अनुभूति गराउन सकेन । बिरालोस“ग तन्मयता गा“सेको आभासलाई देखेर कसोकसो डा“को छोडेर रू“रू“ जस्तो लाग्यो नीलालाई ।
पर्दा उघारे पनि धेरै बेरसम्म पूmलबारीको दृश्य उसले हेरिरहन सकिन । नीलाभित्र पूmलबारीको हावास“गस“गै नमीठोपन पनि प्रवेश गरिसकेको थियो ।
गलेको शरीरको भारी उसले पुनः आÏनो बिछ्यौनामा बिसाई ।

“नीलु † तिमीलाई ढीलो भएन आज ?” हस्याङड्ढस्याङ गर्दै आभास कोठामा आएको थियो । “नीलु † मिल्छ भने आज एक दिनको बिदा लेऊ न≤ तिमी र म आज कतै घुम्न जानुपर्छ ।” आभासले अ“गालामा राखेर यसो भन्नेछ भन्ने अपेक्षाले तुरुन्तै गा“जेको थियो नीलालाई । “नीलु † के तिमीलाई सन्चो भएन ?” प्रत्यक्षतः आभासले नीलाको निधार छामेको थियो । नीला भने आ“खा चिम्लिएर सुति नै रहेकी थिई । “मैले आज अड्ढिस बिदा लिएकी छु” नीलाले आ“खा चिम्लिएर नै जवाड्ढ दिएकी थिई । आ“खा खोलेर आभासको अनुहार हेर्ने मोह पनि पटक्कै भएन उसलाई । “तिमी फ्रेस हुने होइन ? म जाऊ“ बाथरुम ?” आभासले नीलास“ग अनुमति लि“दा नलि“दै शौचालयतड्र्ढ प्रवेश गरेको थियो । आभास शौचालयबाट निवृत्त भएर निस्क“दा पनि नीला भने बिछ्यौनामा उही अवस्था र गतिमा थिई ।
“नीलु † तिमी पनि फ्रेस भएर आइहाल, भोक लागेको छ ब्रेकड्ढास्ट खाइहाल्नुपर्छ । मिलनलाई दूध खुवाउन मङ्गलेलाई म अह्राउ“छु ।” आभास नीलास“ग बोल्दानबोल्दै कोठाबाट बाहिरिएको थियो । आभास बाहिर निस्किएपछि पनि धेरैबेर नीलाले आभास त्यही बाटोबाट ड्ढर्कने आशामा त्यतै हेरिरही । “मेरी नीलु † तिमीविनाको यो बिहान ज्यादै निरस बित्यो । बिन्ती, अब अबेर नगर≤ आज हामी साथै रमाउने ।” आभास ड्ढर्केर आउनेछ र नीलाका गाला, ओठ, निधार र यत्रतत्र चुम्बन गरेर आÏनो भरखरै मात्र नुहाएको केशको चिसोपनले नीलालाई ताजा पार्नेछ । नीलाले चाह“दानचाह“दै पनि ड्ढेरि पनि यस्तो कल्पना गरी । तर यसपालि पनि उसको कल्पना कल्पनाकै घेराभित्र मात्र र≈यो । अर्थात् त्यसो हु“दै भएन≤ ऊ आएन, आउ“दै आएन ।
“रानीसाहेब, राजाले बे्रकड्ढास्ट खाइस्यो रे † हजुर नुहाएर ब्रेकड्ढास्ट खान गइस्यो रे † राजा मिलनलाई लिएर डाक्टर देखाउन गैस्यो भन्दिनू भनिस्या’छ ।” सुरेशले कोठाको ढोकैबाट समाचार सुनाएर ड्ढर्केको थियो । त्यो केटो तुरुन्त आएर तुरुन्तै ड्ढर्केको पनि थियो ।
ऊ गइसकेको भए तापनि उसले बोलेको आवाजको तरङ्ग भने नीलाका कानभित्रबाट मनको कुनै कुन्तरमा पसिसकेको थियो । आशाको ससानो त्यान्द्रो पनि चु“डिएको मनस्थितिमा नीला बिछ्यौनाबाट जुरुक्क उठेकी थिई । लक्ष्यविहीन हुन खोजेका उसका पाइलाहरू शौचालयतड्र्ढ लागेका थिए ।
सुरेश त्यसपछि पनि ब्रेकड्ढास्टको निम्तो गर्न आएको थियो । एकैचोटि भात खाने सूचना दिएर नीला बिछ्यौनामै ढल्केकी थिई । नुहाइधुवाइ सकेर केहीबेर ध्यानमा बस्ने आÏनो आदतअनुसार आज पनि ऊ ध्यानमा बसेकी थिई । तर मनस्थितिमा आ“धीबेहरी दौडिरहेकाले उसको ध्यान पटक्कै एकत्रित हुन सकेको थिएन । केहीबेरको असड्ढल प्रयत्नपछि उसले आपूmलाई ध्यानको आडम्बरमा बा“ध्न उपयुक्त पनि ठानिन ।
“तिमी सुखी भएको हेर्न चाहन्छु, मम्मी, तिमी सुखी हुनुपर्छ ।” स्मृतिले भनेका शब्दहरू नीलाका मनभित्र आइरहे ।
“के म आभासस“ग सुखी हुन सक्छु ?” नीलाले पहिलोपल्ट आपूmले आड्ढै“स“ग प्रश्न गरी । यो प्रश्नको उत्तर नीलाको अन्तर्मनले उसलाई दिन सकेन । प्रश्नलाई आड्ढै“भित्र खेलाएर सम्भावित उत्तरहरू खोज्नमा नीलाको मनस्थिति प्रयत्नरत र≈यो ।
“रानीसाहेब, भुजा ज्यूनार गर्न सवारी होस् अरे † राजा डाइनिङ रुममा होइसिन्छ ।” पुनः सुरेश नै निम्तो बोकेर आएको थियो ।
“हेर न, मिलनलाई तागतको औषधि लेखिदेऊ भनेर डाक्टर दत्तकहा“ लगेको थिए“ । उसले लेखी त दियो तर त्यो औषधि कतै पाइएन । अब भात खानेबित्तिकै म पाटन र भक्तपुरका औषधि पसलमा यो औषधि खोज्न जान्छु । तिमी मस“ग जाने हो ?” नीला डाइनिङ टेबुलमा पुग्नासाथजसो आभासले भनेको थियो । “होइन म आज कतै नजाने, आज आराम गरेर बस्छु ।” नीलाले आभासको अनुहारमा नहेरी भनेकी थिई । दलबहादुर दाइले खानाका विशेष परिकारहरूले टेबल सजाएका थिए । नीलाले नाममात्रैको खाना आÏनो थालमा हालेकी थिई । आभासले उसको सधै“को मात्राअनुसारको खाद्यपदार्थ आÏनो थालमा भरेर खान पनि थालिसकेको थियो ।

“किन र रानीसाहेब, हजुरलाई मैले तयार गरेको खानेकुरा मीठो लागेन कि ? किन होला नारायणघाटबाट ड्ढर्केर आइबक्सेपछि हजुरले मन लगाएर भुजा ज्यूनार गरिबक्सेकै छैन । केही उचनीच भएको भए क्षमा पाऊ“ । हजुरको रुचिको जानकारी पाए त्यसैअनुरूपको भान्सा तयार गर्ने थिए“ ।” दलबहादुर दाइले अत्यन्तै विनम्रतासाथ नीलाबारेको आÏनो अनुसन्धान प्रस्तुत गरेका थिए ।
दलबहादुर दाइले नीलाका बारे उल्लेख गरेका कुराहरू अर्थात् विगत चार दिनदेखि उसले खाना खाने कुरामा रुचि नलिएको कुरा सत्य थियो । आपूmलाई माया गरेर, आÏनाबारे चासो राखेर दलबहादुर दाइले कुरा मात्र गरिदि“दा ती कुराले नीलाका अन्तरमनको कुनै कोमल मांसपेशी बेस्सरी दुखेको थियो । “होइन दाइ, त्यस्तो केही होइन≤ तपाईंले तयार गर्नुभएको खानामा कुनै दोष छैन । मलाई नै खानमा रुचि नभएको मात्रै हो ।” नीलाले भित्रभित्रै झन्नै पग्लन खोज्दै भनेकी थिई । “शरीर बिसन्चो भयो कि ? डाक्टरस“ग जा“च पो गराउनुपर्छ कि ?” दलबहादुर दाइले थप आत्मीयता प्रकट गरेका थिए ।
“होइन, त्यस्तो बिसन्चो पनि केही छैन ।” नीलाले टार्न खोजेर भनेकी थिई ।
दलबहादुर दाइको नीलाप्रतिको स्नेहपूर्ण व्यवहारले नीलालाई भाववि≈वल पारेको थियो । “आभासले मलाई यही कुरा भनेको भए ? उसले पनि मैले खाएनखाएको विचार गरेको भए ?” दलबहादुर दाइले गरेको मायालु खोजीनीतिले नीलालाई पुनः आभासप्रति उपेक्षित पारेको थियो । प्रत्यक्षतः आभासले दलबहादुर दाइले नीलास“ग गरेका कुराकानीस“ग पनि कुनै सरोकार राखेको थिएन । खानाको स्वादमा डुबेर ऊ एकनास खाइरहेको थियो । “हि“ड, आजै डाक्टरलाई देखाइहाल्नुपर्छ, यस्तो कुरामा बेवास्ता गर्नै हुन्न ।” बिहे गर्नुभन्दा एक महिनाअघि नीलाले दा“त दुख्यो भन्नासाथ आभासले नीलालाई तुरुन्तै दा“तको डाक्टरकहा“ पु¥याएको घटना नीलाले सम्झन पुगी ।
“मिलनले मलाई मेरो जिन्दगीको रमाइलो पुनः ड्ढर्काइदिएको छ नीलु † मलाई मिलनलाई भेटेको दिनदेखि यो संसार रमाइलो लागेको छ । मनमतीस“ग म यसरी नै रमाएको थिए“ । रूपाको दुष्टताले गर्दा उसलाई मस“ग छुट्ट्याइदिई । त्यसैले मिलनलाई म एकैछिन पनि आÏनो आ“खाबाट ओझेल पार्न चाहन्न । कसले कुन बेला के गर्छ, त्यो निरीह जीवले केही बुझ्दैन ।” आभासले खाइसकेपछि उनीहरू दुवै बिरालाको कोठाको ढोका अगाडि पुगेका थिए । “हेर न, हिजोआज त यसले पनि मलाई कस्तो पछ्याउ“छ ।” बिरालाको कोठामा प्रवेश गरेको आभासलाई देख्नासाथ सुतिरहेको मिलन म्याउ“ गर्दै आभासको खुट्टामा आएर लुटपुटिएको थियो । “मिलु †” आभासले खुट्टाको बिरालोलाई भावविभोर हु“दै दुई हातले उचालेर छातीमा टा“सेको थियो ।
आभासको यस्तो प्रसन्नतालाई नीलाले भने धेरैबेरसम्म हेर्न सकेकी थिइन । “म कोठामा गए“ है †” नीलाले आभासलाई जानकारी दिएकी थिई तर उसको प्रतिक्रिया सुन्न त्यहा“ पर्खेकी भने थिइन ।
“म आभासस“ग सुखी हुन सक्छु ?” आÏनो बिछ्यौनामा ढल्कनासाथ नीलाभित्रजागृत प्रश्नले उसलाई पुनः गिजोल्न लागेको थियो । “आभास र मेराबीच आएको बिरालोलाई म स्वीकार्न सकु“ला ? आभासले मलाईभन्दा बिरालोलाई माया गर्छ । मिलनस“ग टा“स्सिएको आभासलाई मैले स्वीकार गर्न पनि त सकिरहेकी छैन ।” अनगिन्ती तर्कवितर्कले नीलालाई पछ्याइरहे ।
“म के गरू“ ? यो जीवन र हिजोको मेरो जीवन मेरा लागि कुन राम्रो ? यसरी दिनरात छटपटिएर बा“च्नु राम्रो हो अथवा एकातिर लागेर शान्त भएर बा“च्नु राम्रो हो ? के म आभासलाई तिमी बिरालो र ममध्ये एकलाई रोज भन्न सक्छु ? बिरालोस“गको मेरो प्रतिशोधले आभासका लागि म र रूपाबीच के भिन्नता होला र ? जब म आभासस“ग गा“सिएको उसको बिरालो सहन सक्तिन“ भने आभासले पनि रूपाको पुनरावृत्ति सहन सक्तैन ।” नीलाले आड्ढै“स“ग प्रश्न पनि गरेकी थिई र आड्ढै“ले उत्तर पनि पहिल्याएकी थिई ।
“मलाई आभासको धनसम्पत्तिको आडम्बरी सुख चाहिएको हो या आभासको सम्पूर्ण माया ? अब म के आभासस“ग बिरालोलाई हैन मलाई माया गर भनेर मायाको भीख मागू“ ? अप्रत्याशित आभासले मेरो झोली भरिदियो भने पनि त्यस्तो मागेको मायाले के म तृप्त हुन सकु“ला ?”

“आभासले मलाई जसरी स्वीकारेको छ यही रूपमा सधै“ स्वीकारिरहला । तर के म आभासलाई यही रूपमा स्वीकार्न सक्छु ? सामाजिक धाकरवाड्ढका लागि यदि मैले आभासस“गको मन नपर्दो सम्बन्ध स्वीकारिरहे“ भने पनि म आÏनै लागि रमाएर बा“च्न सकु“ला ?”
“मैले अब आभासस“ग छुट्टिनुपर्छ । मैले आभासस“ग कानुनी बिहे नगरेकाले कानुनी पारपाचुके गर्नु पनि आवश्यक छैन । मैले आभासस“ग छुट्टिनुको कारण कसैलाई भन्न पनि सक्तिन“ । मैले भने“ भने पनि कसैलाई बुझाउन सक्तिन“ । जतिले मैले आभासस“ग बिहे गरेको थाहा पाएका छन्, आभासस“ग अलग्गि“दा तिनीहरूका दृष्टिमा म हास्यास्पद हुनेछु । आभासस“ग छुट्टिएपछि दर्पणस“गको सम्बन्धका लागि पनि मानिसहरूले मलाई नै दोषी ठह¥याउनेछन् । त्यो लाञ्छना भोग्नका लागि पनि मैले आपूmलाई तयार राख्नुपर्छ किनभने म अहिलेको यो पीडाबाट मुक्ति खोज्दै छु ।”
वर्तमानस“गको उन्मुक्तिका लागि आÏनै विचारहरूका जन्जालमा जेलिएको आÏनो अस्तित्वरक्षामा नीला तैनाथ थिई ।
“म अरूका आ“खाले शङ्कास्पद र केही घृणाकै छाया“भित्र देखिउ“ला पनि तर आपूm आÏनै नजरमा भने चोखो हुनेछु । अब म आभासस“ग बस्नु भनेको आभासप्रतिको छल हो र म आड्ढै“स“ग पनि यो छल मात्रै हुनेछ ।” नीला आपूm आड्ढै“स“ग कुरा गरेर केही दह्रो पनि भई ।
त्यसै बेला ड्ढोनको घण्टीले उसको एकान्त भङ्ग गरेको थियो । “त्यहा“ नीलाजी हुनुहुन्छ होला ?” ड्ढोनमा उतापट्टिबाट कुनै पुरुषस्वर आएको थियो । “म बोल्दै छु, यहा“ को बोल्नुभयो ?” अपरिचित आवाजस“ग नीलाले परिचय मागेकी थिई । “हजुर म रामजी शर्मा, हजुरले मस“ग घर किन्ने कुरा गर्नुभएको थियो । अहिले दुईचारओटा Ïल्याटहरू बिक्रीमा भएकाले हजुरस“ग सम्पर्क राखेको ।” त्यस मानिसले आÏनो परिचय र उद्देश्य पनि भनेको थियो । उसले परिचय दि“दा नदि“दै नीलाका सम्झनामा आएको थियो≤ ऊ घरजग्गा बिक्रीवितरण गर्ने दलाल थियो । ड्ढोन हातमा लिएर उसलाई के भनू“को मनस्थितिमा नीला अलमल्ल परिरही । “आज हजुरलाई फुर्सत भए” उताबाट रामजीको आवाज आएको थियो । “घरहरू राम्रा राम्रा छन्, भनेजस्तो घर भन्नेबित्तिकै पाइ“दैन । अहिले भेटिएको बेला, मैले हजुरको अड्ढिसमा ड्ढोन गरेर यो नम्बर पत्ता लगाएको हजुर † हजुरलाई रोजाएर मात्रै अरूलाई देखाउ“छु हजुर † त्यसैले हजुर आजै ¬” रामजी आत्मीयताका साथ बोलिरहेको थियो । उसको व्यावसायिक आत्मीयता पनि यसबेला नीलालाई मन परेको थियो ।
“तपाईंलाई कहा“ भेट्ने ?” नीलाले अनायास सोधेकी थिई । “हजुर बल्खुको चोकमा आइपुग्नुस् ठीक एक बजे≤ अहिले पौने बाह्र बजेको छ ।” उसले भनेको थियो । नीलाले पनि उसले भनेको समय ठह¥याउन घडी हेरेकी थिई । “हुन्छ, म आइपुग्छु” नीलाले निर्णय पनि दिएकी थिई । त्यसपछि नीला तयार भएर त्यहा“बाट फुर्तिलो चालमा निस्किएकी थिई ।
“नीलु † अड्ढिस नजाने भनेको होइन ?” सा“झ नीला घर ड्ढर्केपछि आभासले सोधेको थियो । धेरै दिनपछि आभासको दृष्टि नीलालाई परिचितजस्तो लागेको थियो । तर नीलाले यस कुरामा पटक्कै ध्यानै दिइन । “हेर न, म त दिनभरि मिलनको औषधि खोज्दाखोज्दा हैरान भए“ । दत्तलाई भेट्न पनि दुईपल्ट उसको अस्पतालमा पुगे“ । बल्लतल्ल भेटेर औषधिको नाम ड्ढेरेपछि किनेर ल्याए“ ।” आÏनो प्रश्नको नीलाबाट जवाड्ढ सुन्नुभन्दा पहिले नै आभासले आÏनो बेहोरा प्रस्तुत गरेको थियो । नीलाले कुनै रुचि नभए पनि आभासका कुराहरू सुनिरही, अथवा सुन्नुको बहाना गरिरही ।
“म साथीकहा“ गएकी थिए“ ।” आपूmले आजै घर किनेर दर्तापास पनि गरेर आएको सा“चो कुरा आभासलाई सुनाउन मनै लागेन नीलालाई । त्यसैले आभासस“गको सङ्गतमा नै पहिलोपटक भूmटो बोलेकी थिई नीलाले । यसरी आभासस“ग भूmटो बोलेको क्षण उसभित्र धेरै दिनपछि अर्कै किसिमको आनन्दको लहरले सरर छोएर गएको थियो ।
त्यस बेलुकी पनि सधै“झै“ उनीहरू खाना खाएपछि छुट्टिएका थिए । नीला सुत्ने कोठातिर लागी, आभास बिरालो बोकेर बैठककोठातिर लाग्यो । “तिमीलाई छिट्टै निद्रा लाग्छ, म मिलनलाई औषधि खुवाएर मात्र आउ“छु” छुट्टिने बेलामा आभासले नीलाको ढाडमा धाप मार्दै भनेको थियो ।
“आभास मेरो होइन, हुन पनि सक्तैन । ऊ बिरालाको हो र उसलाई मैले बिरालोबाट खोस्नु पनि हु“दैन ।” सुत्ने कोठामा पस्दापस्दै नीलाको मनले ठहर गरेको थियो ।

त्यस रात पनि नीलाको निद्रित अवस्थामै सधै“झै“ आभासले आÏनो आवश्यकता पूरा गरेको थियो । “नीलु † म तिमीलाई माया गर्छु, धेरै नै माया गर्छु ।” बितेका रातहरूमा झै“ यो वाक्य आभासले त्यस रात पनि दोहो¥याएको थियो । बितेका रातमा यही वाक्यले नीलालाई केही क्षणका लागि भए पनि अभिभूत पार्ने गथ्र्यो । ऊ त्यस क्षणको उन्मादमा दिनभरिको आभासको पराईपन बिर्सिने गर्थी । तर त्यस रात भने आभासको वाक्यले नीलालाई कुनै स्पर्श गर्न सकेन । किनकिन नीलालाई त्यसबेला आभासस“ग प्रतिप्रश्न गर्न मन लाग्यो । “म र मिलनमध्ये कसलाई धेरै माया गर्छौ ?” नीलाले सोधेकी थिई । आभासले के जवाड्ढ दिन्छ भन्ने कुरा पनि नीलालाई थाहा नभएको होइन तर पनि त्यस बेला उसलाई सोध्नै मन लागेको थियो । “उसलाई पनि माया गर्छु । तिमीलाई मैले भनेको होइन, बिरालो मेरो प्रिय जीव हो । म बिरालोलाई अति नै मन पराउ“छु । अहिले मलाई लाग्छ मिलनविना म बा“च्न पनि सक्तिन होला नीलु ?” भन्दाभन्दै आभासको आवाजमा तरलताले छोएको थियो । तर नीलालाई त्यस बेला आभासको तरलता पनि नदी किनारको बालुवाजस्तो लागेको थियो ।
कताकता दुखेजस्तो भए पनि आभासको जवाड्ढ सुनेपछि नीलाले आपूmलाई कुनै असर नपरेको जस्तो गरेर आभासस“ग अपरिचित हुन खोजी ।
“आभास †” नीलाले बिस्तारै बोलाउ“दा आभास पूर्ववत् आश्वस्त थियो र आनन्दको पौडीमा निदाउन लागेको थियो । “आभास † भोलिदेखि म आÏनै Ïल्याटमा ड्ढर्कंदै छु । आज दिउ“सो म आÏनो Ïल्याट किन्न गएकी थिए“ ।” आभासको रमाइलोमा सायद वज्रपात भएको थियो ।
“किन नीला तिमीलाई यहा“ के भयो ? के मैले कुनै गल्ती गरे“ ? त्यस्तो कुरो नगर नीला † मलाई छोडेर नजाऊ । म तिमीलाई असाध्य माया गर्छु ।” आभासले ड्ढरक्क ड्ढर्केर नीलालाई आÏनो अ“गालोमा बा“ध्दै भनेको थियो । आभासको एक स्पर्शले नै रोमाञ्चित हुने नीलाका इन्द्रियहरू यस बेला पत्थरका जस्ता भएका थिए ।
“आभास † मानिसलाई बा“च्नका लागि चाहिने सबैभन्दा आवश्यक कुरा मनको सुख रहेछ । मैले तिमीबाट मनको सुख पाउन सकिन“ । माया त म पनि तिमीलाई नै गर्छु, तर खोइ म तिमीस“ग खुसी हुन सकिन“ र खुसी भएको बहाना बनाएर म तिमीलाई झुक्याउन पनि सक्तिन“≤ अझ आपूmलाई त सक्तै सक्तिन“ ।” नीलाले एकदमै हतारहतार भनेकी थिई ।
त्यसपछि उनीहरूबीच कुनै संवाद भएन । त्यस रात आभास कतिखेर निदायो नीलालाई थाहा भएन तर नीला भने अनिद्रालाई लत्याएर अघि बढेकी थिई ।

“तिमी आÏनो निर्णय ड्ढिर्ता गर्न सक्तिनौ ?” त्यस बिहान आभासले नीलास“ग आग्रहका स्वरमा भनेको थियो । “आभास † तिमी मेरो जीवनमा आएका एकजना असल मित्र हौ । हाम्रो सम्बन्धले मित्रताको रेखाभन्दा अघि बढ्नु हु“दैनथ्यो । गल्तीलाई जबर्जस्ती अ“गालेर कसैको जीवन पनि कुण्ठित हुनुहु“दैन । हामी दुवैको आआÏनो जीवन आआÏना लागि उत्तिकै महइभ्वपूर्ण छ । तिमीस“ग बिहे गर्नुको भूल सच्याएर अब म तिमीस“ग छुट्टिएर बा“च्न चाहन्छु । आभास मलाई लाग्छ हामी दुवैको वैवाहिक जीवनबाट हामी दुवैले एकअर्कालाई मुक्त गर्नुमै हामी दुवैको कल्याण छ ।” नीलाले उसको र आभासको सम्बन्धलाई परिभाषित गर्दै आÏनो निर्णय सुनाएकी थिई ।
“मैले तिमीबाट यस्तो अपेक्षा गरेको थिइन“, नीला †” आभासको अन्तिम स्वर थाकेको थियो । “मैले पनि तिमीबाट यस्तो अपेक्षा कहा“ गरेकी थिए“ र ?” नीलाले आभासलाई त्यसबेला मनमनै मात्र जवाड्ढ दिएकी थिई । प्रत्यक्षतः नीलाले आभासलाई केही पनि भनेकी थिइन, मात्रै हेरिरहेकी थिई अनौठो दृष्टिले । यत्तिका दिन आÏनो भएको आभास त्यस क्षण नीलालाई एकदमै पराई लागेको थियो । चिनेको मान्छेजस्तो तर मन नपराएको मान्छेजस्तो । आÏनोजस्तो तर आÏनो हु“दाहु“दै बिरानो भइसकेको मान्छेजस्तो । कस्तोकस्तो ठम्याउन पनि सकिन उसले र त्यसपछि हेरिरहन पनि सकिन आभासलाई ।
सूत्र जानेर पनि मिल्न नसकेको हिसाबजस्तै भएको थियो उनीहरूको दाम्पत्यजीवन । किन र कसरी अनि के भयो ? आभासले चाल पाउन पनि सकेन ।

आभासको ड्राइभर हेमराजले नीलालाई उसको नया“ Ïल्याटमा पु¥याइदिएको थियो ।

आभास र नीलाको दाम्पत्यको प्रण त्यसपछि सकिएको थियो तर जीवन सकिएको थिएन ।


आठौं र नवौं दिन - उसको लोग्ने र बिरालो (उपन्यास)
इन्दिरा प्रसाई, उपन्यास, उसको लोग्ने र बिरालो Saturday, March 27, 2010
दिनगन्तीका हिसाबले यो आठौ“ दिन भए पनि उसको एउटा विषय र प्रसङ्गको समाप्ति भएको दिन हो आज । बाहिर झमझम पानी परिरहेछ । नीलालाई पानी परेको सारै मन पर्छ । पानी भन्ने दृश्य र शब्दस“गै पनि उसको ठूलो मोह छ । उसका मनपर्ने वस्तुहरूको सूचीमा पानीको नाम एक नम्बरमै राख्नुपर्ला । तर उसलाई यति विघ्न मनपर्ने पानीको विध्वंस देख्दै, सुन्दै र बुझ्दै आएपछि हिजोआज पानी पर्दा पनि उसलाई डर लाग्छ । आपूmले जन्माएको सन्तान विध्वंसक भएपछिको सन्तानप्रतिको मोहजस्तै भएको छ— पानी हिजोआज उसका लागि । यही पानीका कारण हजारौ“ मानिस मरेका र लाखौ“ मानिस घरबारविहीन भएको समाचार टेलिभिजनमा हेरेपछि पानीप्रतिको उसको वितृष्णा बर्सेनि बढ्दै गएको हो । त्यसैले हिजोआज आÏनो हट्टाकट्टा लायकदार र सुन्दर आबारा छोरोजस्तै भएको छ पानी उसका लागि । उसको कोठाको झ्यालबाट वर्षाको सङ्गीत सुन्दै र एकनासको बर्साइ हेर्दै ऊ आनन्द र पीडाको दोसा“धमा पौडिइरहेकी छ, तर वर्षालाई नीलाका अनुभूतिस“ग कुनै सरोकार छैन । मान्छेका विकासका ठूलठूला उपलब्धिलाई निमेषभरमै तुच्छ तुल्याउन सक्ने प्रकृतिको लीलाबाट मानवजाति अझैसम्म पराजित भएको कुराले पनि उसलाई नमीठो पीडा दिने गर्छ ।
अब पानी पर्न पूरै छोडेको छ र बले“सीबाट पानी खसिरहेको कर्कश आवाज भने उसका कानमा ठोक्किइरहेको छ । हिजोमात्र किनेको कोरियन कम्बलले टाउकोसमेत छोपेर उसले आपूmलाई त्यो आवाजबाट पर पार्न खोजी, तर त्यो आवाजले भने उसलाई कम्बलभित्र पनि लखेटिरह्यो । बरु भरखरै किनिएको नया“ कम्बलको एक किसिमको बास्ना भने उसको नाकले सम्हाल्न लागेको छ । धेरै बेरसम्म ऊ मुख छोपेर सुत्नै सक्तिन । बानी नै छैन । एकदम निसास्सिन्छे । त्यसैले केही बेरमै उसले आÏनो मुखबाट कम्बल हटाई । लामोलामो सास ड्ढेरेर आपूmलाई कैदमुक्त अनुभूतिमा ल्याइपु¥याई । बले“सीको पानी खसेको आवाज अझै एकनासले कोठाको वातावरणमा ड्ढैलिएका कारण उसको मन एकतमासको भइरह्यो । नया“ कम्बलको गन्धले भने उसको मनमा एक किसिमको आनन्द छाउन खोजेको छ । बले“सीको धाराले डुबाउन लागेको बेला नया“ कम्बलको हरकले बचाउन लागेको जस्तो लाग्यो उसलाई । मानिसलाई डुबाउन र बचाउन कत्ति पनि बेर नलाग्ने कुरा पनि यस बेला उसका मनमा आए ।
ओछ्यानमा लमतन्न परेर नै ऊ आÏनो नया“ कोठा नियाल्दै छे । एकजना मानिसलाई जीवनयापनका लागि चाहिने सबै कुरा छन्— उसको यो एककोठे घरमा । एउटा सुत्ने कोठा, स“गै टा“सिएको सानो भान्साघर र स“गै स्नानगृह भएको शौचालयले गर्दा यहा“ उसका सामान्य आवश्यकता सजिलै पूरा हुन्छन् । यसबाहेक टी.भी., फ्रिज, ओभन, वासिङमेसिन, इमेल र इन्टरनेट जोडिएको कम्प्युटरसमेतको व्यवस्थाले गर्दा उसको यो घर कुनै पनि सम्पन्न मानिसको घरकै हाराहारीको सुविधादायी थियो । त्यसो त इमेल र इन्टरनेटका बारे उसलाई त्यति राम्रो ज्ञान पनि छैन र उसको राख्ने विचार पनि थिएन । तर उसकी छोरी स्मृतिले सारै नै रहर गरेकी हुनाले उसले पनि इमेल र इन्टरनेट राखेकी हो । “मामु, तिमीले इन्टरनेट र इमेल राखिनौ भने म बेलायत गएपछि कसरी हामी कुराकानी गर्ने ?” स्मृतिले त्यसपछि इमेल र इन्टरनेटका ड्ढाइदाहरूको बेलीबिस्तार लगाएकी थिई । छोरीको रहर पूरा गर्ने इच्छाले नै उसले कम्प्युटर र इमेल पनि आÏनो घरमा राखेकी हो । यो उसको सानो घरमा सबै कुरा हु“दाहु“दै पनि यस घरमा पाहुनापाछाका लागि भने कुनै व्यवस्था छैन र त्यसरी व्यवस्था नभएको कुराले उसलाई नमज्जा हुनुको सट्टा मज्जा लागेको छ≤ किनभने आजसम्मको अनुभवले पाहुनाहरूबाट कुनै रमाइलो अनुभूति स“गाल्ने अवसर उसले पाएकी छैन । सुखका बेलामा डकारीडकारी खाने तिनै पाहुनाले दुःखका बेला उपहास गरेको अनुभव पनि उसले स“गालेकी छ । त्यसैले अबको यो नया“ घरमा पाहुनाको ‘प’का लागि पनि स्थान

नराख्दा उसलाई एक किसिमको अनौठो सुखद मिठास भएको छ । त्यसो त यो तयारी घर किन्ने क्रममा दुईओटा र तीनओटा सुत्ने कोठा भएका घरहरू पनि दलालद्वारा उसलाई नदेखाइएका होइनन् । आÏनी एकमात्र छोरी स्मृति पनि लगत्तैजसो विदेश पढ्न जाने र उसका लागि छुट्टै कोठाको व्यवस्था गर्ने कुरामा स्वयम् स्मृतिले नै पनि अस्वीकार गरेकी हुनाले उसले यही एककोठे घर नै रोजेकी हो । त्यसैले आपूmस“ग पर्याप्त धन हु“दाहु“दै पनि उसले आपूmबाहेक अरूका लागि नहुने यो घर किनेकी हो ।

हिजोसम्म मानिस भन्ने जीवस“गको आत्मीय न्यानोले भिज्ने उसलाई आज तिनै मानिसको सूक्ष्मांशले पनि पिरोल्न थालेको छ । मानिसको गल्लो स्वादले आजित भएकी ऊ अब मानिसस“ग ननजिकिने निर्णयमा पनि पुगेकी छ ।
बिहा गर्ने, घर बनाउने वा किन्ने र छोराछोरी पाउने कुरा आपूmले चाहेर मात्र हु“दैन भन्ने भनाइमध्ये घर बनाउने कुरामा चाहि“ उसको पनि सहमति भएको छ । पा“च वर्षअघि अर्थात् दर्पणस“ग पारपाचुके गर्नासाथ उसले घर बनाइहाल्न वा किनिहाल्न खोजेकी थिई । त्यस बेला जति नै कोसिस गर्दा पनि भनेजस्तो घर नपाउनाले उसले आÏनो इच्छा थन्क्याउनुपरेको थियो । त्यसपछिका समयमा पनि एउटा न एउटा बाधा अडचनले उसको घरसम्बन्धी इच्छा था“ती रहेको थियो । यस बीचका समयमा ऊ भाडाका घरमा बसेकी थिई । पैसा तिरेपछि महानगरमा राम्राराम्रा घर नपाइने कुरा पनि थिएन, तर जति नै सुविधासम्पन्न घरमा गतिलो भाडा तिरेर बस्दा पनि आÏनोपनको अनुभूति भने उसले पाउन सकेकी थिइन । सबै कुराको सुख भएर पनि भाडाका घरमा पराईपनको अनुभूतिमै उसले पा“च वर्ष बिताई सकेकी थिई ।
यो घर हिजो मात्र किनिएको भए पनि यसको पृष्ठभूमि भने छ महिनाअघि नै सुरु भएको थियो । उसको अड्ढिसकै एकजना साथीले चिनाइदिएको रामजी शर्मा नाम गरेको दलालले उसलाई यो घर किन्ने वातावरण मिलाइदिएको थियो ।
महानगरीय जीवनको अर्को ड्ढाइदा पनि उसलाई भएको थियो । उसका लागि आवश्यक सम्पूर्ण सामग्रीहरूको सूचीमात्र उसले दिएकी थिई । उसका मागअनुसारका सम्पूर्ण सामग्रीहरूको व्यवस्था रामजीले नै गरिदिएको थियो र उसले सोअनुसारको भुक्तानीमात्र गरेकी थिई । आपूmले चाहेअनुसारको घरमा ऊ आजैदेखि मालिक्नी भएको गर्वसमेत समेटेर बसिरहेकी छ ।
अहिले बाहिर सा“झ पर्न लागेको छ । खास रुखपात नभएको यो परिसरमा पनि भ“गेराहरूको चा“चा“ ची“ची“ सुनि“दै छ । चराचुरुङ्गीको बास बस्ने बेलाको खैलाबैला र बिहान उठेर होहल्ला गर्ने शैली उसलाई मन पर्छ ।

आभासको घरपरिसरमा केही ठूलठूला रुखहरू पनि भएकाले त्यहा“ भ“गेराका साथसाथै ढुकुर, कोइली, काग, लामपुछ्र«्रे, रुपीलगायत अरू कतिपय नया“ र राम्राराम्रा चराचुरुङ्गीहरू पनि देख्न पाइन्थ्यो । हिजो सा“झ र बिहान पनि त्यहा“ उसले डढेको मन बोकेर ती चराचुरुङ्गी हेरेको कुरा उसका सम्झनामा यस बेला पनि ताजै छ ।
यो राजधानीको सा“गुरो बसाइमा आभासको घरबासको क्षेत्र निकै ड्ढराकिलो मान्नुपर्छ । एउटा खानदानी परिवारको एक्लो छोरो आभासलाई सम्भ्रान्त भन्न सकिने धेरै आधारहरू छन् । मधेसमा मौजासमेत भएको आभासको काठमाडौ“को घर उसको कलाकार बाबुका सिर्जनाहरूको सङ्ग्रहालय नै हो भन्दा पनि ड्ढरक पर्दैन । मनग्गे उमेर बा“चेर दिवङ्गत भइसकेको आभासको बाबु सा“च्चै मरिसकेको हो र ? भन्ने प्रश्नले आभासका घरमा बसुन्जेल उसलाई बारम्बार पच्छ्याइरहन्थ्यो । घरको हाताभित्र प्रवेश गर्नासाथ ढोकैदेखि लिएर हरेक कोणप्रतिकोण, कोठाचोटा जताततै आभासका बाबुको कलाकारिता बा“चिरहेको देखेपछि नै उसलाई आभासको कलाकार बाबु मरेको छैन, ऊ त्यो घरभरि बा“चिÂहेको छ भन्ने अनुभूतिले छोपेको थियो । आभासका नाताले त्यस घरमा प्रवेश गरेकी उसलाई त्यसरी हरेक ठाउ“मा उसको बाबु सलबलाएको त्यो घर आभासको जस्तो कत्ति पनि लागेन । कसोकसो त्यस घरमा उसलाई आपूm निसास्सिएको जस्तो लाग्यो । ≥“आभास † तिमी किन यो घरमा बसेको, यो घर त तिम्रो कलाकार बाबुको नामको सङ्ग्रहालय बनाउनु राम्रो हुन्छ ।” आÏना मनमा आएका “यी चित्र र मूर्तिका डङ्गुर आभासले किन जम्मा गर्नुपरेको होला ?” भन्ने भावनालाई उसले यसरी व्यक्त गरेकी थिई । आपूmलाई मनमा लागेको कुरो तुरुन्तै अभिव्यक्त

गरिहाल्नुपर्ने खालको उसको स्वभावले गर्दा पनि उसले आÏना मनमा त्यस बेला उब्जेका कुराहरू आभासलाई सुनाउन अनुकूल शब्द राखेर नै भनेकी थिई । आÏनो मुखबाट शब्दहरू खुस्किसकेपछि भने “आभासलाई मैले भनेका कुराले चित्त पो दुख्यो कि ? उसको बाबुका चित्र र मूर्ति राखेको कुराको मैले उसका घरमा प्रथम प्रवेशकै दिनमा यसरी भन्नुहुन्थ्यो कि हु“दैनथ्यो ?” भन्ने पछुतोजस्तो पनि उसलाई हुन खोजेको थियो । “का“ त्यसो भनेर हुन्छ र ? विदेशतिरजस्तो यता सरकारले कलाकारको संरक्षण गर्ने चलन छैन । बुबाहजुरका कलाकृति कति छन् कति † यहा“ भएका त बुबाहजुरलाई मनपरेका र मलाई पनि मनपरेका केही कलाकृति मात्रै हुन् । कुनै दिन हाम्रो मौजामा तिमीलाई लैजान्छु अनि देखौली तिमीले बुबाहजुरका सम्पूर्ण सिर्जनाहरू ।” आभासले उसको अपेक्षाविपरीत अझ आÏनै बाबुको कलाकारिताको बखान गरेको थियो । “मैले उहा“ले थोरै कलाकृति सिर्जना गर्नुभएको भनेकी कहा“ हु“ र ? यस्ता कलाकृति नै कलाकृति भएको घरलाई त कलाकै सङ्ग्रहालय बनाउनुपर्छ पो भनेकी हु“ ।” नीलाले आपूmभित्र भएको कलाकृतिप्रतिको वितृष्णालाई लुुकाउन खोज्दै भनेकी थिई । “नीला † तिमीले भनेको कुरा यहा“ त्यति सजिलो छैन । अहिलेको परल मोल मात्रै पनि सरकारले मलाई दिन सक्तैन । यत्रो सम्पत्ति उपयोग गर्न नसक्ने सरकारलाई मैले यसै सुम्पने कुरा पनि त भएन । मैले अहिले बुबाहजुरका कलाकृतिहरूको जति संरक्षण गरेको छु त्यति यहा“ अरू कसैले गर्दैनन् नीलू ।” आभासले आÏना यी कुराहरू केही जोस र केही आद्र्रता मिसिएको स्वरमा भनेको थियो । आभासका पछिल्ला वाक्यले नीलाका मुखमा पनि बुजो हालिदिएजस्तै भएर यो कुरो ड्ढेरि उनीहरूबीच कहिल्यै आएन पनि । त्यसो त त्यस बेला नीलाले आभासका लागि आÏनो मुख बन्द गरे पनि उसको अन्तर्मन आभासका कुरामा पटक्कै सहमत हुन सकेको थिएन । “कठै आभास † तिमी अस्तित्वविहीन भएर यो घरमा कसरी बा“चेका छौ ?” उसको मनान्तरमा आभासका लागि दयाका यस्ता भावना उब्जेका थिए ।

त्यसपछिका दिनमा आभासस“ग उसको कलाकार बाबु अथवा उसको घरबारे नीलाले कहिल्यै टिप्पणी गर्न उपयुक्त ठानिन । बरु अब उसले आपूmलाई आभासकी प्रेमिकाभन्दा बढी सो गृहपरिसर भ्रमणका लागि आएकी पर्यटकको अनुभूतिमा डो¥याएकी थिई । चित्रकला र मूर्तिकलाप्रति खास कुनै रुचि नभएकी ऊ अब घण्टौ“सम्म आभासका बाबुका कलाकृतिमा आपूmलाई भुलाउने व्यर्थ प्रयत्नमा लागेकी थिई ।

आभासस“ग परिचय हुनासाथ नीला उसको घरमा पुगेकी पनि होइन । त्यसो त आभास उसका लागि नवपरिचित मानिस पनि थिएन । नीलाको पूर्वपति दर्पणका झुन्डका झुन्ड साथीमध्येकै एउटा साथी आभास पनि हो । नीलाको पहिलो बिहे हुनुभन्दा पच्चीस वर्षअघिदेखि नै आभासस“ग नीलाको परिचय थियो । नीलाका लागि दर्पणका अरू साथीभाइ र आभासबीच एउटा घटनाका कारण अन्तर परेको थियो । घटना यस्तो थियो— स्मृति जन्मेका बेला नीलालाई रगत चढाउनुपर्ने भएको थियो । त्यस बेला आभासले नीलाका लागि रगत दिएको थियो । अहिलेको जस्तो ब्लड ब्याङ्क त्यस बेला भइदिएको भए आभासले उसलाई दिएको रगतको महइभ्व आभासकै सेरोड्ढेरोमा घुम्ने थिएन । आपूmलाई रगत दिने आÏनो रक्तसमूहको व्यक्तिसमेत बिरामीका मान्छेले बन्दोबस्त गर्नुपर्ने समयमा नीलाको ओ पोजिटिभ समूहको रगत उसका परिवारमा कसैको पनि नभएपछि एउटा सङ्कटकालीन अवस्थाको सिर्जना भएको थियो । त्यस क्षण आभासले नीलाका लागि आÏनो रगत दान गरेको कुरा पछि दर्पणका मुखबाट उसले सुनेकी थिई । त्यसपछि स्मृतिको पास्नीका बेलामात्रै आभासस“ग उसको भेट भएको थियो । “तपाईंले मलाई आÏनो रगत दिएर ठूलो गुन लगाउनुभयो । त्यस बेला तुरुन्त रगत नपाएको भए सायद म ¬” नीलाले भावविभोर भएर कृतज्ञता ज्ञापन गरेकी थिई । “हामीकहा“ रक्तदान गर्ने परिपाटी सुरु नभएकाले यो ठूलो कुरा भएको हो । विदेशतिर यो सामान्य कुरो हो । तपाईं स्वस्थ्य हुनु भो । मेरो रगत बेकार भएन ।” आभासले जवाड्ढ दिएको थियो । आभासको कुरो सा“चो हु“दाहु“दै पनि उसको बोल्ने अथवा उसलाई जवाड्ढ ड्ढर्काउने शैली नीलालाई पटक्कै मन परेन । केहीअघि आभासस“ग कुरा गर्दागर्दै नीला भने संवेदनापूर्ण भावमा झन्नैझन्नै तरल हुन खोजेकी थिई, तर आभासले उसको संवेदनात्मक आवाजको कम्पन महसुस नै गरेको थिएन । “कस्तो रुखो मानिसको रगत मेरो शरीरमा परेछ ।” त्यस बेला उसलाई कसोकसो आड्ढै“देखि वितृष्णा हुन खोजेको थियो ।
त्यसपछिका दिनहरूमा आभासस“ग उसको खास भेटघाट पनि भएन, न त उसले नै आभासस“ग भेट्ने चासो लिएकी थिई । त्यसो त दर्पणका साथीहरूमध्येको एउटा साथीका रूपमा

कहिलेकाही“ उनीहरूका घरमा भित्रिने आभासको क्रम भने रोकिएको थिएन । आभासस“गको आकर्षण भग्नावस्थामा पुगे तापनि आÏनो शरीरमा उसको रगत पनि मिसिएको कुराले गर्दा नीलाले दर्पणका अरू साथीभाइलाईजस्तै आभासलाईचाहि“ चटक्कै बिर्सिन भने सकेकी थिइन ।
यौवनावस्थाका प्रारम्भिक Ôणमा जीवनमा आपूmले चाहेकाचाहेका कुराहरू मात्र हुन्छन्जस्तो नीलालाई लाग्थ्यो । तर जीवन भोग्दै जाने क्रममा उसका आÏनै सोचाइलाई ऊ आड्ढै“ले गलत भन्न बाध्य हुनुपरेको थियो । जीवनयात्राका पथहरूमा आड्ढै“ले पहिल्याउनुपरेका अनकण्टार जङ्गलका का“डेदार झाडीहरूले गर्दा आÏना पूर्वविचार र कट्टर धारणाहरूलाई नीला स्वयम्ले समेत झिक्न नसक्ने र देख्न नसक्ने पारेर आड्ढै“ले गहिरो खाडल खनेर पुर्नुपरेको थियो । आपूmले नरुचाएको मानिस पनि कुनै दिन घनिष्ठ हुन सक्छ र आपूmले नरोजेको बाटो पनि कुनै समय आÏनो लक्ष्यबिन्दु बन्न सक्छ भन्ने कुरा उसको र आभासको सम्बन्धले अहिले उसलाई छर्लङ्गै पारेको छ ।
सातओटी सौता खेपेर पनि पातिव्रत्य धर्ममा अडिग उसकी हजुरआमा र दुई जोईको साझे पोई पाएर पनि पतिपरायणा उसकी आमाको संस्कार ओढेकी नीलाले उसका आ“खा छलेर रन्डीबाजी मात्रै गर्ने लोग्नेलाई पनि स्वीकार गर्न सकिन । कालान्तरमा आÏनो इज्जत र प्रतिष्ठाका रूपमा नीलाको अस्तित्वलाई आÏना पूजाकोठामा राख्न खोज्ने दर्पणको संसार नीलाले नै भताभुङ्ग पारिदिई । एउटा भूmट र आडम्बरपूर्ण लोग्नेस्वास्नीको सम्बन्धलाई उसले स्वीकार गर्नै सकिन । उसको अन्तर्मनले स्वीकार गर्न नसकेको दर्पणको नामको पोतेको झुत्तो लगाउन पनि नीलाले सकिन । दर्पणको देखावटी सम्बन्धलाई नीलाको आत्माले अङ्गीकार गर्न सकेन । सोकेसमा सजाएर राखिएको दाम्पत्यसम्बन्धमा मानिसहरू कसरी बा“च्न सक्छन् ? अह“ † उसले दर्पणस“गको सम्बन्धलाई सजाएर राख्न सक्तैसकिन । त्यसैले कुण्ठाग्रस्त जीवनयापन गर्न नसक्ने मनस्थितिमा उसले आÏनो स्वत्वप्राप्ति खातिर आÏनै प्रिय छोरी स्मृतिको जीवनलाई पनि खण्डित पार्ने दुस्साहस गरी ।

नीला आÏना तरङ्गहरूमा नराम्रोस“ग जेलि“दै थिई । त्यसै बेला बाहिर कसैले डोरबेल थिचेको थियो । कोठामा रात पसिसकेको र बत्ती पनि नबालिएकाले अ“ध्यारोले आÏनो साम्राज्यको परिचय दिन थालिसकेको थियो । यो कोठाको पहिलो अ“ध्यारो भोग्न लागेकीले झन्नै छामछाम छुमछुम गर्दै उसले कोठाको बत्ती बाली । दुधिया मर्करीको उज्यालोले अ“ध्यारोलाई कोठाबाट निमेषभरमै लघारेको थियो । त्यसै बेला उसका आ“खा भित्ते घडीमा परे । बेलुकीको सात बजिसकेको थियो । ढोकाको बाहिरपट्टि भएको सानो बरन्डामा पनि बत्ती बालेपछि ढोकामा राखिएको सुरक्षाप्वालबाट चियाएर उसले बाहिर डोरबेल थिच्ने मानिसलाई चिन्ने प्रयास गरी । यस्तै बाह्रतेह्र वर्षको जस्तो देखिने एउटा केटो ढोकामा उभिएको थियो । नचिनेको केटाले त्यसरी डोरबेल थिच्नु, सा“झ परिसकेको बेला≤ उसलाई अचम्म लाग्दालाग्दै त्यस केटाले हातमा झुन्ड्याएको झोलामा उसका आ“खा परे । झोला देख्नासाथ उसलाई त्यसै बिहानको कुरो पूर्वस्मृति भएर आयो । “साहुनीलाई तिम्रो पसलबाट सामानहरू पु¥याउने गर्नू” बिहान मात्रै रामजीले यसै घरपरिसरको नजिकको एउटा पसलेलाई आदेश दिएको थियो । नीलाका घरायसी दैनिक आवश्यकताका वस्तुहरूको खरिद प्रक्रियाबारे नीलास“ग कुराकानी गरेका आधारमा रामजीले पसलेस“ग नीलालाई चिनापर्ची गराउने क्रममा नीलाको यो समस्या पनि समाधान भएको थियो । सबै घरेलु आवश्यकताका वस्तुहरूले खचाखच भरिएको पसलको त्यो कालो वर्णको साहूले रामजीका कुरा स्वीकार गरी हा“सेर टाउको हल्लाएको थियो । “त्यो त भइहाल्छ हुजुर † बरु कुन बेला कति मालसामान पठाउनुपर्ला हजुर ?” पसलेले आÏना पान खाएर कालाम्मे भएका घिनलाग्दा दा“त देखाउ“दै प्रश्न गरेको थियो । त्यसपछि रामजीले नीलाका अनुहारमा प्रश्नात्मक दृष्टिले हेरेको थियो । “बेलुकी दुई पौन्ड दूध, एक पौन्ड पाउरोटी र आधा दर्जन फुल पठाइदिनुस् न ।” उसले रामजीका प्रश्नात्मक दृष्टिको जवाड्ढ पसलेलाई दिएकी थिई । यस बेला झोला बोकेको त्यो केटो देख्नासाथ उसलाई बिहानका तिनै प्रसङ्गको सम्झना भएको थियो । त्यसैले उसले निर्धक्क भएर आÏनो ढोका उघारेकी थिई । नभन्दै ढोका उघारिसक्न मात्रै के पाएकी थिई उसले, “साहुनी सामान” भन्दै केटाले हातको झोला उसका हातमा थमाएको थियो । केटाका हातबाट झोला लिएर कोठामा पु¥याएपछि सबै सामान उसले एकएक गर्दै जा“चेकी थिई । उसका मागबमोजिमका सामान त्यहा“ भएको ठहर गरिसकेपछि ढोका बाहिरै उभिएको केटालाई उसले परिचयात्मक दृष्टि दिन खोजेकी थिई । “भोलि बिहान ल्याउनुपर्छ ?” केटाले ढोकाबाट भित्र डराएको भावले हेर्दै सोधेको थियो । निक्खर कालो वर्णको कपालमा तेल राम्ररी हालेको सुग्घरी केटो थियो त्यो । पहिलोपटक नीलाले केटाको अनुहार राम्ररी हेरेकी थिई । केटो

कालो भए पनि तेजवान् थियो । “तिम्रो नाम के हो ?” उसले केही हा“स्न खोज्दै भनेकी थिई । “कृष्ण” उसले ड्ढटाड्ढट जवाड्ढ दिएको थियो । “कृष्ण † भोलि बिहान मेरा लागि यो लिस्टको सामान ल्याइदेऊ है †” नीलाले अहिलेको सामानको बिलमा भएको रकम भुक्तानी गर्दै भोलि ल्याइदिनुपर्ने सामानको सूची पनि केटाको हातमा थमाएकी थिई । “बिहान कति बजे ल्याउने ?” केटाले सूची आÏनो सर्टको गोजीमा हाल्दै आÏनो केही बोधोबोधोजस्तो स्वरमा सोधेको थियो । केटामा केही कुरो मिलेको छैनजस्तो उसलाई सुरुमै लागेको थियो, तर यही कुरो मिलेको छैन भन्ने किटान उसले गर्न सकिरहेकी थिइन । अहिले भरखरै मात्र ऊ छर्लङ्ग भएकी थिई । कृष्णको आवाज निकै अस्वाभाविक रूपले बोधो थियो । त्यति तेजिलो देखिने केटाको आवाज भने अनौठो किसिमको सुन्दा उसलाई कस्तोकस्तो लागेको थियो । जताततै व्याप्त यस्ता अनमेलहरूप्रति उसका मनमा ससानो विद्रोह झुल्किन खोज्दाखोज्दै उसले आपूmलाई त्यताबाट पन्छाई । “बिहान सात बजे ल्याइदेऊ न †” त्यसपछि कृष्ण बिदा भएको थियो । अब नीला पनि ढोका थुनेपछि यन्त्रवत् आÏनो बिछ्यौनामा पुगेकी थिई ।

आज दिउ“सो अलि अबेरै लन्च खाएको हुनाले नीलालाई भोक लाग्ने बेला पनि भएको थिएन । त्यसैले यस बेला यो एकान्तमा ढल्केर आÏनो जीवनलाई पुनरावलोकन गर्न उसलाई मन लागिरहेको थियो । उसका जीवनमा पा“च वर्षअघि पनि एउटा यस्तै मोड आएको थियो । त्यो मोड पार गरिसकेकी उसलाई त्यसैअनुरूपको यो मोड पार गर्न सजिलो लाग्नुपर्ने हो तर त्यसो भइरहेको थिएन । आÏनो सप्ताहव्यापी वैवाहिक जीवन भरखरै विसर्जन गरेर आउ“दा आज पनि उसभित्र निस्तब्धताका कल्याङकुलुङहरूले होहल्ला मच्चाइरहेका छन् । एउटा सूत्र कण्ठ गरेपछि त्यस्तै खालका जति पनि हिसाब मिलाउन सकिने जस्तो हु“दो रहेनछ जीवन । धेरै जानेपछि झनै कठिन पो हु“दोरहेछ जीवनको हिसाब मिलाउन । एउटा लामो समयसम्मको दाम्पत्य भोगेर असड्ढल भएको अनुभव स“गालेकी ऊजस्ती आइमाईले ड्ढेरि दाम्पत्य भन्ने क्षेत्रमै किन प्रवेश गर्नुपरेको थियो र ? नगर्नु प्रवेश गरिसकेपछि पुनः बाहिर निस्कनु नै किन पथ्र्यो र ? यतिखेर उसको आÏनै मन बेलाबेला आड्ढै“स“ग वैरी हुन खोज्दै थियो । चाह“दानचाह“दै आएको आÏनो जीवनको यो समयले आपूmलाई गिज्याएको अनुभूतिस“ग भाग्दाभाग्दै आज बिहान मात्रै फेरि पनि ऊ स्मृतिलाई भेट्न गएकी थिई । आÏनो वातावरणको चारैतिरको दृष्टिप्रहारबाट मर्मान्त ऊ स्मृतिका अघिल्तिर पुग्दा भने एउटा सुरक्षाकवचमा भएको महसुस गर्छे । स्मृति उसकी छोरी हो अथवा उसैले जन्माएकी उसकी आमा हो भन्ने अनुभूति नीलालाई धेरैपटक भएको छ । उसको सुखदुःखलाई नजिकैबाट महसुस गर्नु र उसका दुखेका घाउहरूमा मलम लगाउनु स्मृतिको स्वभावै भइसकेको छ । “मैले स्मृतिलाई नजन्माएको भए यति ठूलो संसारमा मेरो भन्ने को हुन्थ्यो होला ?” उसको मानसपटलमा उब्जने प्रिय प्रश्न हो यो । आपूmले भोग्दै आएको जीवनमा आपूmले गर्दै नगरेको पापको परिणामजस्तो लाग्ने यो संसारमा ईश्वरको अस्तित्व छ भन्ने कुरामा उसलाई विश्वास हुन सकेको छैन । यति हु“दाहु“दै पनि स्मृतिको अनुराग पाएको तथ्यसत्यबाट भावविभोर भएको क्षण भने आपूmले यो जन्म र पूर्वजन्ममा समेत गरेका पुण्यकर्मबापत ईश्वरबाट प्रदान गरिएको वरदान पक्कै पनि स्मृति नै हो जस्तो लाग्छ उसलाई ।

“स्मृति म आभासस“ग बस्न सकिन“” स्मृतिलाई जानकारी दिने क्रममा ऊ पग्लन खोजेकी थिई । “ड्याम केयर मम्मी, तिमीलाई जस्तो गर्दा राम्रो हुन्छ, त्यस्तै गर । मलाई जुनसुकै सर्तमा पनि मेरो ह्यापी मम्मी चाहिन्छ ।” स्मृतिले उसलाई आÏनो अ“गालोमा बा“धेर भनेकी थिई । उसको स्नेहसिक्त अ“गालोमा बा“धिएपछि संसारका सम्पूर्ण सुखहरू एकैचोटि आपूmमाथि खनिएको अनुभूतिले पनि नीलाका संवेदनाका बरड्ढहरू पग्लिएर बग्न लागेका थिए । “नो नो मम्मी † नो, म तिम्रो आ“खामा आ“सु हेर्न सक्तिन“ ।” स्मृतिका आ“खामा आ“सुका परिचयहरू सलबलाएको देखेपछि नीलाले पनि कठोर भएर आÏनो आ“खामा उर्लिसकेको बाढीलाई रोकेर डिलसम्म पनि आउन दिएकी थिइन≤ आ“खैभित्र सुकाएकी थिई । “तिम्रा लागि ह्यापी न्युज छ मम्मी † तिम्रो ड्रिम पूरा भएको छ, मैले चार वर्षको स्कलरसिप पाए“ । नेक्स्ट विक म लन्डनमा हुनेछु । यू नो मम्मी † तर तिमीलाई मैले धेरै मिस गर्नेछु । वट ह्वाट क्यान आई डू मामु † यो तिम्रो पनि इच्छा हो । चार वर्षको कुरा न हो । तिमीले आÏनो राम्रो केयर गर्नु । पर्सि म तिमीस“गै रात बिताउने गरी आउ“छु । अनि हामी रातभरि कुरा गरौ“ला । ओ के मम्मी † बाइ मम्मी †” उसका गालाभरि म्वाइ“ नै म्वाइ“का वर्षा गरेर स्मृति उसस“ग छुट्टिएकी थिई । स्मृतिस“ग टाढिनेबित्तिकै चर्को घाममा ठूलो रुखको सियालबाट बाहिरिनुपरेजस्तै भएर नीला बाड्ढिएकी थिई ।

स्मृतिको बाबु अर्थात् दर्पणस“ग उसले पारपाचुके गर्दा स्मृतिको उमेरै कति थियो र † बाह्र वर्षकी सानी केटीले पनि बाबु र आमामध्ये एकजनामात्र रोज्न पाउने अवस्थामा आमालाई नै रोजेर उसस“ग आएकी थिई । आमा रोजेर आएकी उसलाई नीलाले पनि आड्ढै“स“ग राख्न सकेकी थिइन । स्मृतिको उज्ज्वल भविष्यका निम्ति उसलाई राम्रो आवासीय स्कुलमा भर्ना गरेर नीला स्मृतिको भविष्यप्रति आशान्वित पनि थिई । आपूmले नभोगेको सुखभोग गर्न स्मृति सक्षम होस् भन्ने नीलाका चाहनाहरू हिजोआज नीला आड्ढै“का लागि प्रश्नचि≈नजस्ता भएका छन् । नीलाले नभोगेका सुखभोग गराउने प्रयत्नमा नीला आपूmले नभोगेका दुःखहरू पनि कतै नीलाकै कारण स्मृतिले भोगिरहेकी त छैन ?
त्यसो त नीलाले आÏना जीवनका कुनै पनि तीतामीठाहरू स्मृतिस“ग लुकाएकी छैन । उसले आभासस“गको आÏनो प्रेमप्रसङ्ग र पछि आभासस“ग बिहा गर्ने कुृरा पनि छोरीलाई भनेकी थिई । “मामु † तिमी खुसी हुन्छ्यौ भने मलाई केही छैन । तर लोग्नेमान्छेलाई मैलेभन्दा तिमीले बढी चिनेकी छ्यौ । आभासस“ग तिमीले सजिलै जीवन बिताउन सक्छ्यौ ?” पन्ध्र दिनअघि मात्रै स्मृतिले उसस“ग प्रश्न गरेकी थिई । “मम्मी † मान्छेहरू बिहा नगरी किन बस्न सक्तैनन् ? बिहे गरेपछि पनि सुखी त हु“दैनन् । ड्ढेरि किन ? अब त होमो युग आइसक्यो । म त लोग्नेमानिसस“ग बिहे गर्दै गर्दिन“ ।” त्यस बेला स्मृतिले यो कुरा ज्यादै गम्भीर मुद्रामा भनेकी थिई । स्मृतिको पछिल्लो समलिङ्गी बिहेको कुरा सुन्दा त्यस बेला नीलाका शरीरभरि का“डा उमे्रका थिए । “¬ धत् लाटी, त्यस्तो कुरा गर्नुहुन्न” नीलाले डराएर छोरीका अनुहारमा हेर्दै भनेकी थिई । त्यस बेला नीलाका आ“खामा, मनमा अथवा जताततै आभासको प्रेमको छाया“मात्र नसा भएर टा“सिएको थियो । त्यसैले त्यस बेला स्मृतिले भनेका कुराहरू नीलाले बुझेकी थिई अथवा बुझेजस्तो मात्रै गरेकी थिई । अहिले आभासको नसाबाट मुक्त भइसकेकी नीला भने त्यस बेला स्मृतिले भनेका वाक्यहरूले आÏनासामु उभिएर आड्ढै“लाई व्यङ्ग्य गरिरहेको अनुभूतिमा पिरोलि‘दै थिई । त्यसैले आज नीला आÏनी किशोरी छोरी स्मृतिका प्रौढ विचारप्रति आÏनो विचारको तराजु अकासिन पुगेको अनुभूति गर्दै थिई ।

हुन पनि स्मृति आÏनो उमेरभन्दा कैयौ“ गुना धेरै बुद्धि भएकी छ । स्मृतिका सन्तुलित विचारहरूका सामु नीलाले आपूmलाई पटकपटक पराजित पाएकी छ । “स्मृति † तिमीले मलाई आÏनो अपराधी सोच्ने गछ्र्यौ होला । मैले गर्दा तिमी आÏनो बाबुस“ग पनि टाढा भयौ ।” स्मृति होस्टलबाट घरमा आएर नीलास“ग बसेका बेला एक रात नीलाले उसस“ग भनेकी थिई । जोसुकैको पनि परिवार देख्दा अथवा बाबुआमा, छोराछोरी स“गै हि“डेबसेको देख्दा नीलालाई एक किसिमको अपराधबोध हुने गथ्र्यो । “मेरी स्मृतिको परिवार मैले भत्काए“ । एक टुक्रा आÏनो सुखका लागि मैले उसलाई एक्ल्याए“ । मेरा सुखका लागि सदा समर्पित छोरीको सुखका बारे किन मैले कहिल्यै सोचिन“ ? जुन बेला सोचे“ त्यस बेलासम्म समय बितिसकेको थियो ।” नीलाका मनमा हिजोआज बुर्कुसी मार्ने व्यथाहरू थिए यी । धेरै समयसम्म आपूmभित्र पाकिसकेका अपराधभावका पीडाहरू त्यस रात नीलाले आÏनी मायालु छोरीसामु पोखेर आपूm हलुङ हुन खोजेकी थिई । “माम्मा † तिमीले मलाई नचिनाएको भए ऊ मेरो बाबु हो भन्ने कुरो पनि मलाई थाहा हुने थिएन । मेरो बाबु त जो पनि हुन सक्थ्यो तर मेरी आमा तिमी मात्रै हुन सक्छ्यौ । मैले त बिर्सी पनि सके“≤ कोही मेरो बाबु थियो । टेस्टट्युब बेबीको रूपमा आपूmलाई सम्झे भइहाल्छ नि ।†अथवा हामी सम्झौ“≤ मलाई जन्माउनका लागि तिमीले कुनै औषधी खाएकी थियौ । रोग निको भएपछि औषधीकै नाम घोकेर, औषधी समातेर कोही बस्छ त ? टेक इट इजी मम । यस्तो ड्ढाल्तू कुरामा टाइम वेस्ट नगर डियर † तिमी किन टे«डिसनल थोत्री आइमाई हुन्छ्यौ जहिले पनि ? त्यसैले दुःख पनि पाउ“छ्यौ । मान्छे बन मान्छे । म्यान म्यान नट उमन≤ उमन मात्रै कहिल्यै हुनुहु“दैन ।” त्यस रात जोसिलो पाराले बोलिरहेकी आड्ढै“ले जन्माएकी छोरीका अत्याधुनिक विचार सुनेर नीला छक्क परेकी थिई ।
त्यसपछिका दिनहरूमा नीलालाई स्मृतिका “मान्छे बन मान्छे, आइमाई मात्र कहिल्यै हुनुहु“दैन”ले बारम्बार थप्पड हानेको अनुभूति भइरहन्थ्यो । समयको पछिल्लो ड्ढेर समातेर विचारको र व्यवहारको पनि ड्ढराकिलोपनस“ग नजिकिइसकेकी आÏनी छोरीका कतिपय कुराहरूस“ग सहमत भएर पनि ती विचारलाई व्यवहारमा ऊ आड्ढै“ले पालन गर्ने क्रममा भने नीला जहिले पनि पछाडि नै परिरही ।

नीला आपूm सोह्र वर्ष पनि पुग्दानपुग्दै दर्पणस“गको प्रेमको आकर्षणमा परेर अठार वर्षकै कच्चा वयमा बिहेको जन्जालमा ड्ढसेकी थिई । त्यसैले नीलाले आÏनै सा“चोमा स्मृतिलाई पनि ढाल्ने असड्ढल प्रयत्न गरेकी थिई । “तिम्रो कोही ब्वाइफ्रेन्ड होला नि ?” सोह्र वर्ष पुगेकी स्मृतिलाई अर्थात् पोहोरको लामो बिदामा घर आएको बेला उसले सोधेकी थिई । “ओहो मम्मी † ड्ढेरि तिम्रो कुरा आÏनै ट्रयाकमा पुग्यो । केको ब्वाइफ्रेन्ड ? कस्तो ब्वाइफ्रेन्ड ? के तिमी केटाबाहेक केही सोच्न सक्तिनौ । वट आइ डोन्ट लाइक दिज डर्टी ब्वाइज । आई ह्याभ सो मेनी गर्ल फ्रेन्ड एन्ड आई इन्जोइ विथ देम । मामु † यस्तो कुरा सोचेर समय बर्बाद गर्नुहुन्न” नीलाको प्रश्नको लक्ष्य बुझेर पनि नबुझेको जस्तै गरी स्मृतिले हा“सेर जवाड्ढ दिएकी थिई । “होइन मैले तिम्रो प्रेमीको कुरा पो गरेकी ।” नीलाले छोरीका अघिल्तिर आपूmलाई अझ खोलेकी थिई । “मम्मु, तिमी कस्तो चाइल्डिस कुरा गछ्र्यौ । प्रेमस्रेम वाहियात, म त्यस्तो गर्दिन“ के † आÏनो क्यारियर बनाउनुपर्छ क्यारियर । देन इड्ढ आइ विल म्यारी, आइ विल म्यारी विथ ओन्ली गर्ल नेभर ब्वाइ ।” स्मृतिका कुरा सुनेर नीलाका शरीरभरि त्यस बेला पनि का“डा उम्रिएका थिए । आÏनै सन्त्रासले सन्त्रस्त नीलालाई स्मृतिका अडानयुक्त भनाइले थप सन्त्रस्त पारेका थिए । “सृष्टिको विपरीत जानु मानवीय धर्म होइन छोरी । तिमीले कुनै पुरुषस“गै बिहे गर्नुपर्छ ।” नीलाले डराउ“दै भए पनि छोरीस“ग भनेकी थिई । “नो मम वी डोन्ट बिलिभ इन योर सीली रिलिजन एन्ड योर ओल्ड नेचर । तिम्रो सृष्टिको कुरा अब पुरानो भइसक्यो । भन≤ तिमीलाई कतिओटा सृष्टि चाहिन्छ र कस्तो सृष्टि चाहिन्छ ? आई क्यान बाइ इट इन मार्केट एन्ड योर रिलिजन ? द्याट बाएस्ट ड्ढर उमन, आई कान्ट ड्ढलो इट । बुझ्यौ मामु † समयभन्दा धेरै बूढो र थोत्रो छ तिम्रो धर्म ।” सन्तुलित विचारमा व्यक्तिएका स्मृतिका विचारहरूलाई पराजित गर्नसक्ने विचारको एक अंश पनि आपूmस“ग नभएर नीलाको मुख बन्द भएको थियो । आपूmले कल्पना पनि गर्न नसकेका कुराहरू आÏनै छोरीका मुखबाट व्यक्त भएको अवस्थामा पनि नीलाको छाती गर्वले फुल्न खोजेको थियो । यसरी छोरीका विचारका अघि आÏना विचारहरू पङ्गु भएको महसुस गर्दा पनि ऊ दुःखी भएकी थिइन । “मैले पनि आÏनो उमेरलाई स्मृतिले जस्तै सदुपयोग गर्न सकेको भए †” त्यस बेला जीवनमा पहिलोपल्ट आपूm बूढी भएजस्तो लागेको थियो नीलालाई । उसलाई स्मृतिका सामु आपूm बाउन्ने भएजस्तो पनि लाग्यो । स्मृतिका परिपक्व विचार र जीवन जिउने अठोटप्रति नीला आड्ढै“ले थाहा नपाउने गरी नजानि“दो ईष्र्या पनि उसभित्र पलाउन खोजेको थियो ।

सम्झनाका भेलहरूलाई केही बेर रोक्ने प्रयत्न गरी नीलाले । घरछेउको सडकमा मोटर गुडेको आवाज केही धीमा भएको थियो । भित्ते घडीमा भरिएको सुगाको आवाजले दश बजेको सूचना दिइसकेको थियो । नीलालाई केही भोक लागेजस्तो पनि भएकाले उसले ग्या“स बालेर दुइटा फुल र एक प्याकेट दूध पनि उमाल्न बसाली । आज एक सातापछिको यो उसको पहिलो एक्लो खानपिन थियो । त्यसो त एक्लै खान छोडेको समयलाई इमानदारीसाथ उल्लेख .गर्नुपर्दा उसले बितेको एक वर्षका धेरैजसो बेलुकीका खानपिनको उल्लेख गर्नैपर्ने हुन्छ । आभासस“ग सुखद रूपले बितेका ती समयहरूमा उसले पुनः एक्लो खानपिनमा ड्ढर्कनुपर्नेछ भन्ने कल्पना पनि गरेकी थिइन । यस बेला पनि जनावरले खाएजस्तै एक्लै खानुपर्दा नीलाका मनभित्र नमीठो गरी दुख्यो ।

एक वर्षअघि एउटा डिपार्टमेन्टल स्टोरमा आभासस“ग नीलाको अचानक भेट भएको थियो । आभासको परिचित स्वरूपलाई लत्याउन नसके पनि उसस“गको अनाकर्षणले गर्दा नीलाले त्यस क्षण आभासलाई नदेखेजस्तै गरेकी थिई । “नीलाजी †” आभासले उसका अघिल्तिर उभिएर उसलाई बोलाएको थियो । बाध्य भएर नीलाले त्यस दिन उसस“ग बोल्नुपरेको थियो । साधारण भलाकुसारीपछि त्यस दिन उनीहरू छुट्टिएका थिए । संयोग भनौ“ या के ? भोलिपल्टै ब्याङ्कको नीलाको क्यासकाउन्टरमा आभास उभिएको थियो । त्यस दिन ड्युटी पनि नीलाकै भएका कारण आभासको चेक पनि नीलाले नै क्यास गरिदिएकी थिई । साधारण बोलचाल र मुस्कानको आदानप्रदानपछि आभास ड्ढर्केको थियो । “यसलाई कसरी चिनेकी नीला ? यसकी स्वास्नीले पनि यसलाई डाइभर्स गरेकी नि †” नीलाकी सहकर्मी उर्मिलाले आभास मूलगेटमा पुग्दानपुग्दै भनेकी थिई । उर्मिलाको कुरा सुनेर नीला छक्क परेकी थिई । “तिमीले आभासलाई कसरी चिनेकी नि †” उर्मिलाका प्रश्नको जवाड्ढ दिनुको साटो नीलाले उर्मिलास“ग नै प्रतिप्रश्न गरेकी थिई । “मेरो छिमेकी हो यो । बिचराकी स्वास्नी पनि हि“डी, छोराछोरी बोडर्स छन्, बाउआमाअघि लगाइहाल्यो । अहिले

कोही छैन परिवारमा । त्यत्रो घरमा एक्लो छ । नोकरचाकरहरू मात्रै छन् । अर्काको त्यस्तो वैराग देख्दा मेरो त मनै नरमाइलो हुन्छ । तर यो मान्छे किन हो कुन्नि हामीलाई देख्दा पनि हम्मेसी बोल्दैन । एकदमै सामुन्ने नै प¥यो भने बोल्छ । अहिले पनि मोराले नदेखेजस्तो ग¥यो । हाम्रो त बूढा पनि यो मोराको पीर गर्छन् ।” उर्मिलाले आभास उसस“ग नबोलेको तुस पोख्दै आभासबारे केही जानकारी पनि दिएकी थिई । त्यस दिन उनीहरूबीच आभासबारे अरू केही कुरा पनि भएन । दुवै आआÏना कार्यव्यस्ततामा लागेका थिए ।
“आभास र उसकी स्वास्नीबीच किन डाइभर्स भएको रहेछ ?” नीलाले भोलिपल्टको लन्चआवरमा आपूmलाई उर्मिलाका अघि पोख्नबाट रोक्न सकेकी थिइन । हिजो आभासको दाम्पत्यजीवनबारेको आÏनो कहानीस“ग मिल्दोजुल्दो कहानीको उठान उर्मिलाका मुखबाट सुनिसकेपछि त्यसको बा“की अंश थाहा पाउने कुतूहलताले उसलाई छोपिसकेको थियो । “के जान्नु ? हामीले देख्दा दुवै राम्रै थिए । ऊ पनि हुनेखानेकी छोरी, पढेलेखेकी केटी । अझ दुवैले एकअर्कालाई रोजेरै बिहे गरेका थिए । जोडी पनि खूबै मिलेकोजस्तो लाग्थ्यो हामीलाई त । आभासस“ग मेरो त्यति हिमचिम भएन तर उसकी स्वास्नी रूपास“ग मेरो दोहोरो कुराकानी पनि हुने गथ्र्यो । मान्छे मिजासिली थिई रूपा । खूब हा“स्नु बोल्नुपथ्र्यो ।” उर्मिलाले सहज भएर आपूmले जानेजति आभासपुराण सुनाएकी थिई ।

“कति भयो उनीहरूको डाइभर्स भएको ?” नीलाले थप उत्सुकता देखाएकी थिई । “भयो होला तीनचार वर्ष” उर्मिलाले भनेकी थिई । उर्मिलाका कुरा कतै टाढाबाट आएको जस्तो लाग्यो त्यस बेला नीलालाई । “उसले अझै बिहे गरेको छैन त ?” नीलाले निर्विकार भावमा उर्मिलाका अनुहारमा हेरेर सोधेकी थिई र सोधी सक्तानसक्तै उसलाई आपूmले अनावश्यक र ड्ढाल्तू प्रश्न गरेको अनुभूतिले गा“जेको थियो । “आभासले बिहे गर्नुनगर्नुस“ग मैले सरोकारै किन राख्नुपरेको छ र ?” नीलाले मनमनमा भनेकी थिई । “छैन≤ ए सा“च्चि तिमीहरूले बिहे गरे हुन्छ नि † दुवै डिभोसी † आभासले तिमीलाई नै पर्खेजस्तो छ । लौ यो कुरा त मलाई कहिल्यै पनि सम्झना नै आएन ।” उर्मिलाको उल्लसित आवाजले नीला पनि सपनाबाट बिउ“झिएजस्तै भएकी थिई । “लौ नीला गज्जब हुन्छ । मलाई त खूबै ज“च्यो बाबै यो कुरा । हैन≤ हिजोअस्ति नै किन यो कुरा मेरो बुद्धिमा नफुरेको होला ?” उर्मिला टाउको समातेर नीलाका अनुहारमा हेर्दै हा“सिरहेकी थिई । “त्यस्तो कुरा नगर उर्मिला । मैले आभासस“ग बिहे गर्न सोधेको हो र ?” नीलाले केही रिसाउन खोजेको आवाजमा भनेकी थिई । “हेर उर्मिला, कसैका बारेमा जानकारी लिन खोज्नु उसस“ग बिहे गर्नकै लागि हुन्छ कि क्या हो ? तिमीलाई त्यस्तो छ भने तिमीले नै गरे पनि भइहाल्छ नि ?” उर्मिलाको ठट्यौलो कुराकानीलाई नीलाले झगडालु बाटोतिर लान खोज्दै भनेकी थिई । “म त तिमीजस्तो खाली भएकी भए तिमीस“ग सल्लाह गरिरहन्थे“ र ? के गर्नु आÏनो त अजङ्गको बूढो छ, मरे छोड्दैन । एउटा दापमा दुइटा तरवार हाल्न मिल्दैन प्यारी † त्यसो भएर पो स्वादिलो केटो आपूmले चाख्दैनचाखी तिमीलाई सुम्पन खोजेको≤ गुन मान्नु छैन, नरिसाउन मोरी । एकवारको जिन्दगी किन खिया पाछ्र्यौ ? भनेजस्तै वर भेटे के रु“गेर बस्छ्यौ ? मह देखेपछि झि“गाहरू भन्किहाल्छन् । थपक्क बट्टा बन्द गर≤ ढुक्क पनि हुन्छ ।” उर्मिलाले मायालु पाराले भनेकी थिई । उर्मिलाका अघि रिसाएको अनुहार पारेर बसेकी नीलालाई झन्नै झन्नै अर्तीजस्ता लाग्ने उर्मिलाका शब्दहरूले नीलाका मनमस्तिष्कमा डेरा जमाइसकेका थिए । त्यसपछि उर्मिलाले पनि केही भनिन र नीला चुप थिई ।

“नीला † भोलिको डिनर मेरो घरमा छ है † मेरो बूढाको प्रमोसनको उपलक्ष्यमा केही साथीहरू बोलाएका छौ“ ।” नीला र उर्मिलाबीच आभासबारे कुराकानी भएको केही हप्तापछि उर्मिलाले एक दिन नीलालाई उसका घरमा निम्त्याएकी थिई । “रातिको कार्यक्रममा घर ड्ढर्कन अबेर हुन्छ, म आउन्न । सुदेशजीलाई मेरो तड्र्ढबाट बधाई सुनाइदेऊ ल उर्मिला ।” नीलाले तर्कंदै भनेकी थिई ।

अहिले भरखरै कतै गाडीको हर्न बजेको आवाजले नीलाको निद्रा बिउ“झेको छ ।
सडकछेउको घर हुनुको पीडा र सुख दुवै भोग्न पाइने घर रहेछ यो । बितेका जिन्दगीका पानाहरू पल्टाउ“दापल्टाउ“दै हिजो राति नीला कतिखेर निदाई ? उसैले पत्तै पाइन । बितेको रातको बाह्र बजेको सुगाको आवाज भने उसलाई सम्झना छ ।

यस बेला बाहिर उज्यालो राम्ररी छरिएको थिएन । नीलाले सेतो पर्दा उचालेर बाहिर परपरसम्म आ“खा पु¥याएकी थिई । सडक र किनारामा घरहरू टाढाटाढासम्म देखिएका थिए । सडकमा मोटरको घुइ“चो भइसकेको थिएन । सडकमा मानिसहरूको आवागमन पनि ड्ढाट्टफुट्ट मात्र देखि“दै थियो ।
“ओहो अड्ढिस जानुपर्छ” नीलाको मनले सम्झन खोज्यो र एकैछिन कुनै बोझले थिच्न लागेजस्तो पनि भयो उसलाई । आज त्यसैत्यसै थकाइ लागेजस्तो भएको थियो उसलाई । तर जिम्मेवारीको कुर्सीमा बसेपछि अड्ढिस नजा“दा झन् ठूलो पीर हुने गर्छ । अड्ढिस जाने मनस्थितिमा आउन लागेकै बेला ऊ झल्या“स्स भएकी थिई । आज शनिवार, बिदा । बिदाको स्मरणले केहीअघि मात्रै उसका मनमा थुप्रिएको बोझ पन्सिएर हलुको भयो । कोठाको हावामा बिहानीपखको मीठोखाले चिसो मिसिएको थियो । ड्ढागुन महिनाको बिहानी काठमाडौ“को रमणीय मौसम हुने गर्छ । आभासको ठूलो महलजस्तो घरको सानदार रहनसहनमा हिजोसम्म बिताएको बिहानीको झझल्को पनि आयो नीलालाई । तर त्यहा“ आपूmले बिताउनुपरेको पछिल्लो समयको कष्टकर अनुभूतिलाई बिसाउन पाएको आजको बिहानीले आनन्दको अनुपम नसा दिएको महसुस गरेकी थिई नीलाले । नीलाले कम्बलको मीठो न्यानोमा आपूmलाई लुकाउ“दै आ“खा चिम्ली, तर निद्राचाहि“ उसलाई लागेन ।

“बेलुकी तिमीलाई तिम्रो घरसम्म मोटरमा पु¥याइदिने व्यवस्था गरु“ला भएन त ?” उर्मिलाले नीलालाई त्यस दिन उम्कन दिएकी थिइन र त्यस सा“झ उर्मिलाको निम्तो मान्न उसका घरमा नीला निकै सजिएर पुगेकी थिई ।
“नीला, तपाईं त पहिलाभन्दा पनि राम्री हुनुभएछ ।” आभासले एकान्त पाउनासाथ भनेको थियो । “ए हो र †” नीलाले अप्ठ्यारो मान्दै हा“सेर भनेकी थिई । धेरै समयपछि कुनै पुरुषले आÏनो प्रशंसा गर्दा नीलालाई कताकता काउकुती लागेजस्तो भएर रमाइलो पनि लागेको थियो ।

त्यस दिन उर्मिलाले जानीजानी नीला र आभासलाई मात्र एउटा टेबुलमा राख्ने व्यवस्था मिलाएकी थिई । तीन पेग रक्सी पिइसकेपछि आभास निकै भावुक भएको थियो । “दर्पण र तिमीबीच के र किन भयो मलाई थाहा छ नीला † दर्पणले आइमाईलाई कुन्नि के ठान्थ्यो । तर नीला † म रूपालाई धेरै माया गर्थें । तिमीलाई थाहा छैन≤ म सबैलाई माया गर्छु । मैले रूपालाई पनि धेरै माया गरे“ तर उसले मलाई बुझिन । मेरो मायालाई लत्याएर गई । म अहिले पनि उसलाई माया गर्छु जबकि अब ऊ अरू कसैकी भइसकी । हिजो ऊ मेरी थिई । आजकी पराई उसलाई होइन हिजोकी मेरी रूपालाई मैले माया गर्न पाउन्न“ त ?” त्यसपछि आभास सानो बच्चा रोएजस्तै गरी रोएको थियो ।

“आभासजी † लोग्नेमानिस भएर यस्तो कमजोर हुनुहुन्न । तपाईंले अर्को बिहे गरेर आÏनो संसार निर्माण गर्दा भइहाल्छ नि † दर्पणले बिहे गरेर दुदुई जना छोराछोरी पनि जन्माइसक्यो ।” नीलाले आभासलाई सान्त्वना दिने क्रममा सल्लाह पनि दिएकी थिई । “नीला म दर्पणजस्तो मानिस होइन“ । रूपाले छोडेर गएपछि म धेरैस“ग नजिक भए“ तर बिहा गर्ने निर्णय भने गर्न सकिन“ । बिहा गर्ने इच्छा हु“दाहु“दै पनि रूपाको झझल्कोले आजभोलि आइमाईस“ग म नजिकिन सक्तिन“ । चौथो पेग रक्सीको अन्तिम घुट्को निल्दै आभासले भनेको थियो । त्यसपछि भने उसले रक्सी थपेन । नीलाको जीवनचर्याका विषयमा आभासले निकै रुचि लिएर उसलाई खोतलेको थियो । उनीहरूबीच कुराकानी भइरहेका समयमा एकदुईपटक उर्मिला आएर उनीहरूका कुराकानीमा सामेल भएजस्तै गरेर केहीबेर बस्तै आभासका आ“खा छलेर नीलालाई चिमोट्दै जान्थी । उर्मिलाको घरको त्यस दिनको पार्टी नीलालाई पनि निकै रमाइलो लागेको थियो । सुदेशजीले पैसा निकै खर्च गरेर खानपिनको राम्रो बन्दोबस्त गरेका थिए । निकै ठूलो आ“गनमा आठदस जोडी पाहुनाहरू रमाएर रात बिताउ“दै थिए । “उहा“हरू दुवैजना पुराना मित्र हुनुह“ुदो रहेछ †” उनीहरूलाई एउटै टेबुलमा बसालेको केही बेरपछि उर्मिलाले सुदेशजीस“ग आभास र नीलालाई संयुक्त रूपले पनि चिनाएकी थिई । प्रायः दम्पतिलाई मात्रै निम्त्याइएको त्यस पार्टीमा सुदेशजीले आÏनो छिमेकी आभास र पत्नीसखी नीलालाई प्रश्नात्मक दृष्टिले हेरेका थिए । उर्मिलाको अर्थपूर्ण आवाजको त्यो भनाइपछि सुदेशजीका दृष्टिमा तुरुन्तै परिवर्तन देखिएको थियो । सन्तुष्ट मुद्रामा दुवैलाई हेरेर औपचारिक कुराकानीपछि सुदेशजी उर्मिलाका साथमा अरू पाहुनातड्र्ढ लागेका थिए । आभासलाई रक्सीको नसाले असामान्य भावुक

बनाउ“दो रहेछ । आपूmले लामो समयदेखि कठोर ठानेको आभासको यो रूप आÏनासामु खुलेकोमा नीला छक्क परेकी थिई । धेरैदिनपछि पाएको पुरुष सामीप्यले नीलाको रात पनि नसालु भएको थियो । नपिउ“दा नपिउ“दै पनि उसलाई एक किसिमको उन्मादले छोपिसकेको थियो ।
त्यस रात उर्मिलाले नीलालाई आभासकै मोटरमा उसको घरसम्म पठाएकी थिई । “नीला † कहिलेकाही“ मलाई तिम्रो घरमा आउन मन लागे अनुमति दिन्छ्यौ ?” गाडीबाट ओर्लन लागेका बेला नीलाका अनुहारमा हेरेर आभासले प्रश्न गरेको थियो । झन्नै तीन घण्टा लामो एकान्तवार्ताले आभास र नीलाबीचको तपाईंको पर्खाल आभासले ढालिसकेको कुरा नीलाले त्यस बेला मात्रै थाहा पाएकी थिई । नीलालाई पनि यो भत्काइएको पर्खाल रमाइलो लाग्यो । “आउनुस् न, किन नहुने †” नीलाले हतारहतारमा जवाड्ढ ड्ढर्काएकी थिई । तर उसले भने त्यस दिन आभास अगाडि उभिएको तपाईंको पर्खाल भत्काउन सकेकी थिइन । आभासका आ“खामा देखापरेका नसाका लहरले नीलालाई रमाइलो डरको अनुभूतिले छोपेको थियो । हतारहतार “शुभरात्रि †” भन्दै निकैबेर आपूmलाई एकनास हेरिरहेको आभासलाई बिदा गरेर नीला आÏनो डेरामा प्रवेश गरेकी थिई ।

“हिजो कत्तिको मज्जा आयो त महारानी ?” उर्मिलाले अड्ढिसमा एकान्त पाउनासाथ नीलाको भु“डीमा आÏनो चोरऔ“लाले छेड्दै सोधेकी थिई । “तिम्रो घरको पार्टीमा जहिले पनि मज्जा नै आउ“छ नि †” नीलाले हा“स्दै जवाड्ढ दिएकी थिई । “ए मैया“ मस“ग लाटी भएर देखापर्नु पर्दैन≤ मैले मेरो घरको पार्टी सोधेकी होइन । आभासस“गको मज्जाको कुरा पो सोधेकी नखरमाउली † हिजो राति त टीनएजलाई पनि बिर्साउने शैली थियो नि तिमीहरूको । आज मस“ग थाहै नपाएको स्वादजस्तो गर्छे वा यो मान्छे †” उर्मिला अझै इतरि“दै थिई । “त्यस्तो केही होइन है †” नीलाले ड्ढेरि पनि सरल उत्तर दिएकी थिई । “हु“ ... आभासको गाडी त निकै अबेर ड्ढर्केको थियो नि †” उर्मिलाले आ“खा सन्काउ“दै एकै सासले सोधेकी थिई । “तिमी मारी हत्ते मलाई पु¥याउनासाथ बाटैबाट उनी ड्ढर्केका हुन् । मलाई छोडेपछि उनी कता गए मलाई के थाहा भन त ?” नीलाले निश्छल भावले उत्तर दिएकी थिई । केहीबेर नीलाका अनुहारमा हेरेर उर्मिलाले ठूलै खेलमा हारेको अनुहार बनाई । “रानी † माछा निकै स्वादिलो छ, उम्कन नदेऊ, पछि पछुतो पर्ला † मैले निकै विचार गरेर जोडी बा“धिदिन खोजेकी हु“ ।” उर्मिलाले गम्भीर स्वरमा पनि उत्ताउलिएर भनेकी थिई । “हिजो हनिमुन रिन्यु गरेजस्तो छ नि, म्याडमको आजको कुरा निकै रसिलो छ ।” नीलाले पनि उर्मिलाकै रङ्गमा रङ्गि“दै भनेकी थिई । “का“ र, आÏनो भाग्यमा कहा“को हनिमुन † बूढो मान्छे टिल्लाराम आपूm जिल्लाराम । रातभरि कल्पि“दै सुतियो । आÏनो त घर न घाटजस्तो छ बाबै † त्यसै भएर तिम्रो र आभासको जोडी बा“धिदिएर एउटा पुण्यकर्म गर्न पाए अर्को जन्ममा आपूmले पनि मोज गर्न पाइन्थ्यो कि भन्या † खोई हिजोको तिम्रो प्रगति सुन्दा त मैले आशै मारे“ बा †” उर्मिलाको अनुहारमा सा“च्चै विषादका रेखाहरू छरपस्ट देखिए । उर्मिलाको गम्भीरताले नीलाको पनि मुटुनजिक छोयो । उर्मिलाका कुराले नीलालाई पनि नरमाइलो लाग्यो ।

त्यसो त उनीहरूको त्यो नरमाइलो क्षणिक रह्यो । त्यसपछि उर्मिलाले चाहेकै कुरा भएको थियो अर्थात् पर्सिपल्टै बेलुकी सात बजे नीलाको ढोकाको कलबेल थिचिएको थियो । यो कलबेल थिच्ने अरू कोही नभएर आभास नै थियो । आभासले त्यस रातको निकै लामो समय नीलाका कोठामा बिताएको थियो । एउटी आइमाई र एउटा लोग्नेमानिस अनि उनीहरूको पीडा पनि साझा भएपछि उनीहरूको त्यो समय आपसी पीडा निवारणमै बितेको थियो । दुवैले एकअर्काको पीडानिवारणलाई प्राथमिकता दिए अथवा आपसी आनन्दको खोज गरे≤ त्यो उनीहरूले नै जान्ने विषय हो । तर एउटा कुराचाहि“ सत्य थियो त्यस रात छुट्टिने बेलामा दुवैलाई नछुट्टिएरै रात बिताउने इच्छा भएको थियो ।
त्यस रात आभास पनि सन्तुष्ट भएरै आÏनो घर ड्ढर्केको थियो । त्यसै गरी नीलाले पनि पुरुषबाट प्राप्त गर्न सकिने आनन्द यति धेरै हुनसक्छ र त्यस आनन्दले जीवनको गतिहीनतामा थप उर्जासमेत प्रदान गर्छ भन्ने कुरा पच्चीस वर्षे पुरुष समागमको इतिहासमा पहिलोपल्ट महसुस गरेकी थिई । धेरै लामो समयपछिको पुरुषसंसर्गकै अथवा अरू नै कुनै तइभ्वको समागम थियो त्यो रात † उसले ठम्याउन भने सकेकी थिइन । यद्यपि आÏना जीवनमा पुरुषसमागमबाट अपार आनन्द प्राप्त गरेको पहिलो अनुभव नीलाले गरेकी थिई ।

दर्पणस“ग पारपाचुके गरिसकेपछि एक्लो जीवन बिताउने क्रममा केही पूर्वपरिचित पुरुषहरू र केही नवपरिचित आÏनै सहकर्मीहरूले पनि नीलास“ग पटकपटक नजिकिने चाहना प्रत्यक्ष र परोक्षमा पनि नराखेका होइनन् । त्यस्ता पुरुषहरूमा अधिकांश विवाहित अधबैंसे थिए । ती अधबै“सेहरू आÏना स्वास्नीका अघि नीलास“ग बोल्न पनि रुचाउ“दैनथे, अझ नचिनेको झै“ अभिनय गर्न पनि पछि पर्दैनथे । स्वास्नीका आ“खाबाट ओझेल पर्नासाथ नीलाको बड्ढादार नोकर नै बनु“लाजस्तो गरेर उसका नजिक आउन खोज्थे । त्यस्ता हरेक लोग्नेमानिसहरूमा उसलाई दर्पणको झझल्को आउ“थ्यो । दर्पणले नीलाका आ“खा छल्नासाथ नीलाकै साथीहरू, नातेदार दिदीबहिनीहरू र घरमा काम गर्न राखिएका जातकुजातका नोकर्नीहरूलाई समेत ओछ्यानमा सुताएका चित्रहरू नीलाका आ“खामा सजीव भएर नाच्ने गर्थे । त्यसैले कामपिपासु भएर आपूmलाई ललाउनड्ढकाउन आउने पुरुषहरूस“ग नीला पग्लिनुको साटो घृणा र आक्रोशले तमतमाउने गर्थी ।
एउटी एक्लै बसेकी आइमाई पुरुषसंसर्गविना बा“च्नै सक्तिन भन्ने धारणामा अभिशप्त नीलाको यौवन भोग्न नपाएका तिनै पुरुषहरू मध्ये केही नीलाको मिथ्या बदनामीमा र कोहीचाहि“ नीलाको स्त्रीपनामा नै आशङ्का व्यक्त गरेर शङ्कास्पद चर्चापरिचर्चा गर्न गराउन पनि पछि पर्दैनथे ।

यसरी आÏनो यौवनको उन्मादलाई दर्पणका कुत्सित सम्झनाहरूमै समर्पण गरिसकेकी नीलाको दमित स्त्रीपनलाई आभासस“गको एकै पटकको संसर्गले जगाइदिएको थियो । हुन पनि त्यस रातपछिका धेरै रातहरू नीलाले आभासको अभावको छटपटीमै बिताएकी थिई भने कैयौ“ रात र दिन आभासबाट प्राप्त सुखको समुद्रमा पौडेर बिताएकी थिई ।
विगतलाई केही बेर थन्क्याएर नीला वर्तमानमा ड्ढर्केकी थिई । यस बेला कोठाभित्र बाहिरको उज्यालोले आÏनो साम्राज्य ड्ढैलाइसकेको थियो । मन नभए पनि नीला आÏना नित्यकर्म सम्पादन गर्न जुटेकी थिई । ऊ बाथरुममै भएको बेला ड्ढोनको घन्टी बजेको थियो । “मेरो नम्बर कसैलाई थाहा थिएन, सायद रङनम्बर होला †” नीलाले ड्ढोनको रिसिभर उठाउ“दै सम्झेकी थिई ।

“नीला † बधाई छ≤ घर किनेको पनि हामीलाई थाहा नदिने † तिमी त कपटी मान्छे हौ, आभासले पनि ड्ढोन नगरेको । पख न तिमीहरूलाई †” ड्ढोनमा उर्मिला चर्किरहेकी थिई ।
“तिमीलाई मेरो नम्बर कसले दियो †” नीलाले आÏनो कुतूहलता पोखी ।
“रामजी हिजो तिमीले दिएको तिम्रो चेक क्यास गर्न आएको थियो । उसैले भनेर थाहा पाए“ । तिमीहरू त्यत्रो ठूलो आभासको घर छोडेर किन त्यत्ति सानो Ïल्याटमा गएका होलाउ भनेर म त छक्क पनि परे“ । कतै हनिमुन मनाउने नया“ तरिका पो हो कि पनि भन्ठाने“ ।” नीलाको जानकारी लिनेभन्दा पनि उर्मिला छिल्लिने अवस्थामा पुगेकी थिई । “उर्मिला † सबै कुरा भेटेर भनु“ला, अहिले म बिजी छु, ड्ढोन राख्छु है †” नीलाले उसको प्रतिउत्तर नै नपर्खी ड्ढोन राखी ।

समयले मानिसलाई कति परिवर्तित गर्दो रहेछ । अस्तिसम्म यही उर्मिलाले गरेका ठट्टाले नीलाको तनमनमा काउकुती लगाउ“थ्यो । तर आज उसले गरेको ठट्टाले उसको तनमनमा आगो लागेजस्तो भएको थियो ।
हुन पनि एक वर्षसम्म आभासको प्राप्तिका लागि नीला तडपिएको कुरा उर्मिलालाई मात्रै राम्ररी थाहा थियो । आभास र नीलाबीच पुल बनेकी उर्मिलालाई आभास र नीलाबीच अब कहिल्यै नगा“सिने भ“गालो परिसकेको कुरा पनि बिचरा उर्मिलालाई के थाहा होस् र † त्यो बरी त आपूmले एउटा जोडी मिलाउन पाएको उमङ्गमा अझै पनि रमाइरहेकी थिई ।
नीलालाई चियाको तलतलले सतायो, तर कृष्णले अझै चियापत्ति ल्याइपु¥याएको थिएन । उसले भित्ते घडीमा आ“खा पु¥याई । भरखर साढे छ बज्दै रहेछ । उसले डाइनिङ कुर्सीमा बसेर हिजोको अखबार पढ्न खोजी । नीलाका आ“खा अखबारमा भए पनि उसको मन कसै गरे पनि अखबारमा अडिन सकेको थिएन । उसको मन आÏना भरखरैजसो बितेका दिनहरूका मानसचित्र पहिल्याउने धुनमा थियो ।
आभासले बिहे गर्ने त्यत्ति इच्छा गरेको थिएन तर नीलालाई भने बिहा नगरी यसरी दिन प्रतिदिन आभासस“ग गहिरि“दै गएको उनीहरूको सम्बन्धले अत्याउन लागेको थियो । समाजको अवैध परिभाषाले गर्दा उनीहरूबीचका सुखद क्षणलाई पनि सङ्क्रमित पार्न लागिसकेको अनुभूति नीलाले

गरेकी थिई । त्यसैले वैवाहिक बन्धनमा बा“धिने हतार पनि नीलाले नै गरेकी थिई । गु≈येश्वरीको मन्दिरमा गएर उनीहरूले एकअर्कालाई पूmलका माला लगाइदिएका थिए । आÏनो परम्परा थाम्ने नाउ“मा आभासले नीलाको सिउ“दो का“चो सि“दुरले रङ्गाइदिएको थियो र नीलाले पनि आÏनो निधार आभासका खुट्टामा राखेर आपूm उसप्रति समर्पित भएको प्रमाण पेस गरेकी थिई ।
ईश्वरबाहेक कसैलाई साक्षी नराखी उनीहरूले बिहे गरेका थिए । बिहेको अघिल्लो दिन आभासले नीलालाई उसको छोरो विवेक र छोरी अंशुस“ग परिचय गराउन उनीहरूको स्कुल पु¥याएको थियो । आÏनी छोरी स्मृतिकै हाराहारीका आभासका छोराछोरी देख्दा नीलालाई आÏनी छोरीको झझल्को लागेको थियो । त्यस बेला आभासले छोरास“ग खास केही भनेको थिएन । तर छोरीस“ग भने एकान्तमा निकै बेर कुरा गरेको थियो । त्यसपछि उनीहरू चारैजना एकै ठाउ“मा बसेर केहीबेर कुराकानी गरेका थिए । “अंशु † तिमीलाई पनि घरमा आउ“दा एक्लोपन हुनेछैन ।” आभासले आपूmलाई एकान्तको साथीको आवश्यकता पूरा गर्ने क्रममा नीलास“ग बिहा गर्न लागेको कुरा भन्दै पछिल्लो वाक्य बोलेको थियो । “पापा, हजुरको सुखका लागि जसो गरिसिन्छ मलाई राम्रो लाग्छ ।” यसो भन्दाभन्दै अंशुको गला भारी भएको नीलाले चाल पाएकी थिई । आभासका गालामा म्वाइ“ खाएर नीलालाई हात हल्लाउ“दै रुन्चे हा“सो हा“सेर अंशु बिदा भएकी थिई । अंशुका पछिपछिजस्तो विवेक पनि गएको थियो । त्यस बेला अंशुको हा“सोका पछाडि लुकेको पीडाले नीलालाई भने निकै बेरसम्म पछ्याइरह्यो ।
आभासस“ग घनिष्ठ भएको एक वर्ष एक महिनापछि नीला आभासकी जीवनस“गिनी भएर उसका घरमा पुगेकी थिई ।

डोरबेल बजेकाले नीलाका सम्झनाका तरङ्गहरू स्थगित हुन पुगे । “कृष्ण आयो होला †” नीलाले पूर्वानुमानसाथ ढोका खोलेकी थिई । नभन्दै कृष्ण आÏना दुवै हातमा झोला झुन्ड्याएर उभिएको रहेछ । ङिच्च हा“सेर अनुहारमा परिचित भाव ल्याउ“दै र आÏना सेता दा“त देखाउ“दै ऊ यथावत् उभिइरह्यो । उसको उपस्थिति अब नीलाका लागि पनि परिचित र औचित्यपूर्ण भएकाले नीलाले ढोका उघार्दै उसलाई आÏना मुस्कानले स्वागत गरेकी थिई । कृष्ण सामान बोकेर उसको पछिपछि भित्र कोठामा आएको थियो । कृष्ण नीलाको कोठालाई बडो चाख मानेर हेर्दै आÏना कलिला हातहरूले सामान बोकेर उभिई नै रहेको थियो । नीलाले सामान त्यही“ राख्ने आदेश दिएकी थिई र उसलाई बस्ने अनुमति पनि दिएकी थिई, तर पनि ऊ बसेन । उभिएरै आÏनो खल्तीबाट भरखरै ल्याइएका सामानको बिल नीलाका अघि तेस्र्याएको थियो । नीलाले पनि त्यही“ टेबुलमा भएको आÏनो हाते झोलाबाट पैसा झिकेर उसलाई दिई । पैसा गनेर खल्तीमा राख्दै ऊ डराएको भावमा मुस्कुराउन खोज्दै बिदा भएको थियो । त्यसपछि नीलाले पनि ढोका लगाएकी थिई ।
सामानबाट चियापत्ति र चिनी झिकेर पहिले नीलाले चिया बनाई । आÏनो नया“ घरको पहिलो कप चियाले उसलाई एक किसिमको अनौठो तृप्ति दियो । चियाको तलतल मेटि“दा नमेटि“दै ऊ आÏना तरङ्गका लहरहरूमा पुनः डुबुल्की लगाउन थाली ।

त्यसो त बिहे गरेर मात्रै नीला आभासका घरमा भित्रिएकी होइन । बिहे हुनुभन्दा एक वर्षअघि नै उनीहरूको तनमनले एकअर्काको आवश्यकता अनुभव गर्न थालेपछि आभासले लगत्तैजसो उसलाई त्यस घरमा पु¥याएको थियो ।
पहिलो दिन आभासको सुत्ने कोठामा पुगेको बेला सर्वप्रथम उसको बिछ्यौनाको गोडामुन्तिर टा“गिएको सेतो बिरालोको ठूलो ड्ढोटो देखेर नीला निकै अचम्मित भएकी थिई । हुन पनि बिरालाको यति ठूलो तस्बिर उसले आजसम्म कसैको सुत्ने कोठामा पनि देखेकी थिइन । बैठककोठामा भने मानिसहरूले बाघको वा मृगको छाला अथवा कुनै जीवजन्तु वा अरू कसैका पनि तस्बिर वा पेन्टिङहरू सजाएको नीलाले नदेखेकी होइन । तर सुत्ने कोठामा त्यत्ति ठूलो बिरालाको तस्बिर पहिलोपटक देख्दा नीलालाई हुनसम्मको अचम्म लागेको थियो । त्यसो त विवाहित जोडीका सुत्ने कोठामा उनीहरूका रमाइला तस्बिर अथवा कुनै प्रेमपरिणय झल्कने जीवन्त तस्बिर सजिएको पनि उसले नदेखेकी होइन । दर्पणकै घरमा पनि उनीहरूको सुत्ने कोठामा नीला र दर्पणको स्वयंवरका

बेला खिचेको तस्बिरलाई चा“दीको फ्रेममा हालेर उसले आड्ढैले नै सजाएकी पनि थिई । “बिरालो मेरो अत्यन्त प्यारो जीव हो । नीला म बिरालोलाई खूबै माया गर्छु≤ यो तस्बिर मैले बाल्यकालमा पालेको बिरालाको हो । मेरा बुबाले खिच्नुभएको हो यो तस्बिर । तिमीलाई कस्तो लाग्यो ?” नीलाले बिरालाको तस्बिरलाई निकै छक्क परेर हेरेको देखेपछि त्यस बेलाको नीलाको कौतूहल .मेटाउने प्रयास आभासले गरेको थियो । आभासका कुरा सुनेपछि बिरालाको मायाले हो अथवा उसका स्वर्गवासी बाबुले खिचेको तस्बिर भएकाले त्यो तस्बिर आभासले सुत्ने कोठामा टा“गेको हो ? नीलाले त्यस बेला बुझ्न सकेकी थिइन । त्यस दिन आभासको बिछ्यौनामा उनीहरू पहिलोपल्ट रमाउन खोजेका थिए । आभासको अनुभूति त ऊ के जानोस् तर त्यस दिन नीलाका अनुभूतिमा भने आपूm र आभासका बीच बिरालाको त्यो तस्बिर आएको थियो । तेस्रो अस्तित्वको उपस्थितिको आभासले कति कोसिस गर्दा पनि त्यस समयको सा“चो रमाइलो उसले प्राप्त गर्न सकेकी थिइन । त्यसैले आभासको सुत्ने कोठाबाट बाहिर निस्क“दा नीलाले त्यो बिरालाको तस्बिरलाई मनपराएर हेर्न सकिन ।
“म पै“तालीस वर्षको भए“ र अहिलेसम्म मैले सातओटा बिरालाहरू पालिसके“ । सबैभन्दा पहिले थिई नैनकला, त्यसपछि चुआ, हेन्द्री, वंशी, रूपेश, मनमती र सबैभन्दा पछिल्लोचाहि“ अनङ्ग हो । नीला तिमीलाई बिरालो कस्तो लाग्छ ?” बैठककोठामा बसेर चिया पिइरहेको बेलामा आभासले नीलालाई आÏना बिरालाहरूको छोटकरी इतिहास भन्ने क्रममा अप्रत्याशित रूपमा उसको बिरालो रुचि जान्न खोजेको थियो । अचानक आभासको प्रश्नले केहीबेर त नीला अकमक्क नै परेकी थिई । “यसबारे मेरो कुनै अनुभव छैन । हेर्दा त राम्रै हुन्छ, तर मैले नपालेको हुनाले जीवजन्तुका विषयमा म यसै केही भन्न सक्तिन“ ।” नीलाले तटस्थ भएर जवाड्ढ दिएकी थिई । “ए त्यस्तो मनै नपर्ने वा डराउने त केही छैन हैन ?” आभास आश्वस्त हुन खोजेको थियो । “डर त मलाई बाघस“ग पनि लाग्दैन, बिरालो जाबोस“ग के डराउनु †” नीलाले पनि आÏनो साहसको परिचय जोसिलो पाराले दिन खोजेकी थिई । “ए † बाघस“ग पनि नडराउने, अनि मस“ग नि †” आभासले गिज्याएको पाराले भन्दै नीलालाई अ“गालामा बा“धेको थियो । “तिमीस“ग पनि †” नीला निख्रि“दो बै“स पोखेर हा“सेकी थिई । “हो महारानी तिमीस“ग त मै डराउ“छु, हायलकायल पारिदि“दी रैछ्यौ †” नीलाका हात समातेर आÏनो बिहान मात्र खौरेको गालामा दल्दै आभासले भनेको थियो । आभासका कुराले नीलाका अनुहारमा पनि केही सरमका छिटाहरू देखापरेका थिए । दुवैले एकअर्काका आ“खामा हेराहेर गरिरहे र दुवै एकैचोटि खित्का छाडेर हा“सेका पनि थिए । हा“स्दाहा“स्दैको आभासका अनुहारमा अचानक पीडाका केही रेखाहरू पनि देखेर नीलालाई नरमाइलो लाग्न खोज्दै थियो । “एउटा कुरा सुन्छ्यौ नीला † रूपालाई बिरालो पटक्कै मन पर्दैनथ्यो । उसले मेरो अनङ्गलाई त विष पनि खुवाउने प्रयत्न गरेकी थिई । ऊ बिरालाको नामै सुन्न सक्तिनथी ।” अचानक आभासको स्वरमा भारीपन आउन लागेको जस्तो नीलालाई लाग्यो । तीन सीटे सोड्ढामा उनीहरू त्यस बेला बसेका थिए । कसोकसो नीलाको काखमा आÏनो टाउको राखेर आभास ढल्किसकेको थियो । “मैले रूपालाई धेरैचोटि भने“, म बिरालोलाई माया गर्छु । तिमीले मेरो प्यारो बिरालोलाई दुव्र्यवहार नगर । म आपूmलाई कसैले नराम्रो गरे पनि सहु“ला तर मेरो बिरालालाई नराम्रो गर्ने कसैको आशय पनि सहन सक्तिन“ । तर उसले कहिल्यै मेरो कुरै सुनिन≤ एउटा कानले सुनेजस्तो गरेर अर्को कानले उडाइदिन्थी । उसले एकनास मेरो बिरालाको खेदो गरिरही, तर मैले भने झन्झनै बिरालोलाई माया गरिरहे“ । अनङ्गभन्दा अघिकी मेरी बिराली मनमती पनि कालगतिले मरेकी हो जस्तो मलाई लाग्दैन । बेलुकी म सुत्ने बेलामा सद्दे भएकी बिराली बिहान म उठ्दा मरिराखेकी थिई । म कति रोए“ मनमती मर्दा, तर रूपाले पटक्कै शोक गरिन । त्यस बेला त मैले रूपामाथि शङ्का पनि गरिन“ तर अनङ्गलाई कीटनाशक औषधी मिसाएको मासु उसले खुवाएको थाहा पाएपछि भने मनमतीलाई पनि उसैले मारेकी हो जस्तो मलाई लागेको छ ।” निक्कै लामो सास ड्ढेरेर आभासले भनेको थियो ।
आभासका कुरा सुनेपछि त्यस बेला नीलालाई आभासप्रति हुनसम्मको सहानुभूति पलाएको थियो भने रूपाप्रति ऊ थाहै नपाई आक्रोशित हुन पुगेकी थिई । “रूपाले नै अनङ्गलाई विष खुवाएको तिमीले कसरी थाहा पायौ त ? अनि अनङ्ग म¥यो ?” नीलाले बिरालाको कथामा रुचि लिएर सोधेकी थिई । “अनङ्गले मासु चाट्नासाथ बान्ता गर्न खोजेको रहेछ । संयोगले त्यस बेला म अनङ्गलाई खोज्दै त्यहा“ आइपुगेको थिए“ । अनङ्गले मासु खान सकेन र स्वा“स्वा“ गर्न थाल्यो । म आत्तिएर हत्तपत्त अनङ्गलाई मोटरमा हालेर पशु डाक्टरकहा“ पुगे“ । नभन्दै डा. कायस्थले अनङ्गलाई बान्ता गराए । “यसले कीटनाशक विष खाएको छ ।” डा. कायस्थले भने । त्यसपछि डाक्टरले अनङ्गलाई एउटा सुई दिएपछि उनले लेखिदिएका औषधीहरू पनि किनी म घर ड्ढर्केको थिए“ । म घरमा पुग्दा अनङ्गको भा“डामा भएको मासु त्यहा“ थिएन । नोकरचाकरलाई सोध्दा “हामीलाई थाहा छैन” भने । रूपालाई सोध्दा उसले “मैले ड्ढालिदिए“” भनी । “किन ड्ढाल्यौ” भनेर मैले सोध्दा उसले कुनै जवाड्ढ दिइन । त्यसपछि मैले रूपालाई नै सोधेको थिए“— “आज अनङ्गलाई कसले मासु खान दिएको थियो ?” “मैले” रूपाले निकै कठोर आवाजमा जवाड्ढ दिएकी थिई । “अनि मासुमा विष पनि तिमीले मिसाएको हो ?” मैले रूपाका अनुहारमा आ“खा गाडेर हेर्दै सोधेको थिए“ । तर मेरो पछिल्लो प्रश्नको जवाड्ढ रूपाले दिइन । ऊ बोल्दै बोलिन ।
त्यसो त रूपा यो घर छोडेर गइसकेपछि पनि धेरैपछि मात्र रूपाका राखनधरन गर्ने बाकसमा मैले कीटनाशक औषधीको सिसी ड्ढेला पारेको थिए“ ।
आभासको स्वरमा निराशाको व्यापकता थियो । त्यस बेला नीलालाई आभासप्रति धूमधाम प्रेम उर्लेर आएको थियो र रूपाप्रति घनघोर वितृष्णा । “कस्ती हत्यारिणी आइमाई ?” नीलाले रूपाप्रतिको आÏनो मनको ड्ढोहोर मनमनै पोखेकी थिई । त्यस बेला बाहिर देखिने गरी भने नीलाको दाहिने हात आभासका छातीका रौ“ सुमसुम्याउन व्यस्त थियो । “अनङ्ग अहिले कहा“ छ त ?” नीलालाई आपूmले नदेखेको त्यो दयनीय जीव पनि हेरू“ हेरू“ लागेको थियो त्यस क्षण । “रूपाले घर छोडेर हि“डेको दुई वर्षपछि अनङ्ग पनि म¥यो । भोलि अनङ्ग मरेको दुई वर्ष पुग्छ ।” आभासको स्वर केही भक्कानिएको पनि थियो । नीलाले आभासले चाल नपाउने गरी उसका आ“खामा हेरी । उसका चिम्लिएका आ“खाका परेलाका डीलबाट आ“सुका थोपा खस्लान्खस्लान् जस्तो गरेर ड्ढेरि भित्रै ड्ढर्किएका थिए । त्यसपछि त्यस दिन उनीहरूबीच अरू केही कुराकानी भएन । त्यसपछिका दिनहरूमा पनि बिरालो या त्यससम्बन्धी कुनै कुरा भएको थिएन । यत्ति हो≤ आभासको सुत्ने कोठाको बिरालाको तस्बिर भने नीलाका लागि प्रिय हुनै सकेको थिएन । आभासको बिरालो प्रेमको कथा सुनिसकेपछि नीलाले आभासस“ग त्यो तस्बिर सुत्ने कोठाबाट बाहिर निकाल्ने प्रस्ताव राख्न सक्ने कुरा पनि थिएन ।